Pozyskiwanie mleczka pszczelego, cz. 2.

W poprzedniej części artykułu („Pasieka” 2/2010) wyjaśniono, na czym polega produkcja mleczka pszczelego, kiedy jest go najwięcej w matecznikach oraz w jakim terminie najlepiej go pozyskiwać. Autor wyjaśnił również jak należy postępować po zakończeniu sezonu produkcyjnego. Tę część artykułu rozpoczęto opisując produkcję masową mleczka pszczelego.

fot.©Rafał Krawczyk

Innym sposobem produkcji mleczka, w którym zakładanie mateczników jest wywołane bezmatecznością, jest cykliczne dzielenie silnych rodzin utrzymywanych w ulach wielokorpusowych (również w wielkopolskich) na część mateczną i bezmateczną (produkującą).

Górny korpus takiego ula powinien posiadać zapasowy zamykany wylotek na całą szerokość przedniej ściany (można tu użyć powałko-dennicy z otworem wylotowym). Rodzina, w której ma być prowadzona produkcja, musi być silna. W tym celu nie ogranicza się w niej czerwienia, tylko umożliwia składanie jajeczek na dwóch korpusach już od początku sezonu.

W szczytowym momencie rozwoju, który przypada na II połowę maja, względnie przełom maja i czerwca, dokonuje się przeglądu rodziny w celu spędzenia matki do dolnego korpusu. Gdy matka znajdzie się na dole, między dolnym a górnym korpusem umieszcza się szczelną przegrodę, po czym ul przestawia się o 180°.

W górnym korpusie otwiera się wylotek, w ścianie przeciwnej do aktualnego położenia znajdującego się w dolnym korpusie wylotu głównego. Dzięki temu wszystkie pszczoły lotne wracające do ula przez pierwsze dni nalatują na bezmateczną rodzinę w górnym korpusie, zasilając ją.

Dzień po przedzieleniu rodziny, w części górnej niszczy się mateczniki ratunkowe i poddaje ramkę hodowlaną z przełożonymi jednodniowymi larwami. Po trzech dniach (72 godz. od wyklucia larw) mleczko wybieramy i poddajemy kolejną ramkę hodowlaną z 1-dniowymi larwami.

Po 3-5 trzydniowych cyklach produkcyjnych przegrodę należy zabrać i w jej miejscu umieścić kratę odgrodową, po czym dolny korpus ponownie odwrócić o 180°. Po połączeniu z dolną rodziną, w której cały czas czerwi będąca w dobrej kondycji matka, dojdzie do odnowienia składu biologicznego rodziny w górnej kondygnacji.

Po trwającej 5-7 dni przerwie należy przenieść kilka plastrów z czerwiem zasklepionym z rodni do górnego korpusu, rodzinę przedzielić szczelną przegrodą, dolny korpus przestawić o 180° i ponownie przeprowadzić kilka cykli produkcyjnych w górnej rodzinie.

W celu jeszcze lepszego wymieszania pszczół z obydwu kondygnacji w okresie regeneracyjnym (przerwy produkcyjnej), dolny wylotek można zamknąć całkowicie. Oczywiście po ponownym przestawieniu korpusów i rozdzieleniu rodzin przegrodą trzeba go otworzyć.

Dużym ułatwieniem w omawianym systemie gospodarki jest zastosowanie zunifikowanego sprzętu, pasiecznego w postaci jednakowych korpusów i specjalnych dennic z wylotkiem, mogących być także daszkiem lub szczelną przegrodą. Tego typu elementy, wykonane z drewna i z tworzyw sztucznych (styropian, poliuretan) są oferowane przez producentów sprzętu pasiecznego.

W obecności matki

Ciągła produkcja mleczka w obecności matki jest metodą bardziej zawodną, chociaż w okresie intensywnego budowania mateczników przyjmowany jest podobny lub nawet wyższy procent larw jak we wcześniej omówionych metodach, gdzie bodźcem do karmienia larw matecznych jest brak matki.

Ponieważ w tej metodzie wychów nowych matek jest spowodowany sztucznie wywołanym nastrojem rojowym, poddane larwy są karmione obficie i mleczka często jest więcej. Oprócz tego rodzina taka funkcjonuje normalnie i cały czas wychowywane są w niej nowe pokolenia pszczół, dzięki czemu nie trzeba jej zasilać czerwiem i pszczołami z innych rodzin.

Zagrożeniem jest możliwość nagłego załamania się nastroju powodującego karmienie larw, co skutkuje zaprzestaniem ich przyjmowania, a jeżeli w rodzinie znajdują się już przyjęte larwy mateczne mogą one zostać zlikwidowane, a mleczko zjedzone przez pszczoły. Do takiego załamania nastroju produkcyjnego dochodzi na skutek przerw w pożytku i pogorszenia pogody. Zdarza się też, że rodzina, której poddawane są kolejne serie larw wyroi się, co wyeliminuje ją z dalszej produkcji w tym sezonie.

Rodziny przeznaczone do produkcji mleczka tą metodą powinny być w szczycie dojrzałości biologicznej i bardzo silne (około 60 tys. pszczół), mogą być w początkowym stadium nastroju rojowego. Najlepiej do tej metody nadają się ule wielokorpusowe.

W czasie przeglądu rodziny dzieli się kratą odgrodową, zakładaną poziomo między korpus dolny i górny. Do korpusu dolnego strząsa się wszystkie pszczoły, umieszcza się w nim matkę i plastry z czerwiem zasklepionym, zaś w górnym tylko czerw otwarty.

Korpus górny powinien być zaopatrzony w wylotek. Rodziny powinny posiadać dużo zapasów, zarówno miodu jak i pierzgi. W najsilniejszych rodzinach pomiędzy korpusy dolny i górny można wstawić trzeci, w ulu wielkopolskim może to być półnadstawka. W takich rodzinach większość młodych pszczół-karmicielek przeniesie się do kondygnacji górnej, z czerwiem niezasklepionym.

Następnego dnia do górnych korpusów należy wstawić ramki hodowlane z przełożonymi larwami. Rodziny najsilniejsze mogą dostać nawet po dwie ramki. Po dwóch cyklach produkcyjnych przenosi się czerw zasklepiony do dolnego korpusu, a plastry z młodymi larwami do górnego.

Przy okazji każdego przeglądu należy niszczyć dzikie mateczniki na plastrach z czerwiem w górnym korpusie. Metoda ta, mimo że pozwalająca otrzymać duże ilości mleczka, bywa dosyć zawodna i wymaga dużego doświadczenia od pszczelarza oraz właściwego rozumienia zachowań pszczół.

Tym samym sposobem można zmusić pszczoły do budowania mateczników w silnych rodzinach utrzymywanych w ulach leżakach, przy czym gniazdo dzieli się wtedy na dwie połowy pionową kratą odgrodową. Samo ułożenie gniazda wykonuje się według zasady omówionej powyżej.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów