Na wrzosowisku, cz. 1. Lata tłuste i chude

fot.© Jerzy Jóźwik

W moich poprzednich artykułach o wędrówkach z pszczołami na wrzosowiska („Pasieka” nr 2-5/2010) zawsze zachęcałem kolegów pszczelarzy do takich wyjazdów przedstawiając korzyści, jakie daje ten ostatni pożytek w sezonie pszczelarskim. Przyznam też, że nie zawsze z wrzosowiska wracałem z ramkami pełnymi miodu. Bywają lata sprzyjające, ale zdarzają się też „chude” i nie jest to wina pszczół czy pszczelarza.

W niekorzystnym roku wprawdzie pszczoły nie zalewają ula miodem, ale potrafią zebrać dużo cennego pyłku, niezbędnego do wiosennego rozwoju rodziny. W czasie pobytu na wrzosowisku nawet w roku „chudym” pszczoły potrafiły zebrać na tyle nektaru, aby wyżywić rodzinę i nie musiałem ich dokarmiać.

Zauważyłem też, że te rodziny, które były na wrzosowisku wiosną szybciej dochodziły do większej siły niż te, które pozostawały na pasieczysku i były wykorzystywane do „produkcji” ramek z zapasami na zimę dla „wrzosowiczek”. Jak widać, nawet w niekorzystnym roku pszczoły nie przyniosą pszczelarzowi dużych strat, jeżeli uwzględnimy powyższe korzyści.

Ogólne warunki nektarowania roślin

Aby zastanawiać się nad tym, dlaczego nie każdego roku mamy dobre zbiory miodu, warto sobie przypomnieć, jakie są warunki dotyczące nektarowania roślin. Wiemy, że obfitość nektarowania to ilość nektaru, jaką kwiat wydziela w ciągu swego życia. To oznacza liczbę cukrów, jaka jest wydzielana w tym czasie. Obfitość nektarowania zależna jest od genetycznych założeń rośliny, ale też m.in. od czynników meteorologicznych. Przedstawię kilka, które moim zdaniem mają wpływ na miodowanie roślin. W dalszej części tego artykułu postaram się porównać te zależności ze zbiorem miodu wrzosowego i przybytkiem na wadze z ula. Wśród czynników, mających wpływ na nektarowanie roślin warto wymienić:

1. Nasłonecznienie, tj. czas, podczas którego na określony teren bezpośrednio padają promienie słoneczne. Światło słoneczne decyduje o syntezie węglowodanów a zachmurzenie ogranicza fotosyntezę, więc kwiat mniej nektaruje. Sprzyjające dni dla nektarowania roślin są słoneczne i ciepłe, gdy powietrze nasycone jest dostatecznie parą wodną. Poprzedzone są zwykle przez ciepłe i ciche noce. W takie dni już od rana w powietrzu aż pachnie miodem!

Kwitnienie i nektarowanie jest tym intensywniejsze, im większe jest nasłonecznienie. Decyduje o tym nie tylko ilość ciepła dostarczana przez promienie słoneczne, ale i czas trwania usłonecznienia.

2. Temperatura – optymalna dla...

fot.© Jerzy Jóźwik

Inne uwarunkowania

1. Pora dnia. U różnych roślin nektarownie występuje rozmaicie, ale najczęściej i najsilniej rośliny miodują rano, po ciepłej parnej nocy, a niektóre nawet od rana do wieczora. Gryka natomiast jest wyjątkowo skąpa, bo kończy nektarowanie już w godz. 10-11, ale i w tym czasie pszczoły potrafią zebrać obfity plon.

Jednak najobficiej wydzielanie nektaru jest w tym czasie, kiedy kwiat znajduje się w kulminacyjnym punkcie rozwoju i kiedy najłatwiej następuje zapylanie. Proszę zaobserwować, że po akcie zapylenia, kiedy brak już pyłku, to nie widać na takich kwiatach pszczół. To oznacza, że po zapyleniu ustaje też wydzielanie nektaru.

2. Nawożenie. Wszystkie rośliny rosnące na bogatej próchnicznej ziemi będą miodowały lepiej. Rośliny uprawne powinny zaś otrzymać odpowiednie nawożenie. Jako przykład można przytoczyć rzepak. Tam, gdzie jest dobrze uprawiony i wynawożony a wiosną otrzyma dostateczną ilość azotu – jest soczysty, długo i dobrze mioduje. Inaczej jest z gryką, która mioduje lepiej nawet na słabszych glebach. W jednym roku wywiozłem pasiekę na grykę zasianą na polu, gdzie z dużej fermy wylewano gnojowicę. Gryka wyrosła bujnie, ale pszczoły nawet w godzinach porannych wisiały na wylotkach.

Musiałem...

Nektarowanie wrzosu

Wrzos jest rośliną wieloletnią, zimozieloną, rosnącą do wysokości 20-80 cm, z gałązkami rozesłanymi na ziemi. Kwiaty, mimo że są drobne, w latach sprzyjających potrafią dać średnio na ul nawet do 20 kg tego galaretowatego miodu. Dzwonkowate kwiaty o kolorze różowofioletowym kwitną od sierpnia do października. Warto też pamiętać, że korzenie wrzosu są w symbiozie ze strzępkami grzybni. Grzybnia dostarcza roślinie wodę z solami mineralnymi, a w zamian od wrzosu pobiera substancje organiczne.

Jan Baczmański

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"