Kiedy w ulu pojawia się czerw rozstrzelony i garbaty

Młoda matka rozpoczyna składanie jaj zazwyczaj na drugi, trzeci dzień po zakończeniu lotów godowych. Wyszukuje puste komórki, każdą dokładnie bada, wsadzając w nią głowę i dopiero po stwierdzeniu, że wszystko jest w porządku składa jajeczko na dno komórki. Na dobrych plastrach nie zajętych częściowo pierzgą, młode płodne matki czerwią bardzo regularnie, posuwają się na plastrze po linii spiralnej. Nie omijają prawie żadnej komórki, a czerw jest zwarty i regularnie rozmieszczony.

Larwy lub jaja w zbliżonym wieku znajdują się w komórkach położonych obok siebie. Nie ma między nimi komórek pustych. Czerw zwarty świadczy o dobrej jakości matki.

Jeżeli zdrowy czerw nie jest zwarty, gdy pomiędzy czerwiem w tym samym wieku znajdują się komórki puste lub z larwami w rożnym wieku, świadczy to o wadliwości matki. Przyczyną może być jej kalectwo, np. uszkodzenie stopy, a nawet tylko pazurka, uszkodzenie czułków itp.

Czerw rozstrzelony może pojawić się nawet w rodzinach z dobrze czerwiącymi matkami. Zjawisko to najczęściej występuje na przedwiośniu przy braku pierzgi w zapasach zimowych i braku dopływu świeżego pyłku. W rezultacie brakuje mleczka i pszczoły część larw zjadają.

W okresie wczesnej wiosny normalnym zjawiskiem są całotygodniowe albo i dłużej trwające ochłodzenia, w czasie których pszczoły w ogóle nie wylatują z uli. Pyłek zebrany w marcu i kwietniu, a więc już po oblocie, kiedy pojawia się w rodzinach czerw, zazwyczaj nie zaspakaja dziennego zapotrzebowania rodziny i to jest głównym powodem pojawienia się czerwiu rozstrzelonego i zahamowania rozwoju rodziny. Podobne zjawisko można niekiedy zaobserwować również w sezonie letnim. Pojawienie się pyłku normalizuje czerwienie matki.

Przyczyną rozstrzelonego czerwiu może być wiek matki. Prawdopodobnie cześć jaj złożonych przez stare matki nie rozwija się. Stare matki trutowieją. Pojawia się między czerwiem pszczelim rozstrzelony czerw garbaty z powodu wyczerpania się plemników w zbiorniczku nasiennym matki lub obumarcia czerwiu. Czerw rozstrzelony może pojawić się także w rodzinach, w których matki są unasienione trutniami z nimi spokrewnionymi. Takie rodziny słabną.

Na plastrach pszczelich może pojawić się jednocześnie czerw pszczeli i trutowy tzw. garbaty. W wyniku czerwienia matek starych, które utraciły zapas plemników w zbiorniczku nasiennym lub młodych z jakichś przyczyn nieunasienionych (wadliwa budowa organów rozrodczych, zła pogoda w czasie lotów godowych, późnoletnie unasienianie starymi trutniami), którym szybko wyczerpał się zapas nasienia. Część czerwiu trutowego w komórkach pszczelich zamiera z powodu niedożywienia i zostaje usunięta przez pszczoły. Przyczyną takiego stanu są matki strutowiałe.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Rodziny z trutówkami można spróbować ratować, wstrząsając wszystkie pszczoły na trawę poza pasiekę, w celu pozbycia się ociężałych pszczół trutówek. Pień z trutówkami przestawia się na miejsce silnego pnia i poddaje mu się w klateczce swoją matkę.

Lotne pszczoły z normalnej rodziny w obecności własnej matki zlikwidują trutówki. Osieroconej bezmatecznej rodzinie należy poddać matkę lub pozwolić na założenie mateczników ratunkowych. Zabieg ten przeważnie daje zadowalające wyniki.

Jan Plewa

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"