Przegląd prasy światowej

Fot. Rakchai, freepik

„American Bee Journal” 12/2021

Ewolucja rodziny pszczelej

W grudniowym numerze „American Bee Journal” Rusty Burlew zwraca uwagę na zjawisko naiwnego postrzegania superorganizmu rodziny pszczelej. Zdarza się, że pszczelarze opisują eusocjalne pszczoły miodne jako szczyt rozwojowy, do którego dążą wszystkie inne gatunki pszczół. Zapis kopalny historii naturalnej oraz znajomość mechanizmów ewolucji biologicznej (o czym autor Przeglądu prasy światowej pisze także w „Kalendarzu Pszczelarza z Pasją” na 2022 rok w artykule „Kreacjonistyczno-ewolucyjna mitologia pszczelarska”) nie potwierdza takich poglądów. Większość gatunków pszczół wiedzie samotniczy tryb życia, a niektóre z nich, jak uważają naukowcy, wcześniej mogły być na jakimś etapie socjalnym. Z naukowego punktu widzenia nie da się stwierdzić, która strategia działa lepiej. Wydaje się, że oba kierunki sprawdzają się dobrze w zależności od przyjętej taktyki przetrwania.

• Rusty Burlew stale współpracuje z redakcją „American Bee Journal”. Przez 30 lat zgłębia nauki ekologiczne, pszczelnicze i rolnicze. Jest aktywistką na rzecz ochrony rodzimych gatunków pszczół w USA.

„Bee Culture” 10/2021

Trzmiele hodowlane i uprawy borówek: zagrożenia

Zapewnienie wystarczającego zapylenia to wyzwanie, z którym zmierza się wielu hodowców borówki. Chociaż pszczoły miodne mogą wykonać taką pracę, to optymalne warunki żerowania muszą pokrywać się z czasem kwitnienia wielu odmian. Gdy pogoda podczas kwitnienia jest gorsza (pochmurno, zimno lub wietrznie), zbieraczki pszczół miodnych niechętnie penetrują kwiaty na uprawach. Dodatkowo pszczoły miodne są morfologicznie słabo przystosowane do zapylania borówki.

• Autorzy artykułu Lisa De Vetter oraz Maxime Earaerts są naukowcami – specjalistami w dziedzinie ogrodnictwa z Uniwersytetu w Waszyngtonie.

„Bee Culture” 10/2021

Czy na pewno osy to szkodniki pasieczne?

Osy są znane polskim pszczelarzom bardzo dobrze. Sposobów ich zwalczania są setki. Powszechny jest też osąd, że osy wyniszczają rodziny pszczele. Ale czy na pewno?

Autorki artykułu proponują, aby wraz z zakończeniem sezonu pszczelarskiego, kiedy nasze podopieczne potrzebują mniej uwagi, dokształcać się i poznawać drzewo genealogiczne pszczół i os, czyli dość bliskich sobie krewnych. Podobnie jak słowo „pszczoła”, tak i „osa” odnosi się do tysięcy gatunków [przy czym należy podkreślić, że szczególnie po angielsku używa się słowa wasp do określania wielu różnych błonkówek, o ile nie ma dla nich wyraźnie innych popularnych nazw jak: pszczoły, szerszenie czy mrówki – przyp. tłum.]. Podobnie jak u pszczół większość gatunków os należy do samotnic.

Osy, z którymi najczęściej spotykają się pszczelarze, należą do popularnego rodzaju Vespula. Są to osy społeczne. W powszechnym obiegu krążą informacje o ich wielkiej agresywności. W rzeczywistości nie są one bardziej obronne niż pszczoły miodne.

Prawdą jest, że osy społeczne mogą mieć negatywny wpływ na kondycję rodziny pszczelej, ale najlepszą strategią przeciw nim jest, według autorek, utrzymywanie silnych i zdrowych pszczół. Moment wystąpienia większości problemów związanych z osami to końcówka sezonu, kiedy zaczyna brakować pożywienia w środowisku i próbują przedostać się do uli. Wtedy wystarczy po prostu zwęzić wylotek. Jednak jeżeli pszczoły nie poradziły sobie z obroną gniazda, to głównym winowajcą jest najprawdopodobniej dręcz pszczeli oraz wirusy rozprzestrzeniane przez roztocze. Osy są w stanie poważnie zaszkodzić tylko osłabionej i schorowanej rodzinie pszczelej.

• Autorkami artykułu są Becky Masterman i Bridget Mendel z programu Bee Suad. Konsultantką była prof. Marla Spivak.

„Хозяин” [hazjain] – „Gospodarz” 06/2021

Białoruskie pszczelnictwo

Pod koniec maja 2021 r. na Białorusi pod patronatem Federacji Organizacji Pszczelarskich „Apislavia” odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Praktyczna poświęcona aktualnym zagadnieniom współczesnego pszczelarstwa. Dwudziestego pierwszego maja białoruski Instytut Sadownictwa gościnnie otworzył swoje podwoje dla uczestników konferencji. Wykładowcy – renomowani naukowcy i praktycy z różnych krajów – podzielili się z uczestnikami wydarzenia wiedzą i doświadczeniem. Wiele powiedziano o nowoczesnych możliwościach nauki i praktycznych korzyściach z osiągnięć naukowych.

Wielu oczekiwało od Dmitrija Konstantinowicza (kierownika laboratorium pszczelarskiego Instytutu Uprawy Roślin Sadowniczych) raportu na temat aktualnych problemów pszczelarstwa. Tym razem ten renomowany pszczelarz naprawdę zaskoczył wszystkich, bo jego wykład dotyczył historii białoruskiego pszczelnictwa. Oto najważniejsze wydarzenia:

1523 r. – Pierwsze wzmianki o pszczelarstwie na terenie współczesnej Białorusi w wierszu Mikołaja Hussowskiego „Pieśń o żubrze”. W tym czasie na terenie Białorusi istniało już pszczelarstwo kłodowe.

1588 r. – W statucie Wielkiego Księstwa Litewskiego znajdziemy cztery punkty poświęcone chowu pszczół.

1840 r. – Początek naukowego rozwoju pszczelarstwa na Białorusi. Założenie pierwszej szkoły rolniczej. Absolwent tej szkoły był nauczycielem pszczelarstwa i organizatorem pierwszej pasieki badawczej.

1931 r. – Prawie sto lat później w Klimowiczach otwarto szkołę pszczelarską. Personel laboratorium liczył 19 osób.

1934 r. – Pierwszy numer pisma „Bielorusskaja Bart'” („Białoruska Barć”).

1939 r. – Książka autorstwa B.M. Muzalewskiego „Jak zwiększyć produkcję miodu i wosku od pszczół”. Naukowiec ten zajmował się doskonaleniem hodowli pszczół ras lokalnych.

1960–1988 r. – Złoty czas w rozwoju nauki o pszczołach był związany z działalnością Michaiła Filipowicza Szemetkowa, autora ponad 80 publikacji naukowych i 5 monografii.

1985 r. – Wydzielenie 3 stref hodowli ras pszczół białoruskich: środkoworosyjskiej (obwód brzeski), karpackiej (obwód grodzieński), kraińskiej (Baranowicze).

2019–2020 r. – Badania nad naturalną populacją pszczół rasy środkoworosyjskiej Apis mellifera mellifera na Polesiu i na terenie Poleskiego Państwowego Rezerwatu Radiacyjno-Ekologicznego w strefie wykluczenia wokół Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Prace mają być kontynuowane w latach 2021–2023.

Opracował:
Jakub Jaroński

1 - Jeżeli chodzi o figowce, to właściwie każdy gatunek jest związany mutualistycznie z jakimś owadem lub kilkoma, aby dochodziło do zapyleń kwiatów. Na przykład figowiec pospolity (gatunek pierwotnie afrykańsko-europejski) jest zapylany przez Blastophaga psenes (po angielsku osa) – przyp. red.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"