Działania pszczelarza w powiązanych ze sobą problemach sezonowych

Staram się na bieżąco śledzić tematy na forach pszczelarskich. Stwierdziłem ostatnio, że często powtarzają się pytania związane z pracą pszczół w sezonie. Początkujący pszczelarze niepokoją się, gdy pszczoły nie odbudowują poddanych im ramek z węzą. Mają też wątpliwości, kiedy ujrzą mateczniki i nie wiedzą, co należy z nimi zrobić. Postanowiłem rozjaśnić powtarzające się co roku problemy i nakierować młodych adeptów pszczelarstwa do odpowiedniego działania w pasiece.

Nie mam zamiaru opisywać pory i poddawania ramek z węzą, lecz udzielić rozbudowanej porady w kilku konkretnych przypadkach. Zacznę od opisania sytuacji i rozwiązania problemu, kiedy pszczoły nie chcą odbudować ramek z węzą (nie ważne czy są poddane pierwszy czy kolejny raz). Możliwymi przyczynami takiego zaniechania jest:

• utrata matki,
• niewielkie pożytki lub ich całkowity brak,
• załamanie pogody,
• infekcje chorobowe,
• słabe rodziny,
• obecność w ulu nieunasienionej matki,
• woszczarki mogą być zajęte sprawowaniem opieki nad czerwiem,
• niedostateczna ilość młodych pszczół.

Bezkrólewie

Kiedy ramki z węzą nie są odbudowane po upływie dłuższego czasu, należy sprawdzić czy nie panuje w ulu bezkrólewie. Jeśli nie widzimy świeżego czerwiu, a także nie możemy odnaleźć matki (a nie ma mateczników ratunkowych), proponuję przełożyć z innej rodziny ramkę z czerwiem otwartym, najlepiej ze świeżymi jajeczkami (proszę zwrócić uwagę czy nie przenosi się przypadkowo matki z tego ula).

Gdy nie ma pożytku

Pszczoły nie odbudowują także ramek, gdy nie ma w okolicy pożytku, albo jest on stanowczo za słaby. Pszczoły nie są wtedy zmobilizowane i nie mają potrzeby powiększania gniazda. Można je zmotywować do budowania plastrów poddając porcje syropu cukrowego, jednak należy wtedy zrezygnować z miodobrania.

Choroby

Kiedy mamy do czynienia z chorobami w ulu, nadrzędnym i uniwersalnym zabiegiem w przypadku wszelkich infekcji jest oczywiście ścieśnienie, ocieplenie gniazda (wycofanie nieodbudowanej węzy) oraz rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Innym przypadkiem jest spowolniony rozwój rodziny i osłabienie. Tutaj należy wspomagać rój poprzez dokładanie ramek z czerwiem z innych rodzin bądź przez zaopatrywanie słabych pszczół pokarmem. Nie należy poddawać węzy do słabych rodzin.

Celem poddania węzy jest rozładowanie nastroju rojowego, a także poszerzenie przestrzeni gniazdowej w silnym roju. W tym wariancie należy wpierw doprowadzić słaby rój do siły.

Obecność w ulu nieunasienionej matki

Pszczoły nie budują też świeżych plastrów w przypadku nieunasienionej matki. Ten aspekt łączy się z innym problemem. Chodzi o złapaną lub otrzymaną rójkę, w której matka nie czerwi. Często taka rójka to drużak lub trzeciak, w którym młoda matka jest nieunasieniona.

Należy poczekać, aż wyleci na lot godowy i zacznie

Trzy typy mateczników

Innym ważnym i powiązanym zagadnieniem jest umiejętność rozróżniania mateczników. Ich klasyfikacja opiera się na trzech typach: rojowych, cichej wymiany i ratunkowych. Często pszczelarze, zwłaszcza początkujący, nie wiedzą jak postępować w przypadku zauważenia któregoś z ww. rodzajów.

Mateczniki rojowe charakteryzują się tym, że występują grupowo, zazwyczaj na skrajach, brzegach plastra. Są zlokalizowane tuż przy listewkach ramki. Może być ich nawet kilkanaście. Kołyski matek rojowych należy wyłamać! W przeciwnym razie rodzina się wyroi. Cechą charakterystyczną drugiego typu mateczników jest to, że matecznik cichej wymiany występuje pojedynczo, zazwyczaj na środku plastra.

W środku sezonu można pozwolić pszczołom na wychów nowej królowej, można też zerwać mateczniki i poddać zakupioną nową matkę. Jesienią natomiast, kiedy zakup królowej jest utrudniony, można wyłamać mateczniki i połączyć bezmateczną rodzinę z innym rojem. Mateczniki ratunkowe występują hurtowo na środku plastrów.

Mam nadzieję, że po przeczytaniu mojego artykułu, każdy pszczelarz będzie wiedział, jak reagować w nietypowych sytuacjach w pasiece.

Piotr Nowotnik
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"