Z artykułu dowiesz się m.in.:

• jaki sposób gospodarki sprawia, że pszczoły są najzdrowsze;
• jak można ocenić miniony sezon pszczelarski w Słowacji;
• jaki związek mogą mieć ludzie i miodowody oraz dlaczego naukowcy chcą to sprawdzić.

Przegląd prasy światowej

Pszczoły leczone biopestycydami są zdrowsze od innych, a zwłaszcza od pszczół nieleczonych

„Scientific Reports” 1.10.2023

Jednym z głównych problemów współczesnego pszczelarstwa przy wdrażaniu różnych praktyk pasiecznych jest brak jednolitego sposobu postępowania pszczelarzy z najważniejszymi chorobami pszczół, w tym z warrozą. Nie chodzi tu tylko o brak odpowiednich przepisów czy brak konsensu wynikającego z wiedzy naukowej co do tego, która metoda będzie najlepsza. Dodatkowym aspektem jest istnienie różnych koncepcji opieki pszczelarskiej, co wynika m.in. z wielkości i intensywności prowadzenia pasieki, a nawet – a może przede wszystkim – indywidualnej filozofii pszczelarza dotyczącej stosowania środków chemicznych.

W szczególności różnice można zauważyć pomiędzy zawodowymi pszczelarzami wędrownymi, którzy posiadają dużą liczbę uli, a hobbystami – właścicielami małych pasiek. Dotyczą one doboru środków chemicznych do leczenia rodzin pszczelich, a nawet rezygnacji z ich stosowania. Popularne wśród profesjonalistów metody konwencjonalne opierają się na częstych interwencjach i stosowaniu różnorodnych akarycydów dostępnych w danym kraju. W średnich i małych gospodarstwach stosuje się natomiast metody bardziej przyjazne koncepcjom „ekologicznym lub zrównoważonego rozwoju”¹. W ich ramach zwykle stosuje się zabiegi tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Wykluczone zostaje stosowanie akarycydów na bazie sztucznych substancji na rzecz biopestycydów². Wreszcie istnieje ruch pszczelarzy, którzy odmawiają stosowania jakichkolwiek środków chemicznych i minimalizują swoją ingerencję w życie rodzin pszczelich. Zgodnie z tą filozoficzną koncepcją w tym systemie gospodarki rolnej przyjaznej owadom (polegającej na unikaniu czynników stresujących i osłabiających pszczoły jak ma to miejsce w przypadku pszczelarstwa intensywnego) pszczoły powinny radzić sobie z własnymi zagrożeniami same.

• Źródło: R.M.Underwood, B.L. Lawrence, N.E. Turley i in., A longitudinal experiment demonstrates that honey bee colonies managed organically are as healthy and productive as those managed conventionally. Sci Rep 13, 6072 [2023]: https://doi.org/10.1038/s41598-023-32824-w

Podsumowanie sezonu pszczelarskiego
w Słowacji

„Dymak” 09/2023

We wrześniowym numerze słowackiego „Dymaka” redaktor naczelny Michal Petruska podsumowuje sezon pszczelarski w 2023 r., który nie był zbyt dobry. Przynajmniej w Słowacji. Wielu pszczelarzy osiągało plony poniżej średniej. Zdaniem autora przyczyną tego jest niekorzystny splot zjawisk pogodowych. Kiedy kwitły uprawy komercyjne, takie jak lipy, maliny i słoneczniki, padał deszcz i było chłodno. W lasach nie było spadzi. Brak spodziewanych zysków z pszczół może zniechęcić część pszczelarzy do właściwego przygotowania rodzin na zimę. Ale Michał Petruska ostrzega przed takim zachowaniem, bo może się to szybko zemścić na pszczelarzu w przyszłym sezonie. Z kolei Rita Novosadová przypomina, że po ciepłej wiośnie pogoda się ochłodziła i wielu pszczelarzy musiało dokarmiać pszczoły. Zauważa jednak, że wprowadzone w Słowacji dotacje do tzw. pasów kwiatowych na nieużytkach i pomiędzy polami miały prawdopodobnie pozytywny wpływ na pszczelarstwo. Kiedy pożytki towarowe zawiodły, pszczoły mogły żerować na łąkach, gdzie kwitły dzikie chwasty, które dostarczały pszczołom pyłku i nektaru w tych trudnych czasach. Dodatkowo dokonano wysiewów roślin rzadziej uprawianych, bardzo korzystnych z pszczelarskiego punktu widzenia, zwłaszcza gryki, gorczycy, facelii, szczypiorku cebulowego, lucerny, ostropestu plamistego i kozieradki. Chodzi o minimalizację ryzyka. Im więcej mamy możliwości wyboru różnych pożytków, tym bardziej jesteśmy odporni na warunki atmosferyczne.

Miodowody i miodożery

„New Scientist” 18.08.2023

Nie wiem, czy czytelnicy „Pasieki” kojarzą miodowody duże. Są to afrykańskie ptaki, które często spotyka się w otoczeniu ludzi łowiących miód od dzikich pszczół. Twierdzi się, że rzekomo nawołują ludzi, którzy, idąc ich śladem, napotykają na pszczoły. Ludzie zadowalają się miodem, a dla ptaków zostaje czerw. Miałaby to być stabilna starożytna ekologiczna relacja mutualistyczna (czyli wzajemnej pomocy) ludzi i ptaków, sięgająca jeszcze pierwotnej afrykańskiej kolebki ludzkości. Koncepcja ciekawa i ujmująca o tyle, że nikt wcześniej tego nie zbadał. Okazuje się, że legenda bazuje na tzw. dowodach anegdotycznych, czyli pojedynczych przypadkach, które nie zostały udowodnione, a tylko opisane. Zespół naukowców z Uniwersytetu w Cambridge postanowił zmienić tę perspektywę. Postawił hipotezę, że skoro między afrykańskimi ludźmi łowiącymi pszczoły a miodowodami miałby być silny związek ekologiczny zapisany w genach, to prawdopodobnie można znaleźć także zbliżoną relację pomiędzy ptakami a innymi zwierzętami. W końcu nie tylko człowiek żywi się miodem. Wybór padł na ratela miodożernego, który należy do tej samej grupy zwierząt co łasice i wydry, ale – jak mówi sama nazwa – chętnie żywi się pszczołami i miodem. Zwierzętom założono nadajniki GPS i zaczęto je śledzić. Badania trwają. O wynikach będę informował w „Przeglądzie prasy światowej” w przyszłości.

Jakub Jaroński

1 - Komentarz Jakuba Jarońskiego: angielskie „sustainability” tłumaczy się w mediach popularnych najczęściej jako „zrównoważony rozwój” albo „ekologiczne”. Nie jest to najtrafniejsze tłumaczenie, gdyż nie oddaje właściwego sensu tego słowa w języku pierwotnym. Termin ten oznacza: „zdolny do podtrzymania”, a zatem można by przetłumaczyć jako „podtrzymywalny” lub „gospodarny środowiskowo”. W rzeczywistości „zrównoważony rozwój”, który ma oznaczać „być w równowadze z otaczającym środowiskiem poprzez własny rozwój” to oksymoron z punktu widzenia nauki ścisłej.

2 - Pestycydy produkowane z substancji czynnych albo pochodzenia naturalnego lub substancji identycznych z naturalnymi. Także pestycydy wykorzystujące inne organizmy do zwalczania chemicznego lub mechanicznego. Komentarz Jakuba Jarońskiego: jest to nazwa stosowana przez Europejską Agencję Rolniczą i moim zdaniem jest najbardziej precyzyjna.

3 - Komentarz Jakub Jarońskiego: wcześniej użyłem słowa „ekologia” w pierwotnym znaczeniu jako nauki przyrodniczej zajmującej się interakcjami organizmów ze sobą i środowiskiem, więc dlatego tutaj użyłem cudzysłowu, aby podkreślić popularne niezbyt precyzyjne użycie tego słowa po polsku. W USA nie używa się tego terminu w odniesieniu do tego typu gospodarki pasiecznej. Mówi się o pszczelarstwie „organicznym”, które – nawiasem mówiąc – też może wprowadzać w błąd, gdyż substancje sztuczne nieużywane jako leki w tego typu gospodarce również mogą opierać się o substancje organiczne, jak np. amitraza czy fluwalinat, a kwas mrówkowy czy szczawiowy używany w lekach „organicznych” zazwyczaj jest produkowany syntetycznie.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"