Pnącza

W niniejszym artykule prezentujemy pnącza, które wzbogacą bazę pokarmową w pobliżu pasieki, a przy tym oplatając różnego rodzaju podpory, jak np. pergole, ogrodzenia, czy też pnąc się po ścianach budynków, są bardzo dekoracyjne.

Oprócz nektaru, rośliny te dostarczają pszczołom cennego pyłku i są łatwe w uprawie – warto więc nasadzać je w przypasiecznych i przydomowych ogrodach.

Bluszcz pospolity.
fot.© Ryszard Sawicki

Bluszcz pospolity – Hedera helix L.

Jest długowiecznym (kilkaset lat), samoczepnym pnączem wytwarzającym dwojakiego rodzaju pędy. U młodych osobników są one długie i elastyczne (10-20 m długości), ścielą się po ziemi lub wspinają na podpory za pomocą korzeni czepnych.

Od nich wywozi się łacińska nazwa rodzajowa rośliny pochodząca od greckiego słowa hédera = siedzenie, umocowanie. Natomiast dojrzałe egzemplarze wytwarzają krótkie, wyprostowane i sztywne pędy kwiatowe, które odstają od podpór, gdyż nie posiadają korzeni czepnych.

Liście bluszczu cechują się żywo zieloną barwą, są skórzaste, zimozielone oraz dwupostaciowe: na pędach płonnych (niekwitnących) 3-5-klapowane, na pędach kwiatowych całobrzegie, jajowate lub w kształcie rombu. Drobne, zielonkawożółte, nieprzyjemnie pachnące kwiaty zebrane w kuliste baldachy o średnicy 2-4 cm tworzą okazałe grona.

Pojawiają się we IX-X. Po przekwitnięciu powstają czarne, trujące dla ludzi a nieszkodliwe dla ptaków owoce, które dojrzewają dopiero wiosną kolejnego roku. W starożytności liście bluszczu były motywem ornamentów, z jego pędów pleciono wieńce, którymi ozdabiano głowy poetów oraz wykorzystywano je podczas uczt na cześć Bachusa – boga wina.

Dla chrześcijan roślina była symbolem nieśmiertelności (dlatego zmarłych kładziono na jej pędach), i często wykorzystywano ją do ozdabiania grobów, co obserwuje się do dziś. Współcześnie bluszcz jest symbolem wiernego przywiązania.

Milin amerykański.
fot.© Aneta Sulborska

Milin amerykański – Campsis radicans (L.) Seem.

W Polsce jest stosunkowo mało znanym pnączem osiągającym 10-15 m wysokości, niezwykle dekoracyjnym w czasie kwitnienia. Roślina wytwarza pędy z korzeniami czepnymi oraz duże (do 30 cm długości), pierzaste liście o błyszczących, ciemnozielonych blaszkach oraz pokaźnych rozmiarów (10 cm długości, do 5 cm średnicy) szkarłatne, pomarańczowe, żółte lub różowe kwiaty w kształcie trąbki.

Kwiaty zebrane są po 5-15 i rozwijają się na końcach tegorocznych pędów od VII do IX. U osób wrażliwych mogą wywołać alergiczną pokrzywkę.

Milin najlepiej rośnie w miejscach słonecznych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. Preferuje żyzne gleby bogate w substancje organiczne, piaszczysto-gliniaste i dobrze zdrenowane. Młode rośliny wymagają stosunkowo dużych ilości wody, ale starsze egzemplarze znoszą okresowe susze.

Podczas bezśnieżnych zim i przy ostrych wiatrach rośliny mogą przemarzać, dlatego zaleca się okrywanie przed zimą dolnych części pędów. Pielęgnacja roślin polega na usuwaniu wiosną przemarzniętych pędów oraz na skracaniu zeszłorocznych pędów, tak aby zostało 3-5 pąków.

Najprostszym sposobem rozmnażania jest odcinanie odrostów korzeniowych, które powstają szczególnie licznie po zranieniu korzeni.

Powojnik pnący.
fot.© Aneta Sulborska

Powojnik pnący - Clematis vitalba L.

Jest silnym pnączem dorastającym do 10 m wysokości. Do pokroju rośliny nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa, która prawdopodobnie wywodzi się od greckiego słowa kléma = pnącze, winorośl, latorośl, pnąca latorośl. Roślina wytwarza najczęściej pięciolistkowe, całobrzegie lub grubo ząbkowane liście.

Małe (około 2 cm średnicy), zielonkawobiałe, owłosione kwiaty o słabym zapachu lub bezwonne zebrane są w wiechy. Roślina kwitnie w VII-IX. Po przekwitnięciu powstają puszyste owoce, które długo utrzymują się na roślinach.

Winobluszcz trójklapowy.
fot.© Ryszard Sawicki

Winobluszcz trójklapowy (= winobluszcz japoński) – Parthenocissus tricuspidata (Siebold & Zucc.) Planch.

Jest samoczepnym, silnym pnączem wytwarzającym krótkie wąsy czepne zakończone 5-8 mocnymi przylgami. Dzięki nim może się wspinać nawet po gładkich ścianach na wysokość 10-12 m. Liście rośliny są sztywne i błyszczące, bardzo zmienne w kształcie: u kwitnących roślin pojedyncze, odwrotnie jajowate, 3-klapowe, zaś u siewek i na silnych pędach trójlistkowe lub drobne, jajowate, bez klap.

Jesienią liście pięknie się przebarwiają na pomarańczowo do szkarłatnego. Żółtozielone, pięciokrotne kwiaty zebrane są w wierzchotkowate kwiatostany na szczycie krótkich pędów. Kwitnienie ma miejsce w VI-VII. Owoce są drobne, granatowe z nalotem zjadane przez ptaki m.in. rudziki.

dr Aneta Sulborska
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"