Prawie wszystko o mrówkach, cz. 2.
W pierwszej części artykułu opisano życie i organizację pracy w mrowisku oraz sytuacje, w jakich mrówki niepokoją pszczoły. Zwrócono uwagę na to, że mrówki do pasieki ściąga słodycz i martwe pszczoły zalegające przed wylotami uli. Owady te są nie tyle szkodliwe, co uciążliwe dla pszczół. Okazują się jednak pożyteczne, kiedy występuje spadź - badania wykazały, że pod wpływem mrówek mszyce pobierają dwukrotnie więcej soków roślinnych i wydzielają dwukrotnie więcej spadzi.
Niektóre gatunki mrówek pobierają spadź wprost
od mszyc. fot.© Milan Motyka
Mrówki ogrodowe nie są szkodnikami pszczół, ale są one niepożądanymi gośćmi w pasiece. Pewne znaczenie dla pszczelarstwa mają natomiast mrówki leśne, które w wielu wypadkach przyczyniają się do wytwarzania spadzi przez mszyce. Mrówki leśne są sprzymierzeńcami owadów (mszyce, czerwce) produkujących spadź.
Niektóre gatunki mrówek pobierają krople spadzi wprost od mszyc. Nic więc dziwnego, że mrówki od wczesnej wiosny wyszukują pojedynczych założycieli kolonii, nie dopuszczając do nich biedronek i innych owadzich wrogów niszczących wiosną małe kolonie mszyc. Dlatego w pobliżu mrowisk najczęściej i najszybciej dochodzi do miejscowych, masowych pojawów wytwórców spadzi. Mrówki są jedynymi sprzymierzeńcami pluskwiaków wytwarzających spadź.
Produkcja miodów spadziowych w pomyślnych warunkach może być znaczna i zależy ona od masowego pojawienia się na roślinach producentek spadzi – mszyc. Badania wykazały, że pod wpływem mrówek mszyce pobierają dwukrotnie więcej soków roślinnych i wydzielają dwukrotnie więcej spadzi.
Mszyce – szkodniki upraw polnych, sadów i drzew dziko rosnących mogą być w pewnym stopniu owadami pożytecznymi. Nie odnosi się to jednak do wszystkich ich gatunków. Mszyce przydatne dla pszczelarstwa pasożytują zwykle na drzewach iglastych (jodła, świerk, modrzew, sosna) oraz w mniejszym stopniu na drzewach liściastych (lipa, klon, dąb, śliwa, buk itp.).
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
W przeciwieństwie do pszczół, mrówki nie potrafią gromadzić słodkich substancji przeznaczonych do późniejszej konsumpcji. Jednakże jeden amerykański gatunek rozwinął interesujące przystosowanie biologiczne. Pewna ilość tzw. robotnic-beczek zwisa u powały specjalnej komory, biernie pobierając słodki sok wlewany do ich gardzieli przez zbieraczki w takiej ilości, że ich odwłok rozciąga się do wielkości wiśni. Później w miarę potrzeby, rozdzielają one pożywienie pomiędzy wygłodniałe kolonie.
Pszczelarzy interesuje, czy mrówki chroniące producentów spadzi przyczyniają się do zwiększenia pożytku spadziowego czy też są konkurentami pszczół przy jego wykorzystaniu?
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Mrówki chronią las
Chociaż mrówki karmią się wydzielinami mszyc i korzystają w pewnym stopniu z pokarmu roślinnego, są one przede wszystkim drapieżcami. Ofiarami ich są przede wszystkim bezkręgowce występujące masowo w lasach. W okresie intensywnego rozwoju larw gromadzony jest pokarm zwierzęcy, natomiast wtedy, kiedy dorastają młode robotnice wzrasta spożycie spadzi.
W latach masowego pojawienia się szkodników lasu, mrówki tępią olbrzymie ich ilości. Liczba ofiar jednego mrowiska sięga milionów sztuk. Wymownym świadectwem mrówczego trudu i triumfu są uratowane przed szkodnikami nietknięte zielone kępy drzew. Mrówki leśne są naturalnym puklerzem lasu, sojusznikiem człowieka w walce o jego plon. Ochroną i rozmnażaniem mrowisk leśnych powinni interesować się – choć w rożnych celach – zarówno leśnicy, jak i pszczelarze.
