Siódma plaga pszczelarska, czyli jak zapobiegać nastrojowi rojowemu w pasiece Cz.II

Niewiele pasiek ma do dyspozycji ciągłe pożytki od wczesnej wiosny do jesieni. Częściej mamy do czynienia z różnej długości przerwami w pożytkach, które są przyczyną wchodzenia rodzin w nastrój rojowy i wtedy pszczelarze stosują różne zabiegi przeciwrójkowe.

Zabiegi te, odpowiednio dobrane do danej sytuacji pożytkowej i właściwie wykonane, nie dość że nie odbiją się negatywnie na produkcji, to jeszcze pozwolą ją zwiększyć i umożliwią wykonanie innych czynności, dla których w gospodarce tradycyjnej mogłoby zabraknąć miejsca.

Fot. Jerzy Jóźwik

Tworzenie rodzin okresowych

Pierwszym momentem, w którym wiele polskich pasiek jest zagrożonych wyrojeniem, jest okres po zakończeniu pożytku z rzepaku a przed zakwitnięciem akacji. Ta przerwa w pożytkach może trwać 10 dni, tydzień lub krócej, a może jej nie być wcale.

Wszystko zależy od pogody, bowiem w latach o wczesnej wiośnie zakwitające akacje nakładają się na kwitnienie rzepaku. Ważną rolę odgrywa też obecność innych pożytków, przerwę mogą bowiem wypełnić kwitnące w tym okresie rośliny, na przykład głóg jednoszyjkowy, irga błyszcząca, klon Ginnala, borówka wysoka (amerykańska) i czeremcha amerykańska.

Szczególnie ta ostatnia godna jest polecenia i powinna być przez pszczelarzy sadzona wszędzie, ponieważ ma bardzo małe wymagania glebowe, wilgotnościowe i świetlne, rośnie bardzo szybko oraz obficie i dobrze nektaruje. Przy takich pożytkach nastroju rojowego nie trzeba się obawiać.

Przy korzystnej pogodzie uda się nawet zrobić małe miodobranie przed akacją czy maliną. Jednak tam, gdzie przerwa pożytkowa występuje, silne rodziny, które właśnie skończyły pracę na rzepaku, mogą wejść w nastrój rojowy. By temu zapobiec, robi się z nich kilkuramkowe odkłady, zabierając 2-3 plastry z czerwiem zasklepionym i trochę więcej pszczół.

Taki zabieg wystarczy, by...

Na gorsze pożytki – rodziny okresowe i produkcja pyłku

Fot. Jerzy Jóźwik

Opisane metody, zwane tworzeniem rodzin i odkładów okresowych, stosuje się w pasiekach wykorzystujących ciągłe, obfite pożytki lub wędrujących. Natomiast tam, gdzie późniejsze pożytki nektarowe są uboższe a przerwy między nimi dłuższe, można tworzyć okresowe rodziny o znacznie większej sile.

W krytycznym momencie rodziny zagrożone wyrojeniem dzieli się, robiąc silne odkłady ze starymi matkami. Rodzinom zasadniczym poddaje się matki nieunasiennione lub mateczniki na wygryzieniu. Przerwa wywołana wymianą matek, a następnie czas potrzebny na ich unasiennienie i pełne rozczerwienie wystarczy, by te rodziny nie weszły już w tym sezonie w nastrój rojowy. W dodatku będą w nich matki młode, a jak wiadomo rodziny z młodymi matkami się nie roją.

Stare matki w tym czasie...

Na pożytki wczesne i ubogie – metoda izolatorowa

Rójka naturalna jest największą plagą nie w pasiekach korzystających z obfitych pożytków, lecz tam gdzie są one ubogie, krótkotrwałe i wcześnie się kończą. Tam rozwojem rodzin należy pokierować inaczej, uwzględniając nie tylko biologię pszczół i wynikające z niej zachowania, ale przede wszystkim możliwości produkcyjne terenu.

Nie opłaci się robić odkładów przeciwrójkowych, ponieważ...

Zwiększenie produkcji miodu nie wynika tylko ze zmniejszenia jego spożycia przez czerw. Mniej czerwia to także mniejsze zużycie pierzgi, dzięki czemu kolejne zastępy zbieraczek mogą zamiast pyłku przynosić nektar, oraz oszczędności w pracy karmicielek, które zamiast karmić czerw mogą się zająć przerabianiem nektaru.

Pszczoły, które nie karmiły czerwia, co jest bardzo wyczerpującą pracą, będą żyły i pracowały dłużej, dzięki czemu ograniczenie czerwienia na wspomnianych dwóch ramkach nie wpłynie negatywnie na późniejszą kondycję rodzin.

Termin ograniczenia czerwienia na miesiąc przed zakończeniem głównego pożytku (akacji) może przypaść w połowie maja. Niektórym pszczelarzom może się wydawać, że to za wcześnie, że doprowadzi to do nadmiernego osłabienia rodzin. Nic bardziej błędnego! Tylko w ten sposób można zapewnić duży zbiór miodu z akacji i zabezpieczyć się przed rójką po zakończeniu jej kwitnienia.

Jeżeli natomiast...

Natomiast pszczoły rojowe, których wychowanie dużo kosztuje, z reguły pracują w dziupli lub w pasiece obcego pszczelarza, co tym bardziej powinno przekonać nas do konieczności zapobiegania nastrojowi rojowemu.

Siódma plaga pszczelarska - czyli jak zapobiegać nastrojowi rojowemu w pasiece. Cz. I

Sławomir Trzybiński

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"