Dodatkowe informacje i porady

Uprawa współrzędna

W historii ludzkości było kilka przełomowych odkryć rolniczych, które spowodowały nagły skok w rozwoju cywilizacji. Oprócz udomowienia zwierząt, skonstruowania pługa i wyhodowania wysokomlecznych krów do najważniejszych udogodnień zalicza się trójpolówkę. Można powiedzieć, że zmianowanie warzyw w naszych ogrodach to wariacja tej techniki. Chodzi o planowanie nasadzenia roślin w naszym warzywniku. Ma to kilka zalet, m.in. ciągły napływ na nasze talerze warzyw i owoców; gleba jest też mniej zmęczona, ponieważ nie sadzimy w tych samych miejscach ciągle tych samych warzyw, co sprawia, że ziemia wykorzystywana na wielu głębokościach, a choroby się nie kumulują. W dodatku rośliny wydzielają różne zapachy, które mieszają się i tłumią wzajemnie, dzięki czemu szkodniki upraw mają problem z ich odnalezieniem.

Komponowanie warzywnika wydaje się trudne, ale wcale takie nie jest! Pamiętaj, że nawet jeśli nie zapewnisz wszystkim warzywom idealnego zmianowania albo towarzystwa, to przecież nie zawali się świat – i tak zbierzesz plony (chociaż trochę mniejsze).

Podstawowe zasady nasadzania warzyw, owoców i ziół w uprawie współrzędnej

1. Nie sadzimy po sobie roślin tej samej rodziny, np. papryki po pomidorze.

2. Planując warzywnik, sprawdzamy nie tylko gatunek rośliny, lecz też jej odmianę, ponieważ wbrew pozorom są między nimi duże różnice w tempie rozwoju, np. między kapustami wczesnymi i późnymi.

3. Sadzimy obok siebie warzywa, które wzajemnie się wspierają (np. bazylia i pomidory) lub przynajmniej sobie nie przeszkadzają.

4. Pamiętamy, że między warzywami mogą rosnąć zioła i rośliny ozdobne, np. aksamitki.

5. Szybko rosnące rośliny sadzimy obok wolno rosnących, np. sałatę obok pasternaku.

6. Nie sadzimy roślin bardzo konkurencyjnych i szybko rosnących przy niskich i niewymagających (np. dynia obok sałaty).

7. Niskie rośliny okrywające o dużych liściach sadzimy obok wysokich, światłolubnych, np. kukurydzę obok dyni.

8. Rośliny przywabiające zapylacze umieszczamy obok tych trudnych do zapylenia, np. kwiatowe obok melonów i dyń. Rośliny przywabiające drapieżniki powinny rosnąć obok wrażliwych na ich atak, np. nagietki obok bobu lub truskawek.

9. Rośliny dostarczające składników pokarmowych sadzimy obok roślin o dużych wymaganiach pokarmowych, np. fasolę obok korzeniowych, sałaty, kukurydzy.

Bardzo dobrze współgrają ze sobą kukurydza, dynia i fasola: tworzą tzw. trzy siostry. Są też inne gatunki, które warto sadzić obok siebie.

a) Cebulę i wczesną marchew.

b) Późną marchew z porem lub fasolą.

c) Buraka ćwikłowego i cząber ogrodowy.

d) Selera przy porze.

e) Marchew z sałatą lub szczypiorkiem.

f) Pomidora z selerem.

g) Sałatę z rzodkiewką i kalarepą.

h) Kapustę z fasolą karłową.

i) Ogórki z koprem.

j) Pomidory z bazylią, aksamitkami, nagietkami i nasturcjami.

k) Cząber ogrodowy z fenkułem, sałatą i bobowatymi.

l) Koper ogrodowy z cebulą, ogórkiem i grochem.

Są też rośliny, które nie powinny rosnąć obok siebie.

Ponadto przygotowując ogródek, należy brać pod uwagę wymagania pokarmowe poszczególnych gatunków.

Wysokie wymagania pokarmowe mają: dyniowate, kapustne, seler, por, sałata, mięta pieprzowa, kminek zwyczajny.

Rośliny o średnich wymaganiach pokarmowych to: kalarepa, psiankowate, cebula, marchew, burak ćwikłowy, skorzonera, cykoria, rzodkiew, tymianek, majeranek, ostropest.

Rośliny o małych wymaganiach: bobowate, rumianek, rzodkiewka, sałata.

Dodam jeszcze, że gatunkami ograniczającymi zachwaszczenie są: ziemniak, kapusta, dynia, ogórek, bazylia i arcydzięgiel.

Wybrałam warzywa najbardziej popularne oraz takie, które przetrwają zimę (i które można spożywać w okresie słoty). Znajduje się na nich zarówno cebula z dymki i z siewu, aby zbiór tych warzyw odbywał się dwa razy w roku. W dodatku odmiana ‘Efekt’ ma bardzo wysoką wartość przechowalniczą, bo aż do czerwca kolejnego roku. Kapusty głowiasta biała ‘Ditmarska’ i pekińska ‘Emiko’ tylko przez chwilę są razem na polu w lipcu – dzięki temu unikamy nagromadzenia chorób i szkodników. Oczywiście jeśli uważacie, że w schemacie zamieściłam za dużo sałaty i szpinaku, to nie musicie ich wysiewać.

Najkorzystniej jest też, gdy na polu występuje ciągłość przez cały rok i użytkuje się je nawet zimą. Zdaję sobie jednak sprawę, że to bardzo trudne do osiągnięcia, dlatego miejsca, z których całkowicie „zeszły” warzywa, należy zagospodarować tak, jak opisałam w październiku.

Ilustracja obok przestawia zagospodarowanie grządek w kolejnych miesiącach roku i czas wymiany warzyw, obrazując w jaki sposób możemy maksymalnie wykorzystać przestrzeń naszego poletka i zapewnić sobie napływ pożywienia przez cały rok.W grafice na tej stronie nie uwzględniono roślin wieloletnich, lub rosnących w jednym miejscu niemal przez cały rok.

Poniżej widzimy rozszerzenie tej planszy, z dodatkowym uwzględnieniem porządku rozmieszczania gatunków z zachowaniem zasad uprawy współrzędnej - prostokąt symbolizuje poletko lub grządkę i rozmieszczenie warzyw na nim.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"