Wosk – pozyskiwanie, klarowanie, produkcja węzy

Jako pszczelarze wiemy, iż do naszych podopiecznych powinna trafiać węza z dobrej jakości wosku, wytopionego z plastrów, które w sezonie pszczelarskim wyeliminowaliśmy z uli. Węza, jaką zamierzamy dać naszym pszczołom powinna zostać wykonana tylko z naszego wosku, bez żadnych domieszek parafiny czy też mieszania z innymi woskami niewiadomego pochodzenia.

Właściwie przygotowany wosk powierzamy osobie/firmie, która wykonuje węzę z zachowaniem wymaganych standardów.

Gotowa węza pszczela.
fot.© Przemysław Grobelny

Bardzo istotne też jest, by węza, która ma trafić do naszych pszczół miała zachowany właściwy rozmiar komórek, a to oznacza, że nie może być rozciągnięta w którąś ze stron (mierzymy suwmiarką 10 komórek plastra węzy).

Jeśli węza ma podstawę komórki o średnicy 5,4 mm to na tych dziesięciu komórkach ma mieć od ścianki pierwszej komórki do ścianki ostatniej mierzonej dokładnie 54 mm, to samo jeśli mamy węzę o komórce 5,1 czy 4,9 mm. Zadbajmy o to a pszczołom będzie lepiej i zachowamy wyższy standard higieny w ulu.

Wytapianie wosku

Wosk pozyskujemy na różne sposoby, w topiarkach słonecznych, parowych, elektrycznych. Wytapiamy go w sezonie (topiarki słoneczne) lub po sezonie z plastrów, które wyeliminowaliśmy z uli, z odsklepin po wirowaniu miodu, z fragmentów plastrów wyłamanych podczas wirowania w miodarce.

Fot. 1. Rozgrzewanie wosku.
fot.© Przemysław Grobelny

Klarowanie wosku

Jak klarować wosk? Podstawą jest woda, która nie powinna być kranowa, nawet jeśli jest najlepszej jakości. Zdecydowanie lepsza do klarowania wosku jest woda deszczowa, ze studni głębinowych lub z filtra RO. Taka woda nie powoduje zmiany koloru wosku.

Ilość wody, jaką należy zachować w naczyniu do klarowania nie może być mniejsza niż 30% zawartości całego naczynia. Im jest tej wody jednak więcej, tym wosk szybciej i dokładniej się oczyszcza. Kolejnym ważnym czynnikiem jest czas stygnięcia rozgrzanego wosku.

Im stygnie dłużej, tym korzystniej wpływa to na jego oczyszczenie. Najlepszy efekt uzyskuje się, gdy naczynie z rozgrzanym woskiem wstawimy w zamykany pojemnik styropianowy dopasowany gabarytami do naczynia z woskiem. Wskazane jest też, by wosk w owym styropianie stygł w temp. otoczenia nie niższej niż 25°C. Bardzo wolno stygnący wosk w takich warunkach będzie w pełni nadawał się do wyjęcia z naczynia najwcześniej po 5-6 dniach. Będzie on już twardy i jednocześnie właściwie sklarowany. Po oczyszczeniu spodniej strony kręgu woskowego z zanieczyszczeń należy go podzielić na drobne kawałki i poddać kolejnemu klarowaniu – i tak minimum cztery razy.

Fot. 3. Wosk o właściwej barwie do wykonania węzy (dół kręgu).
fot.© Przemysław Grobelny

Fot. 4. Wosk o właściwej barwie do wykonania węzy (góra kręgu).
fot.© Przemysław Grobelny

Domowa produkcja węzy

We wstępnej fazie produkcji węzy dochodzi do sterylizacji naszego wosku (fot. 5.), by otrzymać w pełni bezpieczną dla zdrowia naszych pszczół węzę. Następnym etapem jest wylanie ze sterylizatora wosku do naczyń, w których on zastygnie i, jeśli będzie taka potrzeba, dodatkowe go oczyszczenie (dobrze sklarowany wosk bardzo rzadko wymaga dodatkowego oczyszczania).

Ma to też ogromne znaczenie, gdyż wówczas producent węzy nie zarzuci nam, iż przysłaliśmy brudny wosk i musiał go kilkukrotnie klarować, co przełoży się na większe koszty. Następnie wosk taki jest roztapiany i wylewany na tace z blachy kwasoodpornej, gdzie zastyga w plastrach grubości około 6-8 mm.

Fot. 6. Walcowanie tafli woskowych na walcach gładkich.
fot.© Przemysław Grobelny

W kolejnym etapie produkcji węzy tafle woskowe o odpowiedniej temp. wosku przechodzą przez walce gładkie, by uzyskać właściwą grubość do grawerowania (fot. 6.). Następnie pas wosku trafia na walce grawerowane, po których otrzymujemy już właściwą formę z podstawami komórek pszczelich (fot. 7., 8.).

Takim sposobem postępowania zapewniamy wysoki standard higieny w pasiece, a także wiemy, że nasze pszczoły mają do dyspozycji węzę z wosku, który same wytworzyły wypacając go w swojej heroicznej pracy przy odbudowie plastrów.

Przemysław Grobelny
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. 500 106 300

Powiązane artykuły

1. Łuseczki woskowe - powstawanie, charakterystyka, obserwacje dotyczące budowy plastrów, Artur Kania ("Pasieka" nr 5/2015, str. 18) 
2. Wosk – pozyskiwanie, klarowanie, produkcja węzy, Przemysław Grobelny ("Pasieka" nr 6/2015, str. 8) 
3. Łuseczki woskowe. Powstawanie, charakterystyka, obserwacje dotyczące budowy plastrów, cz. 2., Artur Kania ("Pasieka" nr 6/2015, str. 32) 
4. Łuseczki woskowe - powstawanie, charakterystyka, obserwacje dotyczące budowy plastrów, cz. 3., Artur Kania ("Pasieka" nr 2/2016, str. 40) 
5. Łuseczki woskowe - powstawanie, charakterystyka, obserwacje dotyczące budowy plastrów, cz. 4., Artur Kania ("Pasieka" nr 3/2016, str. 40) 
6. Łuseczki woskowe - powstawanie, charakterystyka, obserwacje dotyczące budowy plastrów, cz. 5., Artur Kania ("Pasieka" nr 4/2016, str. 40) 

Zamów czasopismo
"Pasieka" do domu