Czerwiec

• Jak zawsze monitorujemy zdrowie roślin.
• Przycinamy końcówki pędów jeżyn.
• Pamiętamy o regularnym podlewaniu – zwłaszcza czereśni, aby po okresach suszy owoce nie popękały.
• Ręcznie walczymy z chwastami.
• Eliminujemy turkucie podjadki.
• Przycinamy przekwitnięte rośliny kwitnące wiosną: lilaki, krzewuszki i tamaryszki.
• Pierwszy raz kosimy łąkę kwietną (najlepiej kosą tradycyjną).
• Usuwamy przekwitnięte kwiatostany krzewów (w tym tawuł), bylin i innych roślin. Ten zabieg u niektórych gatunków wywoła powtórne kwitnienie pod koniec roku, np. u smagliczki skalnej.
• Przerywamy wzrastające siewki warzyw.
• Wykopujemy cebulki roślin kwitnących wiosną: krokusów, szafirków, tulipanów, hiacyntów, przebiśniegów, narcyzów.
• Umieszczamy pod osłonami rozsadę lawendy – trzeba uważnie wybrać miejsce, bo roślina pozostanie w nim do maja następnego roku.
• Jeśli chcemy w następnym roku mieć jak najwcześniej kwitnące dzwonki karpackie, orliki, gęsiówki do posadzenia w marcu, to powinniśmy już zacząć produkcję rozsady – w domu!
• Pikujemy siewki dyptamu jesionolistnego do doniczek o średnicy 10–12 cm.
• Wysiewamy do gruntu lub na rozsadnik rośliny dwuletnie, np. stokrotki i dzwonki ogrodowe, a także nasiona śnieżyczek przebiśniegów.
• Zbieramy owoce wawrzynka wilczełyko, stratyfikujemy nasiona i produkujemy sadzonki w domu.
• Podwiązujemy rośliny, które tego wymagają, m.in. pomidory.
• Ogławiamy pomidory i bób.
• W ostatnim tygodniu czerwca zaprzestajemy nawożenia papryki, jeśli zbiór jest planowany na drugą połowę lipca.

W tym miesiącu przydadzą się: ukorzeniacz, gnojówka do pomidorów lub nawóz potasowy, ściółki, nawóz koński.

Lato nabiera tempa. W końcu porządnie regenerujemy się po zimie! Coraz intensywniej korzystamy z dobrodziejstw przyrody, w tym nowalijek i promieni słońca. Pracując w ogrodzie, pamiętajmy o kapeluszach lub chustkach na głowę i piciu wody! Pomyślmy też o ptakach – jeśli w pobliżu nie ma zbiorników wodnych, możemy wystawić dla nich poidełka. To odciągnie je od pierwszych wiśni i czereśni (zwierzęta szukają w nich przede wszystkim wody, nie przysmaku).

Do roślin kwitnących w tym miesiącu należą: glediczja trójcierniowa, głóg jednoszyjkowy, klon tatarski, oliwnik wąskolistny, pigwa pospolita, robinia akacjowa, wiciokrzew Maacka, berberys Thunberga, irga błyszcząca, irga czarna, irga rozkrzewiona, karagana syberyjska, kruszyna pospolita, moszenki południowe, perukowiec podolski, pęcherznica kalinolistna, wiciokrzew pospolity i tatarski, bodziszek wielkopłatkowy, chaber górski, dyptam jesionolistny, kocimiętka Faassena, kominica zwyczajna, biała i łąkowa, mak wschodni, żywokost lekarski, gorczyca polna, pelargonia rabatowa i rzodkiew świrzepa.

W tym miesiącu zbieramy warzywa i owoce: truskawki, czereśnie, poziomki, późne porzeczki, agresty, maliny, roszponkę, koper, rukolę, szpinak, sałatę, wczesną marchew, szczypiorek, rzodkiewkę, młode buraki, kapustne spod folii, groch i bób.

Znowu tniemy!

Tym razem oberwie się miododajnym, przekwitniętym drzewom i krzewom ozdobnym: lilakom, krzewuszkom i tamaryszkom. Jeśli krzew lilaka jest młody, usuwamy tylko przekwitnięte kwiatostany po ich zbrązowieniu, wykorzystując sekator ręczny. Nie czekamy z cięciem do jesieni, bo możemy wtedy usunąć nowe pąki kwiatowe! Natomiast jeśli lilak ma 3–4 lata, powinniśmy przeprowadzić cięcie odmładzające, pobudzające drzewo do wzrostu. Polega ono na usunięciu wszystkich gałęzi martwych, chorych lub wykrzywionych w stronę środka korony. Pozostałe pędy skracamy do 1/3 długości i formujemy drzewo w wymagany kształt.

Nektar kwiatów lilaka pospolitego nie jest dostępny dla pszczoły miodnej, ale za to skorzystają z niego trzmiele i motyle! Za to lilak japoński (amurski), który kwitnie dopiero w czerwcu, jest bardzo miododajny i pielęgnuje się go w taki sam sposób jak lilaka pospolitego (tniemy go po kwitnieniu, w lipcu).

Jeśli chodzi o rośliny sadownicze, to może się zdarzyć, że będziemy musieli przyciąć wilki, aby energia rośliny szła w owoce, które lepiej się też wtedy wybarwią dzięki większej dostępności światła. Po każdym cieciu, zarówno roślin ozdobnych, jak i sadowniczych, zabezpieczamy rany.

Podwiązanie pomidorów

By pomidory nie kładły się i dobrze rosły, należy je podwiązać. Jeśli uprawiamy pomidory w polu, wbijamy paliki w ziemię w niewielkiej odległości od roślin i przywiązujemy łodygi, skręcając w ósemkę szmatkę lub sznurek (warto dobrać taki, by nie uszkadzał tkanek). Dzięki temu roślina zostanie podparta, ale przyrost łodyg na grubość nie będzie ograniczony. Pomidory w tunelu można też podwiązywać od góry.

Pomidory mogą być prowadzone na jeden, dwa lub trzy pędy główne. Dwa pędy prowadzi się, pozwalając na swobodny wzrost pędu pod pierwszym gronem. Jeśli chcemy prowadzić rośliny na trzy pędy, to nie przycinamy najniższego węzła oziomkowego, rosnącego tuż przy gruncie. Większa liczba pędów podwyższa plon, ale opóźnia dojrzewanie owoców.

Przerywamy!

Mam nadzieję, że nie zapomnieliście przerzedzić siewek wyrosłych z siewu rzędowego? Jeśli jednak, to zróbcie to teraz! Rośliny muszą mieć miejsce, by się rozwijać. Zwróćcie uwagę zwłaszcza na warzywa korzeniowe, które „z zewnątrz” mogą wyglądać na odpowiednio rozstawione, ale należy pamiętać, że mimo to części podziemne często na siebie zachodzą. Właśnie dlatego powinniśmy zachowywać opakowania po nasionach. Na nich zwykle opisany jest prawidłowa rozstawa roślin.

Siejemy dzwonki...

Ponieważ rośliny dwuletnie kwitną w drugim sezonie po wysianiu, to już teraz warto zadbać o sadzonki na następny rok. Jeśli co rok w czerwcu będziemy pamiętali o wysiewie nasion roślin dwuletnich do gruntu lub na rozsadnik, to piękne kwiaty zagoszczą w naszym ogrodzie co sezon, a nie co dwa lata.

...i stokrotki.

Stokrotki to miododajne rośliny dwuletnie (oczywiście mówimy o stokrotce pospolitej, bo ozdobne często są płonne i nie dostarczają nektaru). Siejemy je na rozsadniku, a pod koniec sierpnia przenosimy na miejsce stałe.

W czerwcu rozmnażamy lepiężnika różowego. Odcinamy kawałek kłącza z pączkiem liściowym i wsadzamy do doniczek. Gleba musi być cały czas wilgotna, bo gatunek naturalnie rośnie na stanowiskach podmokłych. Czekamy, aż kłącze wypuści pierwsze liście, a gdy się pojawią, wsadzamy roślinę na miejsce stałe. Po kwitnieniu dzielimy też kokorycze pustą i pełną.

Podlewanie bez stresu

Bez stresu dla nas i dla roślin. Tak, nieprawidłowo podlane rośliny mogą się zestresować, zaparzyć, a nawet chorować. Są trzy najważniejsze zasady dotyczące podlewania.

1. Nie podlewamy bardzo zimą wodą.
2. Nie lejemy po liściach.
3. Nigdy nie podlewamy roślin w trakcie upałów.

Najlepiej stosować wodę opadową, którą gromadzimy w zbiornikach. Odstana woda nie jest lodowata. Jeśli nie mamy takiej możliwości, wtedy najlepiej podlewać rośliny wcześnie rano, gdy powietrze, gleba i rośliny są wychłodzone po nocy. Zapewni to uprawom rezerwuar wody na nadchodzący dzień, którą wykorzystają w większej ilości. Podlewając rano, mamy pewność, że woda trafiająca na liście szybko wyparuje, dzięki czemu ograniczamy wniknięcie i rozwój chorób grzybowych. Parowanie wody w innych porach dnia jest intensywniejsze i podlewanie generuje wtedy straty.

Możemy też podlewać rośliny tuż przed zachodem słońca (lub po, jeśli mamy oświetlony ogród). Celujemy wtedy w glebę, najlepiej rozproszonym strumieniem wody, aby nie uszkodzić korzeni. Pamiętajmy, że wilgotne liście to miejsce rozwoju chorób grzybowych. W przypadku bylin, których ciężkie kwiaty osadzone są na miękkich łodygach, lepiej będzie, jeśli rozłożymy taśmy kropkujące między rzędami. Jest to dobry sposób, by dokładnie podlewać rośliny, pamiętajmy tylko, że ciśnienie na końcu taśmy będzie mniejsze i tam dotrze mniej wody.

Naturalna walka z chwastami

Jeśli staramy się prowadzić ogród w sposób jak najbardziej ekologiczny, to chwasty usuwamy jedynie mechanicznie lub walczymy z nimi, stosując ściółki. Podczas usuwania chwastów warto stosować podkładki pod kolana, aby nie nadwyrężać stawów. Pracując w ogrodzie, zawsze pamiętajmy o kapeluszu i rękawicach. Siewki chwastów możemy podkopywać motyczką, gdy tylko się pojawią, dzięki temu nie musimy się schylać. Co jednak zrobić z samymi chwastami? Tak naprawdę mamy dwie opcje.

1. Wyrzucić chwasty na kompostownik (podejmujemy ryzyko, że w kompoście przetrwają nasiona niepożądanych roślin).
2. Zjeść.

Druga opcja, chociaż brzmi abstrakcyjnie, nie jest wcale głupia. W internecie znajdziemy sporo stron oraz grup na Facebooku (np. Chwastożercy) zajmujących się tym tematem. Najbardziej znanym propagatorem dzikiej kuchni jest profesor Łukasz Łuczaj, który w książce „Dzika kuchnia” i w sieci zamieszcza przepisy np. na zupę z gwiazdnicy czy pierogi z kwiatów niecierpka Roylego.

Poniżej przedstawiam sposoby wykorzystania najbardziej popularnych chwastów.

• Mniszek lekarski – pierwszy raz liście tej rośliny jadłam w jednej z krakowskich restauracji. Bardzo dobrze pasowały do zielonej soczewicy i gotowanych jajek. Sałatki z liści mniszka są popularne na południu Europy i we Francji. Podaje się je tam z rzodkiewką i sosem winegret. Z kwiatów mniszka lekarskiego robi się też syrop, zalewając je mieszaniną wody, soku z cytryny i cukru. Syrop ten ma właściwości prozdrowotne i łagodzi uporczywy kaszel.
• Gwiazdnica pospolita – tak jak wspomniałam, można z niej zrobić zupę. Zmiksowawszy jej ziele z czosnkiem, nasionami słonecznika i oliwą z oliwek, otrzymamy substytut pesto (możemy do niego dodać innego chwastu – gorczycy białej – co sprawi, że będzie jeszcze bardziej pikantne).
• Pokrzywa zwyczajna – chwast znienawidzony przez dzieci, zwłaszcza gdy wpadnie do niego piłka. Można z tej rośliny wyciskać sok, który ma bardzo dobre właściwości prozdrowotne – pomaga w walce z anemią i wzmacnia organizm. Jeśli pokrzywa ma zbyt suche liście, możemy ją najpierw namoczyć w wodzie. Suszoną pokrzywę pijemy w zimie.
• Skrzyp polny – wspominałam o jego dobrych właściwościach, gdy pisałam o wywarach przeciw chorobom roślin. Same zielone „choinki”, czyli część wegetatywna, nie nadają się do jedzenia, ale brązowe pędy zarodnionośne – owszem. W Japonii podaje się je z sosem sojowym. Możemy też zasuszyć pędy wegetatywne na prozdrowotną herbatkę.
• Tasznik pospolity – by zjeść ten chwast, musimy go zebrać przed kwitnieniem, zanim stwardnieje. Dlatego możemy go pozyskiwać już w marcu. To kolejny gatunek spożywany w Japonii – jest tam… uprawiany jako jedno z ważnych wiosennych ziół. Możemy poeksperymentować i ugotować liście lub zastosować na świeżo do sałatek.
• Szczaw – chyba nikomu nie muszę przypominać, że ze szczawiu można przyrządzić wyborną zupę.
• Rzeżucha włochata – z niej też można przyrządzić pesto. Ma pikantny smak i dobrze smakuje np. z serkiem białym na kanapkach.
• Podagrycznik pospolity – kiedyś stosowano go przeciwko podagrze. Podagrycznik przed dodaniem do sałatek należy sparzyć (ma lekko gorzkawy smak i aromat podobny do naci marchwi). Można go też kisić jak kapustę lub suszyć, po czym mielić i używać jako przyprawy.

O ile zachęcam do eksperymentów kulinarnych z wykorzystaniem chwastów, to odradzam sprawdzanie smakowitości powoju polnego i kielisznika zaroślowego – oba są trujące. Te gatunki wrzucamy do kompostownika.

Walka z chwastami na wieloletniej łące kwietnej

Jeśli założyliśmy łąkę wieloletnią, to ekologiczną walkę z chwastami prowadzimy poprzez ich ścinanie. Ostrza kosiarki ustawiamy na najwyższą wysokość (min. 5 cm) – dzięki temu rośliny z mieszanki, które wytworzyły rozety, nie powinny zostać uszkodzone. Najlepiej zmierzyć, jak wysoko nad ziemię sięgają. Chwasty kosimy kilka razy w opisany sposób.

Ślimaki żerują nocą

W ostatnich latach najbardziej uciążliwe stały się inwazyjne śliniki luzytańskie (pomarańczowe paskudztwa bez muszli). Walka z nimi to prawdziwy koszmar, ale mam kilka porad, które mogą ją ułatwić.

Ślinik andulazyjski to żarłoczny gatunek inwazyjny.

Bezkręgowce można również zbierać i usuwać z ogrodu. Rodzime gatunki bez muszli warto przenieść, inwazyjne śliniki – zabijać (mimo że to okrutne rozwiązanie).

Wykopujemy cebule

Ponieważ rośliny cebulowe kwitnące wiosną po przekwitnięciu wchodzą w okres spoczynku, warto wykopać je i przechować. Tak postępujemy z krokusami, szafirkami, tulipanami, hiacyntami, przebiśniegami, narcyzami. Robimy to, ponieważ lato ze swoją zmienną pogodą (upały, susze i gwałtowne deszcze) nie stwarza dobrych warunków bytowania i osłabia rośliny. Dodatkowo po wykopaniu cebule są mniej narażone na choroby. Dużo roślin tego typu rozmnaża się przez wytworzenie cebulek potomnych, co może spowodować, że w glebie zabraknie dla nich miejsca.

Cebule przechowuje się w ażurowych, najlepiej drewnianych pojemnikach, układając je warstwami. W taki sposób przez dwa tygodnie wstępnie je podsuszamy, po czym usuwamy resztki ziemi, opadających łusek, pędów (jeśli jakieś zostały) i przycinamy korzenie (wszystkim roślinom oprócz narcyzów). Oddzielamy cebulki potomne (wyłącznie gdy ich odrywanie jest łatwe), pozyskując tym samym materiał rozmnożeniowy – niestety będziemy musieli poczekać 2 lub 3 lata, aż zakwitną. Teraz mamy czas, by dokładnie przyjrzeć się organom spichrzowym i usunąć te z uszkodzeniami mechanicznymi. Przechowujemy cebule w tych samych co uprzednio pojemnikach, warstwami, w ciepłym, ciemnym miejscu o stabilnej temperaturze.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"