„Śmierć odległości” w pszczelarstwie

Na przełomie XX i XXI wieku powstało wiele nowych wynalazków i udogodnień, które początkowo wdrażane są w wąskich specjalnościach działalności człowieka, aby później stopniowo zacząć przenikać do wszystkich innych dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Szczególny rodzaj rewolucji społeczno-gospodarczej przyniósł ludzkości Internet, z którego coraz częściej korzystają również pszczelarze.

Zanim szczegółowo omówię sposób użytkowania tego narzędzia informatycznego, zapoznajmy się ze spostrzeżeniami uczonych, które dotyczą zmian, jakie to narzędzie wprowadza do globalnej gospodarki i do cywilizacji ludzkiej w ogóle.

Znaczenie „śmierci odległości” w gospodarce światowej

Na naszych oczach zmienia się gospodarcze życie świata. Wspaniałe narzędzie, jakim jest Internet, ułatwia nie tylko komunikację bezpośrednią ludzi, ale i zarządzanie dużymi, ponadnarodowymi korporacjami, a także łączenie firm lub ich przejęcia (patrz tab. nr 1).

Dlatego T. Friedman mógł powiedzieć: Świat jest płaski – dzięki internetowej globalizacji – następuje śmierć odległości! Słowa te m.in. oznaczają, że powoli tracą sens obostrzenia państw w zatrudnianiu obcokrajowców, którzy przecież przy pomocy Internetu mogą pracować na przykład w Polsce, mieszkając w dowolnym miejscu świata.

Po drugie, coraz więcej ludzi pracuje w domu wyłącznie przy pomocy Internetu, na przykład w USA ponad 10% ludzi czynnych zawodowo pracuje w domu i wyniki swojej pracy przesyła za pomocą łącz elektronicznych. Oznacza to, że nie ma potrzeby wynajmowania pomieszczeń biurowych, ich wyposażania i, co dla wielu ludzi jest ważne, brak konieczności zrywania się codziennie rano, tłoczenia w korkach ulicznych itd. Istotną sprawą jest fak,że poprzez Internet mogą znaleźć zatrudnienie kobiety wychowujące małe dzieci i ludzie niepełnosprawni.

Narzędzie to umożliwia powszechne zastosowanie tzw. pieniądza elektronicznego. Już teraz znaczną część stałych opłat ludzie regulują na odległość, poprzez polecenia przekazu środków finansowych przez Internet (w 2006 roku ok. 50%). Również dużo operacji finansowych na osi przedsiębiorstwo – bank wykonuje się za pomocą poczty elektronicznej.

Oczywiście sieć internetowa nigdy nie zastąpi pszczołom pożytków. Pszczelarze zawsze będą lokalizowali swoje pasieki tak, aby mogły one jak najefektywniej wykorzystywać owe pożytki. Pszczoły fizycznie i „namacalnie” będą odwiedzały miliardy kwiatów z różnych gatunków roślin. Zatem „śmierć odległości” dotyczy pszczelarzy tylko w procesie przekazywania informacji i wiedzy przy pomocy tego narzędzia.

Rozwija się również sieć sklepów internetowych. W 2005 roku konsumenci amerykańscy na Święto Dziękczynienia zakupili produkty na wyższą wartość przez Internet, niż przy okazji osobistego wizytowania sklepów. W Polsce również rozwija się ta forma sprzedaży produktów.

Dobrym przykładem jest internetowa księgarnia www.merlin.pl lub pośrednictwo internetowe sprzedaży produktów (na zasadzie licytacji) niepotrzebnych już, bądź zbyt pochopnie zakupionych produktów, które wystawia się np. na witrynie internetowej www.allegro.pl.

Warto zauważyć, że właściciele małych sklepów coraz częściej korzystają z tej formy sprzedaży (zmniejszając koszty magazynowania i oszczędzając na zatrudnieniu pracowników), z czego chętnie korzystają klienci, gdyż produkty sprzedawane w ten sposób są najtańsze na rynku.

Tym sposobem określona potrzeba klienta prawie błyskawicznie jest zaspokajana. Ponadto w chwili obecnej w Polsce jest ponad 30 portali porównujących ze sobą ceny tych samych produktów.

Ułatwia to klientom dokonywanie wyboru właściwego sklepu, tak, aby móc wydać jak najmniej pieniędzy na zakup określonego produktu. Internet jest również bezpośrednim, wielostronnym i interaktywnym narzędziem umożliwiającym ludziom nie tylko kontakty i przekazywanie informacji na zasadzie „każdy z każdym”, ale umożliwia wzbogacanie każdej informacji przez każdego Internautę.

Oczywiście, ze względu na ogromną ilość użytkowników Internetu, występuje ograniczoność takich kontaktów, chociaż niektóre akcje osiągają ogromne zainteresowanie, np. w 2007 roku o wyborze siedmiu architektonicznych cudów świata decydowało około 100 milionów głosujących Internautów z ponad 70 krajów świata. Jednak, ze względu na ciągle rozrastającą się strukturę

Internetu, powstają liczne „kluby” dyskusyjne w bardzo wąskich specjalizacjach. Jedynym ograniczeniem w takim kontaktowaniu się są pojemności łącz internetowych i serwerów. Jednak w miarę upływu czasu będą one z pewnością usprawniane.

Obecna struktura funkcjonowania Internetu do złudzenia przypomina strukturę przekazywania informacji w rodzinach owadów społecznych (pszczół, mrówek i termitów), w których pojedynczy owad poza gromadą posiada stosunkowo niewielką wiedzę i umiejętności przystosowawcze do zmieniającego się środowiska – wewnątrz olbrzymie – wynikające ze zbiorowej mądrości całej rodziny (gromady) owadów. Jednak jest zasadnicza różnica między rodziną owadów społecznych a Internetem, która wynika z ograniczoności liczby osobników w rodzinie i z ograniczonej możliwości gromadzenia wiedzy.

W Internecie nie ma takich ograniczeń, ponadto człowiek bez Internetu nie tylko może żyć, ale świetnie sobie radzi. Zatem „Śmierć odległości” tak naprawdę jest metaforycznym określeniem wskazującym na możliwości techniczne Internetu w zakresie przesyłania wszelkich informacji do dowolnego punktu globu ziemskiego i gromadzenia wiedzy oraz łatwości w korzystaniu z jego zasobów. Dlatego bardzo słuszną jest opinia E. Mączyńskiej:

W epoce postindustrialnej rozstrzygające znaczenie posiada kapitał intelektualny wraz kluczową kategorią, jaką jest dostęp do informacji i wiedzy. Mądrość polityków polega na ułatwieniach ludności w dostępie do Internetu.

Żyjemy w okresie ścierania się trzech fal: rolniczej (ustępującej), przemysłowej (ciągłe jest dążenie państw i regionów – szczególnie niezamożnych – do tworzenia tradycyjnych fabryk, typowych dla połowy XX wieku) i postindustrialnej lub informatycznej, w której najwyższą wartością staje się wiedza i łatwy do niej dostęp.

Wraz z rozwojem Internetu zaczyna wykształcać się nowa klasa ludzi bogatych, zwana netokracją. Są to właściciele stron i portali internetowych, a także sklepów internetowych. Błyskawiczne połączenia przy pomocy Internetu i możliwość przesyłania tą drogą obszernych informacji,  raportów i wszelkich innych wymaganych dokumentów bardzo ułatwia zarządzanie globalnymi korporacjami.

Natomiast setki milionów użytkowników Internetu na całym świecie nazwane zostały konsumtariatem. Internet z jednej strony stał się największą skarbnicą zasobów wiedzy z różnych dziedzin, przez co ułatwia procesy kształcenia się milionów ludzi na świecie, ale równocześnie jest największym śmietnikiem informacji niepotrzebnych, niekiedy uwłaczających godności człowieka, czasami wręcz sprzecznych z prawem narodowym i międzynarodowym.

Jednak suma zalet tego narzędzia jest ogromnie przeważająca nad sumą wad i należy dążyć do powszechnego i taniego dostępu do Internetu wszystkich obywateli naszego kraju.

Zresztą znaczenie Internetu w gospodarce światowej będzie wzrastało, ponieważ tą drogą łatwo jest sprzedawać swoją wiedzę (nie tracąc jej i w dalszym ciągu wzbogacając).

Uwagi o stronach internetowych w polskim pszczelarstwie

Stron internetowych tworzonych przez polskich pszczelarzy jest coraz więcej, dlatego z braku miejsca tylko niektóre z nich zostaną omówione. Chciałbym również uniknąć reklamowania jednych stron lub ganienia innych. Zatem, z wyjątkiem stron instytucji publicznych i naszego PZP lub oficjalnie wydawanych czasopism, uwagi odnoszą się do anonimowych właścicieli stron.

Oczywiście przedmiotem mojej analizy są te strony, które w mniejszym lub większym zakresie uczestniczą lub przynajmniej powinny uczestniczyć w procesach przenikania wiedzy pszczelarskiej. Dlatego, nie będą omawiane strony internetowe firm, które zazwyczaj ograniczają się do reklamy swoich produktów. Jest to dla pszczelarzy poszukujących np. sprzętu pszczelarskiego ważne, ale nieistotne ze względu na cele tego artykułu.

Wydaje się, że Polsce najlepiej prowadzona jest strona Zakładu Pszczelnictwa w Puławach. Jest tam wszystko, z jednej strony pełna oferta Zakładu, a z drugiej informacje mogące zaspokoić zainteresowania bardziej ambitnych pszczelarzy. Na stronie głównej mamy spis tematów (ikon), które po najechaniu myszką ulegają rozwinięciu. Są to:

- Struktura i temat badawczy;
- Lokalizacja i historia;
- Oferty;
- Działalność wydawnicza;
- Konferencje i sympozja (materiały pokonferencyjne można pobrać i zapoznać się z nimi);
- Inne strony www;
- Strony domowe zakładu i pracowników.

Ta ostatnia ikona jest bardzo istotna dla pszczelarzy, którzy chcą nawiązać bezpośredni kontakt z poszczególnymi pracownikami naukowymi i zadawać pytania w dziedzinie badawczej przez niego prowadzonej.

Polskie wyższe uczelnie mają mniej więcej podobną strukturę swoich stron www z tym, że są one stosunkowo rzadko aktualizowane. Znacznym atutem uczelnianych stron jest zamieszczanie na nich interesujących artykułów naukowych.

W tym miejscu dość istotna jest uwaga, iż mamy wielu znakomitych profesorów, którzy ignorują to narzędzie i nie zamieszczają tam żadnych swoich publikacji, uważając, że jeżeli ktoś bardzo chce zapoznać się z ich pracami, to potrafi do nich dotrzeć, np. w bibliotece uniwersyteckiej.

Nie mnie rozsądzać, czy mają oni rację, czy też nie. Jednak warto zauważyć, że w Polsce i na świecie odbywa się ogromny proces przenikania wiedzy (nauka ten proces nazywa „dyfuzją wiedzy”) i rzecz jasna można się samemu wykluczyć z tego procesu. Na szczęście zdecydowana większość pracowników nauki młodszej generacji czynnie angażuje się w Internet, w ten sposób wzbogacając swoją wiedzą nasze społeczeństwo.

Jednak, stwierdzam to z żalem, że Internet nie jest jeszcze należycie docenianym narzędziem służącym głównie do przekazywania informacji i wiedzy, ani przez pszczelarzy i organizacje pszczelarskie, ani przez ludzi nauki (z wyjątkiem Zakładu Pszczelnictwa w Puławach).

Tabela nr 1. Przemiany cywilizacyjne A. Tofflera Źródło: A. Toffler, Trzecia fala, PIW, Warszawa 2004 – opracowała E. Mączyńska, Gospodarka s. 32. * Wiersz dodany przez autora artykułu.

dr inż. Maciej Winiarski

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"