Buckfast, czyli pszczoła Brata Adama w oczach praktyka. Cz. I
Pszczelarze bardzo często zadają mi pytania, czym tak naprawdę jest pszczoła Buckfast. Postaram się więc podać trochę informacji na jej temat. Wielu pszczelarzy sądzi, że jest to linia lub rasa, ale to rozumowanie jest błędne.
Buckfast to kierunek lub metoda hodowli. Zabiegi te możemy nazwać ewentualnie filozofią krzyżowania, którą opracował podczas trwającej ponad 70 lat pracy hodowlanej Brat Adam. Metoda ta koncentruje się na uzyskaniu pszczół odpornych na choroby, o dużej wydajności miodowej, łagodnych i nierojliwych, a nie na cechach morfologicznych. Wiemy zatem, co to jest, ale dlaczego Brat Adam zadał sobie tyle trudu w pracy hodowlanej? Chcąc odpowiedzieć na to pytanie, musimy cofnąć się w czasie.
W roku 1910 na prośbę swojej matki do klasztoru ojców Benedyktynów w opactwie Buckfast Abbey wstąpił młody, zaledwie 12 letni chłopiec Karl Kehrle, który przyjął imię Adam. Bracia ze względu na jego wiek skierowali go do pracy w pasiece, którą uważali za bardziej odpowiednią dla takiego dziecka niż prace budowlane przy rekonstrukcji opactwa.
Jego przygoda z pszczołami oprócz wielu radości przynosiła też niepowodzenia. W roku 1916 akarapidoza (choroba roztoczowa, wywoływana przez pasożyta Acarapis woodi) zdziesiątkowała na południu Wysp Brytyjskich populację miejscowej A. m. mellifera. Zginęło wówczas około 90% rodzin pszczelich, tak że groziło jej całkowite wyginięcie. Chcąc ratować swoje pasieki, pszczelarze brytyjscy zaczęli masowo sprowadzać pszczoły z Włoch i Francji.
Jak wielu odkryciom powstaniu pszczoły Buckfast pomógł przypadek. Brat Adam, będąc świetnym obserwatorem, zauważył, że pszczoły po matkach włoskich unasiennionych trutniami miejscowymi zaczęły wykazywać odporność na akarapidozę. Postanowił to wykorzystać, zajmując się żmudną pracą hodowlaną, krzyżowaniem i selekcją. Już w latach dwudziestych zaczął wprowadzać różne krzyżówki w celu uzyskania lepszej odporności pszczół, sprowadzając matki Włoszki z USA. Niestety, okazało się, że pszczoły po tych matkach wykazują zerową odporność na chorobę roztoczową. Było to następnym ciekawym odkryciem, że pszczoły tej samej rasy, ale hodowane w innej populacji niekoniecznie muszą mieć takie same cechy odpornościowe. Wieloletnia selekcja doprowadziła do wyhodowania pszczoły odpornej na akarapidozę. Ostatni zanotowany przypadek tej choroby w opactwie Buckfast miał miejsce w 1947 roku.
Świat naukowy przez wiele lat nie uznawał odkrycia Brata Adama, twierdząc, że odporność na chorobę roztoczową wystąpiła przez szybką mutację pszczół samoistnie. Dopiero gdy w latach sześćdziesiątych roztocza zaatakowały USA, naukowcy amerykańscy zaczęli prowadzić badania nad odpornością pszczół i wtedy musieli przyznać rację Bratu Adamowi. W połowie lat osiemdziesiątych do USA sprowadzono matki z hodowli Brata Adama i pszczoły hodowane z tego materiału przez blisko 20 lat wykazywały się odpornością na akarapidozę.
Od 1947 roku Brat Adam zaczął prace nad dalszym udoskonalaniem swojej pszczoły i chociaż dalej głównym celem była odporność pszczół, teraz bardziej zaczął zwracać uwagę na cechy użytkowe, czyli większą żywotność, nierojliwość, miodność i łagodność. Napisał on w swojej książce, że w przyrodzie nie występuje żadna super rasa czy linia pszczół i utrzymywał, że tylko hodowla krzyżownicza, inaczej mówiąc scalenie najbardziej pożądanych cech ras i populacji, powoduje prawdziwy postęp w hodowli. Brat Adam podróżował po całym świecie, poszukując nowych ras i linii pszczół. Niektórzy pszczelarze twierdzili wręcz, że szuka super pszczoły, co nie było prawdą. Poszukiwał on cech pozytywnych, a te najlepiej widać w trakcie prowadzenia obserwacji danej populacji w jej naturalnym środowisku. Jeśli takie cechy udało mu się zaobserwować, starał się je wprowadzić poprzez prace krzyżownicze i selekcję do pszczoły Buckfast
w celu podniesienia jej walorów użytkowych.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Grzegorz Słowik
