Ocena skuteczności terenowej preparatu Biowar w świetle dwuletnich badań

Od dwóch lat jednym z leczniczych preparatów weterynaryjnych zarejestrowanych w kraju do zwalczania roztoczy Varroa destructor w rodzinach pszczelich jest preparat Biowar produkcji Biowet Puławy.

Tabela 1. Skuteczność preparatu Biowar umieszczonego
w rodzinach w terminie 19.08 - 30.09

Substancją biologicznie czynną Biowaru jest amitraz, którego ilość zawarta w 1 pasku wynosi około 400 mg. Substancja aktywna naniesiona jest na powierzchni paska, ale także znajduje się w całej jego masie, skąd stopniowo jest wypacana na jego powierzchnię. Pszczoły, ocierając się o paski, nanoszą na powierzchnię swojego ciała amitraz.

Pasożyty kontaktują się więc z substancją warroabójczą za pośrednictwem pszczół. Paski (po 2 na rodzinę) stosuje się do głównego zwalczania inwazji Varroa destructor wczesną jesienią, na okres od 6 do 8 tygodni. Zgodnie z informacją zawartą w ulotce reklamowej Biowaru już 6-tygodniowy okres ich ekspozycji w ulach pozwala na zniszczenie około 95% populacji roztoczy w danej rodzinie.

Tabela 2. Skuteczność preparatu Biowar umieszczonego
w rodzinach w terminie 01.09- 12.10

Częściowe wyniki badań przeprowadzonych w sezonie pasiecznym 2004, dotyczące skuteczności terenowej Biowaru, były już publikowane w materiałach z Naukowej Konferencji Pszczelarskiej w Puławach (2005) oraz na łamach „Pasieki” 2/2005. W poprzednim roku badania te wykonano ponownie, również ze względu na dość liczne uwagi pszczelarzy o złych efektach zwalczania pasożyta w pasiekach.

Dodatkowo wyniki badań poszerzono o analizę ewentualnego wpływu niektórych czynników na efektywność leczenia warrozy tym preparatem, w celu wyjaśnienia przyczyn jego niewyrównanej i stosunkowo niskiej skuteczności.

Z ocenianych czynników uwzględniono:

a) termin wykonywania zabiegów leczniczych – paski umieszczano w rodzinach zaraz po

Tabela 3. Skuteczność preparatu Biowar umieszczonego
w rodzinach w terminie 22.09 - 03.11

głównym miodobraniu (19.08-30.09), w czasie jesiennego podkarmiania rodzin syropem cukrowym (01.09-12.10) oraz po zakończeniu podkarmiania (22.09-30.11)

b) porażenie początkowe rodzin pszczelich przez Varroa destructor

c) siłę rodzin (określaną na podstawie liczby plastrów obsiadanych przez pszczoły w dniu zawieszenia pasków w rodzinach)

d) ilość czerwia (ocenianą w dniu zawieszenia pasków w rodzinach)

Z tego względu rodziny pszczele, w których wykonano badania, różniły się między sobą siłą (od 5-7 plastrów), ilością czerwia oraz stopniem porażenia przez pasożyta (porażenie niskie, średnie i wysokie).

Tabela 4. Terenowa skuteczność warroabójcza preparatu Biowar
umieszczanego w rodzinach pszczelich w trzech różnych terminach

Skuteczność przeciwwarrozową Biowaru oceniano na podstawie porażenia przez Varroa destructor prób pszczół pobranych z rodzin przed wprowadzeniem pasków z amitrazem oraz po ich usunięciu.

W pasiece, w której zastosowano najwcześniej paski, porażenie początkowe rodzin było niskie. Średnio wynosiło ono 1,2 pasożyta na 100 pszczół. Mimo to skuteczność terenowa Biowaru była bardzo zróżnicowana i przyjmowała wartości od 0 do 100%, przy średniej skuteczności około 75,0% (tab.1).

Podobne wyniki dotyczące dużych różnic w skuteczności preparatu stwierdzono w dwóch

Tabela 5. Wpływ badanych czynników na skuteczność Biowaru

pozostałych terminach jego zastosowania. W pasiece, w której okres przetrzymywania przypadał na wrzesień i połowę października, a zwieszenie pasków przypadało na okres rozpoczęcia jesiennego podkarmiania rodzin syropem cukrowym, efektywność leczenia warrozy w poszczególnych rodzinach była najbardziej wyrównana.

Tabela 6. Wyniki skuteczności preparatów stosowanych
w formie pasków zawierających amitraz jako substancję aktywną

Jednakże średnia skuteczność Biowaru, mimo iż nieco wyższa, wyniosła około 82% (tab.2). Najniższą skuteczność preparatu odnotowano w pasiece, gdzie paski zawieszono najpóźniej (trzecia dekada września do początku listopada). W tej pasiece, gdzie porażenie było wysokie i średnio wynosiło 13%, średnia skuteczność Biowaru wyniosła 67%.

I w tym przypadku była ona bardzo niewyrównana w poszczególnych rodzinach, a rozrzut skuteczności wahał się od 0 do 100% (tab. 3).

Średnia skuteczność Biowaru wyliczona dla wszystkich trzech terminów łącznie wyniosła około 75%. Zniszczenie takiego procentu początkowej populacji Varroa destructor w rodzinach jest jednak niewystarczające i wymaga zastosowania dodatkowych zabiegów (we wcześniejszym lub późniejszym okresie). Tym bardziej iż zawsze należy się liczyć z faktem napływu do rodzin, już po zakończeniu zabiegów leczniczych, obcych pasożytów (reinwazja).

Porównanie wyników skuteczność Biowaru we wszystkich trzech terminach wykazało, iż nie różniły się one między sobą w sposób istotny. Świadczy to o tym, że termin zawieszenia pasków w miesiącach sierpień – październik (a tym samym zmieniająca się w tym okresie sytuacja w rodzinach pszczelich) nie miał wpływu na efektywność leczenia warrozy (tab. 4).

Po przeanalizowaniu wzajemnych zależności pomiędzy siłą rodzin, ilością czerwia czy poziomem porażenia rodzin przez Varroa destructor, a skutecznością Biowaru, okazało się, że żaden z tych czynników nie wpływa na efektywność leczenia warrozy (tab. 5).

Paski Biowaru były mało skuteczne w niektórych rodzinach tak o niskim, jak i wysokim porażeniu przez pasożyta i na odwrót wykazywały również wysoką skuteczność w rodzinach i o niskim, i wysokim stopniu inwazji. Podobne zależności odnotowano jeśli chodzi o siłę rodzin i ilość czerwia.

W zasadzie uzyskane wyniki badań mogłyby świadczyć na korzyść preparatu, ponieważ powinien być on tak opracowany, aby był skuteczny niezależnie od sytuacji panującej w rodzinie pszczelej, niezależnie od tego czy w rodzinach jest dużo czy mało roztoczy i czy rodzina jest słaba czy silna.

Ale równocześnie należy stwierdzić, że jeśli efekty leczenia warrozy w poszczególnych rodzinach są tak zróżnicowane, to przyczyny tego są inne. Wyniki skuteczności warroabójczej naszego preparatu są zbliżone do uzyskiwanych w krajach, gdzie także stosuje się leki zawierające jako substancję czynną amitraz, których formą użytkową są paski (tab. 6).

Dr Krystyna Pohorecka
Zakład Parazytologii i Chorób Inwazyjnych PIWet-PIB Puławach
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"