Czarnoziemy i hortisole

Dostałeś działeczkę po dziadku, która była jego oczkiem w głowie? Szczęściarzu! Najprawdopodobniej jej gleba jest antropogeniczna, zmodyfikowana korzystnie przez człowieka, poprzez nawożenie substancjami organicznymi i podłożem o dobrej strukturze np. torfem. Gleby te nazywamy hortisolami. Takie gleby – żyzne i o dobrej strukturze – to rzadkość w Polsce (3,7% powierzchni kraju), bo dominują u nas gleby słabe i średniej jakości.

Hortisole i czarnoziemy wymagają niewielkiej pielęgnacji i rośliny (również chwasty) dobrze na nich rosną.

Na takich glebach możemy posadzić najbardziej wymagające rośliny miododajne. Dobierając rośliny do swojego ogrodu, należy uwzględnić ich preferencje glebowe – nie wszystkie dobrze rosną na czarnoziemach i hortisolach.

Luty–kwiecień

Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis L.)

Bylina

Dla pszczół to jeden z najwcześniejszych pożytków. Ważne, by nie kupować odmian bardzo ozdobnych o wielu płatkach, bo nie dostarczają owadom pokarmu.

Rannik zimowy (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.)

Bylina

To jeden z najwcześniejszych pożytków dla pszczół – dla ludzi jest jednak trujący. W czerwcu należy wykopać bulwki, przechować do września i wysadzić na miejsce stałe. Przed zimą obficie podlewamy rośliny, dzięki temu będą lepiej kwitły.

Leszczyna pospolita
(Coryllus avellana L.)

Drzewo

Gatunek ten doczekał się wielu odmian uprawnych, dzięki czemu pod koniec roku możemy cieszyć się smacznymi i dużymi owocami. Można rozmnażać roślinę na wiele sposobów, ale ja rekomenduję opisaną w tej książce metodę sadzonkowania.

Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum L.)

Krzew

Pięknie kwitnie, jest chętnie odwiedzany przez pszczoły, ale ma właściwości trujące. Jeśli mamy dzieci w domu, lepiej nie sadzić go w ogrodzie. Nie znosi zmiany miejsca, więc trzeba dobrze przemyśleć, gdzie go posadzimy. Osiąga kompaktowe rozmiary, nadaje się do małych ogrodów.

Dereń jadalny (Cornus mas L.)

Drzewo

Udaje się na glebach piaszczysto-gliniastych, w miarę suchych, ale lepiej owocuje na żyznych. By dobrze owocował, lepiej posadzić dwa egzemplarze. Z owoców pozyskujemy nalewki.

Śnieżyca wiosenna (Leucojum vernum)

Bylina

Kwitnie w dwa tygodnie po przebiśniegach. Nie należy dopuścić do przesuszenia cebul w lecie.

Pierwiosnka lekarska
(Primula officinalis L.)

Bylina

Wykorzystywana jest w leczeniu bólu gardła, przeziębień i grypy. Surowcem jest cała roślina – od kłaczy po kwiaty. Okłady zmniejszą obrzęk i ból w przypadku stłuczeń. Młode liście można dodawać do zup i sałatek. To nasz rodzimy gatunek, dlatego toleruje bardzo niskie temperatury. Rozmnaża się z nasion i przez podział.

Kwiecień–maj

Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans L.)

Bylina

Wykorzystywana jest do sadzenia w trudno dostępnych miejscach i do zadarniania. Lubi stanowiska żyzne, ale da też sobie radę na gorszych glebach. Napar z dąbrówki polecany jest na kaszel.

Klon zwyczajny (Acer platanoides L.)

Drzewo

W marcu z pnia można spuszczać słodki sok. Zagęszczając go przez odparowanie wody otrzymuje się najprawdziwszy syrop klonowy. Sam płyn natomiast zawiera oprócz cukru minerały i witaminy.

Kasztanowiec zwyczajny
(Aesculus hippocastanum L.)

Drzewo

To imponujące drzewo, które kojarzy się nam z maturą i ludzikami z kasztanów, w ostatnich latach jest porażane przez szrotówka kasztanowcowiaczka, który znacznie zmniejsza jego walory dekoracyjne. Napary z kwiatów dobrze wpływają na system krwionośny.

Stokrotka pospolita (Bellis perennis)

Bylina

Czasami stokrotki dosiewane są do mieszanek nasion trawnikowych – dzięki temu cieszą oko nawet, jeśli docelowo nie planowaliśmy posiadania tych kwiatów. Podczas koszenia ich rozetki nie są uszkadzane.

Maj-czerwiec

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii)

Krzew

Jest mrozoodpornym krzewem bardzo dobrze znoszącym zanieczyszczenia powietrza, dlatego często można spotkać go w miastach. Owoce berberysu mają zastosowanie prozdrowotne, zawierają dużo witaminy C. Można wykonywać z nich maseczki, przydatne w chorobach skóry. Poza tym warto eksperymentować i tworzyć z nich przetwory (w tym wina i nalewki).

Budleja Dawida
(Buddleja davidii)

Krzew

Wabi przede wszystkim motyle. Na zimę musi być zabezpieczana, bo nie jest w pełni mrozoodporna. Z tego samego powodu lepiej sadzić ją w pełnym słońcu. Wiosną tnie się budleje do 20 cm nad ziemią.

Krzewuszka cudowna (Weigela Florida)

Krzew

Musi być odpowiednio przycinana. Jest przepięknym, miododajnym krzewem.

Wierzbówka kiprzyca
(Epilobium angustifolium)

Bylina

Jest rośliną leczniczą, którą wykorzystuje się w leczeniu chorób skóry. Z jej liści pozyskuje się herbatkę zwaną „Iwańskim czajem”. Pięknie wygląda na rabatach. Rozmnaża się ją przez podział kłącza.

Piwonia lekarska (Paeonia officinalis L.)

Bylina

Korzenie i kwiaty tego gatunku mają lecznicze właściwości i działają m.in. uspokajająco i moczopędnie oraz poprawiają krążenie krwi. Roślinę rozmnaża się przez podział.

Kalmia szerokolistna (Kalmia latifolia)

Krzew

Nie wszystkie odmiany są miododajne, ale np. ‘Muras’ ma taką właściwość. Ponieważ ma dosyć płytki system korzeniowy, dobrze ją ściółkować. Warto też zabezpieczać roślinę przed zimą. Rozmnażanie jest bardzo trudne i w warunkach amatorskich niemal niemożliwe.

Czerwiec–lipiec

Chaber bławatek
(Centaurea cyanus L.)

Roślina jednoroczna

Chabry dają nektar, który dodany przez pszczoły do głównego pożytku nadaje mu wyrazistego posmaku. Sam miód chabrowy to rzadko spotykany rarytas. Kwiaty mają działanie moczopędne, żółciopędne i przeciwzapalne.

Cynia wytworna (Zinnia elegans)

Roślina jednoroczna

Nasiona wysiewa się tak, by kwiaty rosły w grupach. Trzeba je często i intensywnie podlewać. Można je siać pod koniec marca do ciepłego inspektu. Po przekwitnięciu usuwamy kwiatostany.

Dzwonek ogrodowy (Campanula medium L.)

Roślina jednoroczna lub dwuletnia

Jeśli produkujemy jego rozsadę w gruncie, to należy pamiętać o osłonięciu siewek agrowłókniną, bo nie jest w pełni mrozoodporny (pochodzi z południa). Roślina jest przede wszystkim ozdobna, a jej kwiaty można ścinać i stosować w bukietach.

Fasola wielokwiatowa (Phaseolus coccineus L.)

Roślina jednoroczna

W Polsce uprawiana jest jako warzywo, dlatego w sklepach można czasami znaleźć odmianowy miód fasolowy. Nadaje się też do okrywania płotów, kompostowników itd. Gleba powinna być żyzna, ale niekoniecznie zasobna w azot.

Róże Bienenweide

Krzew

Wiele z odmian róż tego typu silnie pachnie, wabiąc owady zapylające. Wytwarzają też dużo pyłku. Są dekoracyjne i odporne na choroby.

Pysznogłówka szkarłatna (Monarda didyma L.)

Bylina

To duża roślina o ładnych kwiatach. Aromatyczny napar z pysznogłówki dodatkowo działa antyseptycznie i wykrztuśnie. Rozmnaża się ją przez siew, ale nasiona wymagają stratyfikacji.

Lipiec–sierpień

Arcydzięgiel litwór (Archangelica officinalis Hoffm.)

Roślina dwuletnia

Potężna, pięknie pachnąca roślina, która musi mieć sporo miejsca na wzrost. Wytwarza się z niej nalewki i pozyskuje surowiec lekarski na trawienie. Kandyzowane łodygi wykorzystuje się w cukiernictwie.

Dalia zmienna (Dahlia × cultorum)

Bylina

Jest rośliną miododajną, która przepięknie kwitnie. Wymaga podlewania i nawożenia. Kłącza tej rośliny przed zimą musimy wykopać i przechować w domu. W przeciwnym wypadku przemarznie. Rozmnaża się przez podział karp.

Lawenda
(Lavendulla officinalis L.)

Krzew

Nasiona lawendy przed wysiewem poddajemy stratyfikacji termicznej. Kwiaty przyciągają zapylacze, ale odstraszają mole. Dobrze smakuje konfitura z pomidorów z dodatkiem kwiatów lawendy i sokiem limonki.

Lipy (wielkolistne, krymskie, drobnolistne, japońskie)

Drzewo

Kwiaty lipy mają działanie napotne. Napar doskonale smakuje z mlekiem i miodem. Młode liście można jeść jak sałatę.

Pszczelnik mołdawski
(Dracocephalum moldavica L.)

Roślina jednoroczna

Pszczelnik da radę wzrastać również na ziemiach o mniejszej zawartości składników pokarmowych, ważne jednak, by na początku rozwoju i latem nie przesuszać jego stanowiska. Liście i kwiaty można dodawać do sałatek. Działają wspomagająco na układ trawienny.

Surmia bignoniowa
(Catalpa bignonioides)

Drzewo

Drzewa tworzą zgrabne, szerokie korony, pod którymi można rozłożyć koc. Ma wielkie, piękne liście i kwiaty przywabiające owady. Nie jest w pełni mrozoodporna, dlatego należy ją zabezpieczać przed zimą.

Sierpień–wrzesień

Astry (Aster L.)

Byliny

Astry warto nasadzać w grupach, by tworzyły w jesiennej scenerii barwne plamy. Trzeba je intensywnie nawozić i podlewać, bo w przeciwnym wypadku zgubią liście.

Kłosowiec w odmianach (Agastasche Gronov.)

Byliny

Najbardziej popularny w polskich ogrodach jest Agastache foeniculum. Są to wysokie i okazałe rośliny. Kwiaty pachną anyżkowo lub cynamonowo. Rozmnaża się przez podział roślin pod koniec lata lub siew.

Dzielżan ogrodowy
(Helenium × hybridum hort.)

Bylina

Wymagają systematycznego nawożenia. By rośliny kwitły dłużej, obrywamy przekwitłe kwiatostany i systematycznie podlewamy, bo źle znoszą suszę.

Kleome piłkowana
(Cleome serrulata)

Jednoroczna

Nie lubi przelania i znosi przejściowe susze. Jest to roślina jednoroczna, nieodporna na mróz, dlatego rozmnaża się ją z rozsady lub z nasion w kwietniu wprost do gruntu.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"