Marta Burzyńska

Miód akacjowy pod lupą

Miód akacjowy z robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia) charakteryzuje się jasną słomkową barwą z delikatnym odcieniem zieleni. Zwłaszcza w świeżym miodzie, wyraźnie wyczuwalny jest słodki i nieco mdły zapach kwiatów robinii. Miody akacjowe są łagodne i słodkie w smaku.

Fot. Roman Dudzik

Szlachetny, jednoodmianowy miód akacjowy z przewagą pyłku z robinii akacjowej w warunkach pożytkowych naszego kraju nie zdarza się często, ponieważ należy do miodów niedoprószonych, ze względu na charakterystyczną motylkową budowę kwiatów.

Polski miód akacjowy krystalizuje bardzo wolno, zwłaszcza w porównaniu z innymi krajowymi miodami odmianowymi. Przechowywany w temperaturze około 20˚C pozostaje płynny przez kilka miesięcy [Rybak-Chmielewska 2014].

Charakterystyka pożytku

Robinia akacjowa/biała (Robinia pseudoacacia), nazywana jest również grochodrzewem. Gatunek ten należy do rodziny bobowatych. Potocznie niestety niepoprawnie nazywana akacją od Acacia, czyli rodziny drzew i krzewów występujących w strefie tropikalnej i subtropikalnej głównie w Afryce i Azji.

Jednak nazwa ta jest na tyle popularna, że zwyczajowo akceptuje się ją w języku powszechnym. Stosowana jest również w pszczelarstwie do określenia tej konkretnej odmiany miodu. Jeśli w składzie miodu znajdują się ziarna pyłku Robinia pseudoacacia na poziomie 30%, to wtedy taki miód zalicza się do odmianowego akacjowego.

Cechy organoleptyczne

Miód akacjowy jako patoka jest prawie bezbarwny lub jasnożółty z delikatnym zielonym odcieniem. Krystalizuje powoli, a jako krupiec przybiera jasne i kremowe zabarwienie. Ma łagodną, zbliżoną do kwiatu robinii białej woń oraz wyraźnie słodki smak.

Tekstura

Świeży miód akacjowy charakteryzuje się płynniejszą konsystencją w porównaniu do pozostałych odmianowych miodów nektarowych. Patoka z robinii akacjowej przypomina gęstą i lepką ciecz. Z upływem czasu wszystkie naturalne miody pszczele ulegają krystalizacji. Wolno krystalizują miody bogate we fruktozę, takie jak miód akacjowy. [Majewska 2009].

Skład chemiczny

Miody akacjowe są charakterystyczne ze względu na długi i powolny proces krystalizacji, ponieważ większą część cukrów w składzie stanowi fruktoza. Wzajemna relacja glukozy i fruktozy (czyli dwóch głównych cukrów w składzie miodu) decyduje o tendencji miodu do krystalizacji oraz z jaką szybkością będzie ona zachodzić.

Z tego względu stosunek fruktozy do glukozy (F/G) przyjmuje się jako wskaźnik szybkości krystalizacji [Doner 1977; Krauze 1991].

W miodach rzepakowych przeważa glukoza, dlatego też stosunek ten zazwyczaj jest zawsze niższy od 1,0 i te krystalizują najszybciej, natomiast wartości F/G dla miodów akacjowych powinny wynosić powyżej 1,0, ze względu na wyższą zawartość fruktozy, dlatego przez długi czas miody te pozostają płynne.

Wymagania jakościowe

Wymagania jakościowe dla miodów określa: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/63/UE z dnia 15 maja 2014 r. zmieniająca dyrektywę Rady 2001/110/WE oraz na jej podstawie uchwalone Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz.U. 2003.181.1773) z późniejszymi zmianami, którego wejście w życie zastąpiło Polską Normę – Miód Pszczeli (PN-88/A-77626).

W poniższej tabeli zebrane zostały szczegółowe wymagania w zakresie jakości handlowej polskich miodów, ze szczególnym uwzględnieniem miodów akacjowych.

Tabela 1. Wymagania jakościowe dla miodu akacjowego na podstawie Dz.U. 2015 poz. 850, PN-88/A-77626:1988 oraz wg. Rybak-Chmielewska 2014

*wyniki dla miodów akacjowych z porównawczych badań międzylaboratoryjnych dotyczących jakości miodu [Rybak-Chmielewska 2014]

Fot. 2. Ziarno pyłku robinii akacjowej z zaznaczonymi charakterystycznymi elementami budowy, zdjęcie mikroskopowe przy powiększeniu 100×. Fot. Marta Burzyńska

Zawartość pyłku robinii w miodach akacjowych

Odmiana miodu pszczelego determinuje jego właściwości. Pszczelarze najczęściej określają ją na podstawie cech organoleptycznych i pożytku pszczelego w promieniu do 2 km od lokalizacji pasieki. W miodach nektarowych znajduje się pyłek roślin, jakimi zostaje zaprószany zbierany przez pszczoły nektar [Wang i Li, 2011].

Właściwą i jednoznaczną techniką określenia odmiany, zalecaną przez krajowe prawodawstwo, jest analiza procentowego udziału pyłku przewodniego, znajdującego się w znacznej przewadze w stosunku do pyłków pozostałych roślin.

Metoda ta to mikroskopowa analiza pyłkowa miodu [Puścion–Jakubik i Borawska 2016]. Miody akacjowe powinny zawierać do 20 tys. ziaren pyłku w 10 g miodu, a pozostałe (np. rzepakowy, gryczany i wrzosowy) 20–100 tys. ziaren pyłku w 10 g.

Naturalne miody odmianowe niedoprószone, do których zaliczamy miody lipowe i akacjowe, charakteryzują się obniżoną ilością pyłku pochodzącego z danej rośliny, z powodu budowy kwiatów i wydajności pyłkowej danej rośliny [Teper, 2010]. Dla miodów akacjowych udział pyłku Robinia pseudoacacia na poziomie 30% już klasyfikuje ten miód jako odmianowy (tabela 2).

Fot. 3. Przedstawia obraz mikroskopowy osadu miodowego typowy dla miodu akacjowego, czyli miodu niedoprószonego, przy powiększeniu 10×. Fot. Marta Burzyńska

Tabela 2. Minimalny procentowy udział pyłku przewodniego w odmianowych miodach nektarowych zgodnie z PN-88/A-77626:1988

Właściwości zdrowotne

Miody akacjowe klasyfikowane są do grupy miodów jasnych, które charakteryzują się zdecydowanie niższą aktywnością antyoksydacyjną niż miody ciemne, tak jak np. gryczane [Hołderna-Kędzia i Kędzia 2006]. Spowodowane to jest o wiele niższą zawartością flawonoidów oraz fenolokwasów (takich jak: kwas galusowy, kawowy, cynamonowy, ferulowy i chlorogenowy) [Wilczyńska i Przybyłowski 2009].

Fot. 4. Przedstawia ziarna pyłku robinii akacjowej w towarzystwie ziaren pyłku rzepaku, obraz mikroskopowy osadu miodowego przy powiększeniu 40×. Fot. Marta Burzyńska

Miody jasne to również miody o najniższej zawartości substancji bioaktywnych. Miody akacjowe odznaczają się niską aktywnością antybiotyczną, średnio 11,0 JA/g [Kędzia i in. 2014].

Pomimo niskiej wartości biologicznej miody akacjowe mają zastosowanie w odżywianiu i regeneracji organizmu po intensywnym wysiłku fizycznym i umysłowym. Dodatkowo działa wzmacniająco, ze względu na łatwo przyswajalne źródło fruktozy, czyli „zastrzyku energii”.

W literaturze można znaleźć informacje na temat korzystnego wpływu miodu akacjowego na gospodarkę glukozy u diabetyków w łagodnych (niezależnych od insuliny) typach cukrzycy, właśnie ze względu na znaczną zawartość fruktozy.

Nie od dziś wiadomo, że fruktoza może indukować glikogenezę w wątrobie, przyczyniając się do biochemicznej hydrolizy glukozy [Schaftingen 1989]. Najnowsze badania dietetyków przekonują, aby ostrożnie formułować wnioski dotyczące wpływu miodu na glikemię u chorych na cukrzycę, ze względu na ograniczoną liczbę przeanalizowanych badań w tym zakresie.

Dlatego też zaleca się prowadzenie długoterminowych badań nad wpływem suplementacji miodu o różnym stosunku fruktozy do glukozy u pacjentów z cukrzycą [Zamanian i Azizi-Soleiman 2020]. Natomiast miód akacjowy zalecany jest w problemach z niestrawnością, skurczach i zapaleniach żołądka, jelit, a także przy nadmiernym wydzielaniu soku żołądkowego.

Wspomaga leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy poprzez regenerację śluzówki i wzmożoną produkcję śluzu [Bąkowska i Janda 2018].

Miód akacjowy z powodzeniem może być stosowany także w schorzeniach skóry oraz leczeniu ran, ponieważ niszczy bakterie takie jak gronkowce (Staphylococcus), paciorkowce (Streptococcus) czy laseczki zgorzeli gazowej (Clostridium perfringens) [Hołderna-Kędzia 2001].

W literaturze można znaleźć również informacje, że miód akacjowy pomocny jest także w przypadku chorób nerek i układu moczowego. Korzystne efekty przynosi również przyjmowanie go w zapaleniach górnych dróg oddechowych [Baczmiański i Gruszczyński 2008].

mgr inż. Marta Burzyńska
Katedra Biochemii i Analizy Żywności
Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Literatura:

Baczmiański J, Gruszczyński R., Miód to zdrowie. Ekonatura 2008;10, s. 8-9.

Baker H. G., Baker I., Floral nectar sugar constituents in relation to pollinator type, in Handbook of Experimental Pollination Biology, ed. by Jones CE and Little RJ. Van Nostrand Reinhold, New York, USA, 1983, s. 117–141.

Bąkowska M., Janda K., Właściwości prozdrowotne wybranych miodów; Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Pomeranian J Life Sci 2018;64(3); s. 147-151

Doner L. W., The sugars of honey--a review. Journal of the science of food and agriculture, 1977; 28(5), s. 443–456.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/63/UE z dnia 15 maja 2014 roku

E. Van Schaftingen V. A., Stimulation of glucose phosphorylation by fructose in isolated rat hepatocytes Eur. J. Biochem., 179 (1), 1989, s. 173-177.

Hodek P, Trefil P, Stiborova M., Flavonoids – potent and versatile biologically active compounds interacting with cytochrome P450. Chem Biol Interact. 2002, 139, s. 1-21.

Hołderna-Kędzia E. Charakterystyka miodu akacjowego. Pszczelarstwo 2001;52(5):8.

Hołderna-Kędzia E., Kędzia B.: Badania nad przeciwutleniającymi właściwościami miodu. Acta Agrobot., 2006; 59; s. 265-269.

Jabłoński B., Kołtowski Z. 1993. Badania wartości pszczelarskiej robinii akacjowej (Robinia pseudacacia L.). Pszczelnicze Zeszyty Naukowe 27; s. 65-80.

Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Dutkowiak E. 2014. Aktywność antybiotyczna krajowych miodów odmianowych. Postępy Fitoterapii, 2 (39); s. 67–70.

Krauze A.: Sugar spectrum of polish nectar and honeydew honeys, Acta Alimentaria Polonica,nXVII/XLI, 1991, s. 111.

Majewska E. 2009. „Porównanie wybranych właściwości miodów pszczelich jasnych i ciemnych.” Nauka Przyroda Technologie 3(4), s. 143.

PN-88/A-77626:1988 „Miód pszczeli”.

Puścion–Jakubik A., Borawska M. H., (2016) Odmianowe miody pszczele – pyłki główne i towarzyszące jako podstawa ich zaklasyfikowania. Problemy Higieny i Epidemiologii 97(3); s. 275–278.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz. U. Nr 181, poz. 1773, z późn. zm.).

Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie metod analiz związanych z dokonaniem oceny miodu (Dz. U. Nr 17, poz. 94, z późn. zm.)

Rybak-Chmielewska H. Porównanie międzylaboratoryjne wyników badań dotyczących jakości miodu, charakterystyka krajowych miodów odmianowych (2014).

Teper D. Oferta wdrożeniowa. Ilościowa analiza pyłkowa jako metoda umożliwiająca wykrywanie zafałszowań miodów. http://www.inhort.pl/upload/filemanager/images/ pszczoly/10/4_wdroz_2010psz.pdf

Tokarska-Guzik B., Projekt: 81/GDOŚ/2017; Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania; Analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych; KARTA INFORMACYJNA GATUNKU - Robinia pseudoacacia.

Truchado P., Ferreres F., Bortolotti L., Sabatini A. G., Tomás-Barberán F. T, Nectar Flavonol Rhamnosides Are Floral Markers of Acacia (Robinia pseudacacia) Honey; Journal of Agricultural and Food Chemistry 2008 56 (19); s. 8815-8824.

Wang J., Li Q.X. (2011). Chemical Composition, Characterization, and Differentiation of Honey Botanical and Geographical Origins. Advances in Food and Nutrition Research 62, (Elsevier Inc., 2011).

Wilczyńska A., Przybyłowski P.: Charakterystyka związków fenolowych zawartych w miodach. Zesz. Nauk. AM w Gdyni, 2009; 61; s. 33-38.

Wojda T, Klisz M, Jastrzębowski S, Mionskowski M, Szyp-Borowska I, Szczygieł K. 2015. The geographical distribution of the black locust (Robinia pseudoacacia L.) in Poland and its role on non-forest land. Papers on Global Change 22; s. 101-113

Zamanian M., Azizi-Soleiman F., Honey and glycemic control: A systematic review, PharmaNutrition, Volume 11, 2020; s.100-180.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"