Kiedy i jak ograniczać czerwienie matek
fot.© Jerzy Jóźwik
Silny rozwój rodzin przed pożytkiem głównym wybitnie sprzyja wydajności pasieki. Jeśli trwa on również przez okres pożytku głównego, wówczas przynosi stratę. Pszczoły zamiast nastawić się całkowicie na zbiór miodu, będą zajmowały się pielęgnowaniem czerwiu i będą zużywały na jego wychów duże ilości pokarmu. Teoretycznie wychów czerwiu na jednym plastrze kosztuje 2 kg miodu.
Każdy zbyteczny plaster czerwiu – to jeden plaster miodu mniej. Wygryzające się po pożytku młode pszczoły nie mają zatrudnienia i zjadają uprzednio zebrany miód. Później w wyniku przerw w pożytku wchodzą w nastrój rojowy. W takich warunkach niezbędne jest kierowanie rozwojem i składem rodzin w ten sposób, aby ich struktura była dopasowana do nasilenia i układu pożytków.
W okolicach o bogatej bazie pożytkowej pszczoły silnej rodziny podczas pożytku głównego w szybkim tempie zalewają miodem wszystkie wolne komórki w plastrach gniazdowych ograniczając tym samym czerwienie. Natomiast w okolicach uboższych dopływ nektaru do ula jest powolniejszy i czerwienie może w tym czasie nawet się wzmóc.
Ponieważ wychów znacznych ilości czerwiu powoduje zatrudnienie licznych pszczół i zużycie dużej ilości miodu, wpływa to z reguły ujemnie na ogólny wynik miodobrania. Pszczoły zwolnione z karmienia czerwiu żyją dłużej, przez co mogą przynieść więcej miodu.
Główny pożytek w naszym kraju kończy się około połowy lipca, wtedy rodziny powinny być w maksymalnej sile. Jeżeli nie spodziewamy się późnych pożytków (koniczyna, gryka nawłoć, wrzos) matkę trzeba ograniczyć w czerwieniu już około 15 czerwca. Zwykle ogranicza się czerwienie miesiąc przed spodziewanym końcem pożytku głównego. W porę ograniczone różnymi sposobami czerwienie przyczynia się do znacznego wzrostu ilości miodu towarowego.
Ograniczenie czerwienia może być różne: częściowe – przy zastosowaniu kraty, silniejsze – w izolatorach, całkowite – przez zamknięcie matki w klateczce z kratą. Krata odgrodowa może mieć dwojakie przeznaczenie: może oddzielać gniazdo od miodni lub ograniczać matkę w czerwieniu. Krata konieczna jest przede wszystkim w tych pasiekach, które zlokalizowane są na terenach o niezbyt obfitych pożytkach, ale występujących przez dłuższy okres.
Taki rozkład pożytków sprzyja intensywnemu rozwojowi rodziny pszczelej a tym samym zwiększa się spożycie pokarmu przez większą ilość czerwiu. Matka pszczela, mając do dyspozycji całą pojemność ula, rozczerwia się na wielu plastrach pod zmagazynowanym u góry miodem.
Takich plastrów pszczelarz nie może odwirować bez uszkodzenia czerwiu. Krata odgrodowa pozwala skoncentrować czerw na określonej liczbie plastrów w gnieździe i miodu w miodni. Miodobranie jest wówczas ułatwione. Pszczelarz nie musi dokonywać przeglądu całego ula, z miodni zabiera tylko plastry z miodem bez naruszenia gniazda.
W celu ograniczenia matki w czerwieniu w gnieździe pozostawia się 3-4 plastry dadanowskie lub warszawskie poszerzone, 4-5 plastrów warszawskich zwykłych i 5-6 plastrów wielkopolskich.
Krata odgrodowa w leżakach powinna być tak ustawiona, by gniazdo z matką znajdowało się po stronie wylotka. Pszczoły przechodząc przez gniazdo do miodni, stale będą odczuwały obecność matki. Odgrodzenie matki od wylotu zmniejsza jej kontakt z dużą liczbą pszczół, a więc ogranicza się działanie substancji matecznej hamującej nastrój rojowy.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Jan Plewa
