Wrzesień

• Tniemy jesienną malinę.
• Oczyszczamy przechowalnię.
• Zbieramy owoce, w tym orzechy laskowe. Sadzimy drzewa i krzewy – to idealny moment.
• Pozyskujemy zdrewniałe sadzonki śnieguliczki.
• Rozmnażamy tulipany przez cebulki przybyszowe (sadzimy je na głębokość 15 cm do gruntu).
• Wysadzamy dzwonki, dyptamy jesionolistne i arcydzięgle na miejsce stałe.
• Prowadzimy naturalną walkę z chorobami.
• Zbieramy warzywa ciepłolubne (nawet zielone pomidory, jeśli jakieś zostały).
• Sadzimy cebulę dymkę.
• Ogławiamy kapustę brukselską.
• Jeśli wrzesień jest suchy i słoneczny, to podlewamy warzywa (zwłaszcza kapustne).
• Usuwamy przekwitnięte kwiatostany.
• Przycinamy byliny.
• Siejemy: chaber bławatek, mak polny (pyłkodajny) i nagietek lekarski.
• Kosimy łąkę kwietną.
• Większość liści wrzucamy do kompostownika, ale postarajmy się zostawić trochę dla zimujących zwierząt (jeśli nie pochodzą z roślin porażonych chorobami).

W tym miesiącu przydadzą się: skrzynki na owoce, słoiki, etykiety, grabie do liści.

Czas ostatnich pożytków – w tym wrzosów, od których miesiąc wziął swoją nazwę. Pszczoły zdążą też ze zbiorem nektaru z nawłoci i astrów, chociaż to nie jedyne kwitnące jesienią rośliny nektarodajne. Pod koniec tego miesiąca zacznie przybywać nocy, które staną się chłodne, wyganiając z naszego kraju ostatnie, niezimujące ptaki. Opadające liście, kasztany w kieszeni oraz zapach butwiejącej ściółki i dymu z ognisk to uroki tego okresu, chociaż bywa, że wrzesień jest ponury i deszczowy.

Ostatnie cięcie malin

O tym, czym różnią się maliny jesienne od letnich, mogliście przeczytać w sierpniu. Osobiście zachęcam do nasadzeń malin jesiennych (‘Polka’, ‘Polana’, ‘Poranna rosa’, ‘Polesie’), bo łatwiej je pielęgnować, chociaż zbiór następuje tylko raz w roku.

We wrześniu, po owocowaniu malin w sierpniu, po prostu wycinamy wszystkie pędy. Tniemy je bardzo krótko, prawie do ziemi. Gdybyśmy prowadzili te odmiany malin na dwa zbiory, to owoce byłyby mniejsze i mniej liczne.

Jeśli jednak chcemy zbierać maliny dwa razy w roku, to musimy przyciąć je w nieco inny sposób.

Jesienne sadzenie drzew

Korzystniej jest sadzić drzewa jesienią niż wiosną, ponieważ teraz zdążą się ukorzenić, by w kolejnym sezonie ruszyć pełną parą z rozwojem wraz z początkiem wegetacji.

W sierpniu opisałam szczegółowo, jak przygotować glebę pod nowe drzewa, a w marcu znajdziesz porady dotyczące ich sadzenia.

Zbierając jabłka do ażurowych skrzynek, staramy się ich nie obijać.

Zbiór owoców

Przed zbiorem owoców należy przygotować miejsce do ich przechowywania. Czyścimy piwnicę, myjemy dokładnie podłogę ciepłą wodą z detergentem i jeśli to możliwe, pobielamy ściany. Ogrodnicy zalecają też spryskanie pomieszczenia środkiem grzybobójczym, ale tę kwestię zostawiam wam.

Musimy też przygotować drewniane lub plastikowe skrzynie, upewniając się, że są czyste. W przypadku skrzyń z drewna najlepiej wyłożyć je papierem, np. gazetami, dzięki czemu drzazgi nie uszkodzą skórki owoców.

To ważne, by obserwować przyrodę, bo niektóre odmiany jabłek będą gotowe dopiero w październiku! Rozumiem, że gdy widzimy błyszczące, kolorowe jabłka, kusi nas ich zrywanie, ale niepowtarzalny aromat, którego nie znajdziemy w sklepie, mają tylko dojrzałe owoce.

Śliwki mają grubą warstwę wosków na skórce.

Śliwki – są gotowe do zbioru w dwa tygodnie po tym, jak ich skórka zabarwi się na niebiesko. Ponieważ smak śliw zależy od nasłonecznienia, nie zbieramy ich na jeden raz, lecz partiami. Jeśli zależy nam na ich mrożeniu, to gromadzimy je tuż po zabarwieniu na niebiesko, aby ciągle były jędrne.

Aronia – w warunkach klimatycznych Polski zbiór owoców powinien nastąpić w połowie września (czasami zaleca się zbiór wcześniejszy, ale wtedy nie są tak słodkie). Same owoce nie są zbyt smaczne, ale za to nalewki z nich... palce lizać! Dodatek wanilii, skórki pomarańczowej i cukru przekształca gorzkokwaśny sok w prawdziwy napój bogów. Aronia ma bardzo korzystne właściwości pro­zdrowotne. Owoce zbieramy, odcinając całe baldachogrona. Możemy wsadzić je do lodówki, by były jeszcze słodsze. Problem sprawia tylko przerabianie owoców.

Pigwowiec³ – owoce dojrzewają od września do października. Można dodawać je do herbaty zamiast cytryny (ekologiczna alternatywa!), a przetwory z nich to prawdziwy rarytas. Dobrze zbierać je po pierwszych przymrozkach, aby były słodsze. Prawidłowo przechowywane w chłodnym, ciemnym miejscu dotrwają do grudnia.

Choroby jesienne

W tym miesiącu zbieramy wszystkie liście i wycinamy gałęzie z widocznymi objawami chorób i palimy je lub zakopujemy. Nie nadają się one do kompostowania, bo przetrwalniki patogenów mogą przeżyć.

Warto założyć wokół pni śliw papier falisty (falowaną stroną do pnia), w którym utkną schodzące ku ziemi gąsienice owocówki śliwkóweczki. Zakładamy też pułapki lepowe przeciwko piędzikowi przedzimkowi na jabłoniach i gruszach. Dzięki temu wiosną nie będziemy musieli wykonywać oprysków.

W przypadku wystąpienia raka bakteryjnego drzew owocowych oraz w przypadku brunatnej zgnilizny drzew pestkowych drzewa należy całkowicie zlikwidować. Wyciąć, wykarczować i spalić.

Turkuć podjadek

Niestety, sympatyczne turkucie podjadki mogą siać spore spustoszenie w ogrodzie. Jednak zanim zamówimy środki owadobójcze, możemy spróbować wyłapać te insekty, na przykład stosując nawóz koński.

Końskie odchody wabią te owady. Kopiemy niezbyt głęboki dołek, wrzucamy do niego nawóz i czekamy tydzień, po czym opróżniamy dół i wyłapujemy turkucie.

Turkuć podjadek drąży korytarze i może uszkadzać korzenie roślin.

Warzywnik

Do połowy tego miesiąca powinniśmy zebrać wszystkie warzywa ciepłolubne, bo nie przetrwają przymrozków. Nawet jeśli pomidory nie są w pełni dojrzałe (a są zapalone) i tak je zbieramy, i kładziemy np. na papierowych ręcznikach na parapecie. Czekamy, aż nabiorą czerwonego koloru. W przypadku wystąpienia chorób resztki roślin palimy, nie wyrzucamy ich na kompostownik.

Natomiast w przypadku, gdy kapusta brukselska przeznaczona jest do zimowania, to nie przeprowadzamy zabiegu i pozwalamy roślinie wzrastać.

Ostatnie kwiaty tego roku

Kwitnie teraz miododajna jeżówka purpurowa. Jak zwykle, aby wydłużyć kwitnienie, trzeba usuwać przekwitłe kwiatostany. Tak samo robimy w przypadku róż Bienenweide® i innych roślin ozdobnych.

Przycinamy tuż nad ziemią przekwitłe byliny oraz siejemy wprost do gruntu mrozoodporne rośliny miododajne: ubiorka, chabra bławatka, mak polny, nagietka lekarskiego, przetacznika długolistnego, pysznogłówkę dwoistą, wiesiołka dwuletniego. Sadziec plamisty i macierzanka piaskowa mogą być teraz rozmnożone przez podział.

Kosimy łąkę kwietną

Pod koniec września kosimy łąkę kwietną po raz pierwszy (jeśli to łąka jednoroczna) lub po raz drugi (jeśli to łąka dwuletnia). Najlepiej wykonywać ten zabieg kosą, ponieważ kosiarki powodują nadmierne rozdrobnienie łodyg. Po skoszeniu zostawiamy siano na kilka dni, tak by dokładnie wyschło, a nasiona opadły i zasiliły bank nasion w glebie. Dzięki temu w następnym roku znowu otrzymamy rośliny miododajne, chociaż z pewnością mniej.

Jeże w ogrodzie

Te zwierzęta to nasi sympatyczni sprzymierzeńcy, ponieważ zjadają szkodniki (w tym ślimaki), dlatego jeśli zobaczymy, że w ogrodzie bytuje ten kolczasty ssak, to nie powinniśmy wytruwać ślimaków za pomocą środków chemicznych. Możemy jesienią zostawić dla jeży kupkę liści w kącie ogrodu albo zrobić domek. Najlepiej o kształcie prostopadłościanu o długości boków podstawy 30 × 40 cm i wysokości 30 cm. Musi mieć wycięte wejście, do którego powinien prowadzić tunel stworzony z czterech cegieł i deski. Całość stawiamy na kupce liści. Skrzynkę należy przykryć folią i gałęziami.

1 - spady – są to owoce, które samoczynnie lub pod wpływem chorób spadły z drzewa. Nawet zdrowe spady nie trafiają do przechowywania i sprzedaży bezpośredniej, ponieważ mogą być uszkodzone wewnętrznie po uderzeniu, co spowodowałoby pojawienie się w miąższu brązowych, gorzkich plam. Spady, oczywiście te bez chorób i niezgniłe, często przeznacza się do przetwórstwa.

2 - tkanka odcinająca – pojawia się przy końcówce ogonka liściowego, gdy drzewo przygotowuje się do zimy. Dzięki niej odpadają nie tylko dojrzałe owoce, lecz również liście. Jej powstawanie związane jest z wytwarzaniem etylenu – hormonu starzenia się tkanek roślin.

3 - pigwowiec – właściwie nie wymaga pielęgnacji. Najładniej kwitnie na wieloletnich pędach, dlatego nie powinno się go przycinać. Nie wymaga też intensywnego nawożenia. Jego kwiaty są miododajne.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"