Z artykułu dowiesz się:

• kiedy zacząć karmienie stymulujące po ostatnim pożytku w sezonie i w jakim celu się je wykonuje
• jak przygotować i podawać syrop pszczołom
• Kiedy rozpocząć podawanie pokarmu na zimę

Stymulacja i karmienie pszczół przed zimowlą

W lipcu dla wielu pasiek skończy się okres pozyskiwania miodu towarowego. Ten okres jest krytyczny z uwagi na budowę odpowiedniej struktury rodziny pszczelej przed zimowlą – a to w mojej ocenie, obok efektywnego wyleczenia pszczół z warrozy, najważniejszy warunek powodzenia w przezimowaniu pszczół.

Fot. Roman Dudzik

Kiedy zacząć stymulację?

Można by odpowiedzieć jednym, krótkim zdaniem: jak najwcześniej. W praktyce termin aplikacji pierwszej dawki pokarmu cukrowego o charakterze stymulującym przypada na początek drugiej połowy lipca. Jeżeli pogoda sprawi, że nektarowanie roślin, a więc i dopływ wziątku ustanie przed 10 lipca – jak często dzieje się w centralnej Polsce – to dodatkowy tydzień o tej porze roku wystarczy na to, by odebrać dojrzały miód. Miody czerwcowo-lipcowe rzadziej fermentują niż miód rzepakowy czy nawłociowy. Jednocześnie ciepłe noce i upalne dni w lipcu oraz najczęściej relatywnie niska względna wilgotność powietrza sprawiają, że odebrany produkt niezmiernie rzadko zawierał będzie więcej niż 18% wody.

Taki lub mniejszy jej udział w miodzie lipowym czy wielokwiatowym letnim nie stanowi zagrożenia dla trwałości miodu w przechowywaniu czy w obrocie handlowym. Przy sprawnej organizacji prac można więc przyjąć, że działania stymulacyjne w celu przygotowania do zimowli rodzin pszczelich niekorzystających z późnych pożytków zacząć należy ok. 20 lipca.

Kwestia ewentualnych dodatków do syropu na etapie stymulacji późnoletniej jest warta rozważenia. Mogą to być zaproponowane produkty lub ekstrakty ziołowe. Na tym etapie uzupełniania syropu cukrowego domieszkami paszowymi jest nie tylko bezpieczne dla pszczół, ale pełni też funkcję profilaktyki na wypadek różnych zagrożeń. Dla przykładu: aplikacja dodatków wykazujących działanie ograniczające porażenie pszczół nosemozą sprawi, że pszczoły w okres zimowli wejdą odporniejsze na presję tej choroby.

Część pokarmu z dodatkiem paszowym złożona zostanie także w tych częściach gniazda, do których owady uzyskają dostęp wczesną wiosną, a więc w okresie gdy Nosema apis może być dla nich groźna, a pyłek wierzbowy – naturalne remedium na nią – nie jest jeszcze dostępny.

Kiedy karmić na zimę?

Gdy zakończy się okres stymulacji mającej na celu budowę właściwej struktury i siły rodzin pszczelich oraz zasadnicza część leczenia warrozy, należy przejść do karmienia zimowego. To sugerowałbym wykonać dość dynamicznie, by szybko ograniczyć miejsce na składanie jaj. Poniżej przykładowy program karmienia pszczół na zimę:

*tylko, jeśli zachodzi potrzeba uzupełnienia pokarmu po przeciągającym się czerwieniu

Rys. Mariusz Uchman

Przygotowanie syropu

Największą wadą syropu cukrowego w porównaniu do innych produktów jest to, że trzeba go przed aplikacją przygotować wedle zasad gwarantujących mu optymalne właściwości. O ile chodzi o stymulowanie lub karmienie 2 czy 5 rodzin pszczelich, to proces ten nie nastręcza większych trudności. Jeżeli jednak potrzebna jest pasza do kilkudziesięciu czy kilkuset uli, to ewidentnie potrzebne jest wprowadzenie choćby podstawowej mechanizacji do tego celu.

Najbardziej prymitywną formą ułatwienia pracy i podniesienia jej efektywności jest posłużenie się mieszadłem napędzanym silniejszą wkrętarką, wiertarką lub mieszadłem do betonu – zależnie od potrzeb, czy mówiąc ściślej, od wielkości pasieki. Sklepy i hurtownie pszczelarskie mają w ofercie mieszadła wykonane ze stali nierdzewnej, które w miarę sprawnie są w stanie przyspieszyć rozpuszczanie cukru w wodzie. Należy pamiętać, że typowy cukier spożywczy, a więc sacharoza, rozpuszcza się w niej wolniej niż sypka fruktoza. Ten cukier, podobnie zresztą jak glukoza, jest jednak znacznie droższy od spożywczego cukru. Największym problemem związanym z przygotowywaniem syropu cukrowego w taki sposób jest to, że proces zajmuje sporo czasu i absorbuje pszczelarza. Można pracę nieco skrócić, korzystając z ciepłej wody.

Cukier czy inwert?

To pytanie wywołujące liczne kontrowersje. Przy próbach odpowiedzi na nie narosło wiele mitów, jak choćby te o cysternach z inwertem stojących na parkingach w pełnym słońcu, czy o tym, jak to gotowe produkty krystalizują w plastrach w trakcie zimowli. To wszystko próby tłumaczenia niepowodzeń w zimowli inaczej niż na skutek błędów pszczelarza. W mojej ocenie na rynku jest wiele gotowych i dobrych produktów, po które z czystym sumieniem może sięgać pasiecznik. Jeżeli ma zdrowe pszczoły i zadbał o właściwą ich liczebność i strukturę rodziny przed zimą, przyczynią się one do udanej zimowli.

Przegląd gotowych pasz, które – jeszcze raz to podkreślam – uważam za bardzo dobre i bezpieczne dla pszczół podejmę bardziej szczegółowo w „Kalendarzu Pszczelarza z Pasją” na 2023 r. Na jego łamach dokonam także przeglądu różnych typów podkarmiaczek. Spróbuję obiektywnie wskazać wady i zalety każdego z tych wariantów, gdyż żaden nie jest idealny, ale wszystkie mają także pewne atuty. Pozycja ta niebawem trafi na rynek, więc już teraz zachęcam do zaopatrzenia się w nią. Znajdzie się w niej mnóstwo innych cennych treści oraz sporo miejsca na notatki pasieczne, które staną się najlepszym narzędziem do systematycznego udoskonalania własnej metody prowadzenia gospodarki pasiecznej w kolejnych sezonach.

Michał Piątek
www.pogodnypiatek.pl

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"