Z artykułu dowiesz się m.in.:

• jakie były najważniejsze etapy rozwoju nowoczesnych technologii w pszczelarstwie;
• czy nowoczesne urządzenia i aplikacje mobilne można z powodzeniem wykorzystać przy organizacji pracy w pasiece;
• jakie są efekty takich działań oraz prognozy na najbliższe lata dotyczące rozwoju nowoczesnych technologii w pszczelarstwie.

Wpływ nowoczesnych technologii na rozwój pszczelarstwa

Technologia daje pszczelarzom narzędzia,
ale to pszczoły wciąż trzymają
w skrzydłach
tajemnicę życia.

Współczesna gospodarka wymaga od przedsiębiorstw nieustannej adaptacji do nowych warunków rynkowych i technologicznych. Wprowadzenie nowych technologii w zarządzaniu i rozwoju przedsiębiorstwa jest kluczowe dla utrzymania konkurencyjnej pozycji na rynku. Nowoczesne technologie to zaawansowane, często innowacyjne rozwiązania technologiczne, które zmieniają i usprawniają różne aspekty życia. Mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, od komunikacji i edukacji po przemysł, medycynę i wiele innych¹. Pszczelarstwo, chociaż wciąż się opiera na tradycyjnych metodach hodowli, na coraz szerszą skalę wykorzystuje również innowacyjne rozwiązania, aby sprostać wyzwaniom współczesnego świata takim jak: zmiany klimatyczne, malejąca liczba pszczół oraz rosnące zapotrzebowanie na produkty pszczele. Celem artykułu jest ukazanie, jak nowoczesne technologie wspierają rozwój pszczelarstwa, poprawiając przy tym ochronę pszczół, efektywność pracy pszczelarzy i jakość produktów pszczelich.

Etapy rozwoju nowoczesnych technologii w pszczelarstwie

Etapy rozwoju nowoczesnych technologii w pszczelarstwie można podzielić na kilka kluczowych okresów, które odzwierciedlają postęp od tradycyjnych metod pszczelarskich po zaawansowane technologie cyfrowe i automatyzację. Wybrane okresy zaprezentowano w postaci osi czasu na Ilustr. 1.

Pierwszy etap rozwoju stworzył podstawy dla zorganizowanego, efektywnego pszczelarstwa. W kolejnym usprawniona została kontrola zdrowia pszczół i umożliwiono w jeszcze lepszym stopniu zrozumienie warunków, jakie muszą być utrzymywane w ulach. Następny etap wiązał się ze zwiększeniem efektywności pracy pszczelarzy, umożliwieniem zdalnego monitoringu oraz przechowywania danych o stanie pasieki. Ostatni wyodrębniony okres, trwający do dziś, wiąże się z coraz bardziej precyzyjnym zarządzaniem pasieką, ochroną zdrowia pszczół i możliwością uzupełnienia ich pracy przy zapylaniu.

Nowoczesne narzędzia wspierające pszczelarstwo

W tej sekcji artykułu ukazana zostanie rosnąca rola nowoczesnych technologii w pszczelarstwie i ich potencjał w kontekście przyszłości. W Tabeli 1. przedstawiono wybrane nowoczesne narzędzia wspierające obecnie działalność pszczelarską oraz efekty ich stosowania.

Aplikacje mobilne mogą być wykorzystywane przez pasieki o różnej wielkości – od małych, hobbystycznych, po profesjonalne, komercyjne. Przykładem może być koncepcja aplikacji ziBees⁸ wykorzystującej sztuczną inteligencję do analizy zdjęć ramek w ulach, pomagającej w wykrywaniu pasożytów, takich jak warroza, oraz ocenie siły i stanu rozwojowego rodziny pszczelej⁹. Inny przykład to BeeScanning, pozwalający pszczelarzom na robienie zdjęć pszczół, podczas gdy AI analizuje obrazy pod kątem objawów chorób, automatycznie klasyfikując i informując o wynikach. Jest to szybka, dokładna i mobilna metoda wspierająca zdrowie pszczół¹⁰. Kolejny przykład to aplikacja MyHive wyposażona w zaawansowane czujniki, które monitorują kluczowe parametry wpływające na zdrowie i produktywność pszczół. Umożliwia ona zdalny podgląd stanu uli, dostarczając pszczelarzom precyzyjne dane w czasie rzeczywistym. Wśród monitorowanych parametrów znajdują się temperatura, wilgotność, waga oraz poziom hałasu w ulu. Dzięki temu pszczelarze mogą szybko reagować na wszelkie nieprawidłowości, co przekłada się na zdrowsze i bardziej produktywne rodziny pszczele. MyHive zostało zaprojektowane z myślą o minimalizowaniu negatywnego wpływu na środowisko. Firma kładzie duży nacisk na wykorzystanie naturalnych materiałów oraz procesów, które sprzyjają zdrowiu pszczół i zachowaniu równowagi ekologicznej¹¹.

Prace nad sztucznymi owadami latającymi trwają od ponad 30 lat. Mogłyby one zostać wykorzystane do wielu zadań, m.in. sztucznego zapylania, poszukiwań zaginionych, ratownictwa w ciasnych przestrzeniach lub monitorowania środowiska. Sztuczne pszczoły, zwane robobees, to miniaturowe drony stworzone przez naukowców z Harvardu, zaprojektowane z myślą o zapylaniu kwiatów. Te niewielkie roboty wyposażono w sztuczne skrzydła oraz mechanizmy umożliwiające imitację ruchów pszczół, dzięki czemu mogą przenosić pyłek między roślinami. Chociaż technologia jest wciąż na etapie testów, ma duży potencjał do wsparcia rolnictwa, szczególnie tam, gdzie populacja naturalnych pszczół jest niewystarczająca. Warto wspomnieć także o projekcie Plan Bee, który koncentruje się na opracowaniu podobnych miniaturowych dronów zapylających. Te sztuczne pszczoły wyposażono w czujniki i algorytmy, umożliwiające im nawigowanie między kwiatami i efektywne zapylanie roślin – niemal jak prawdziwe pszczoły¹⁴.

Poza wspomnianymi w Tabeli 1 rozwiązaniami należy również pamiętać o edukacji pszczelarskiej online, która jest możliwa również dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii na szeroką skalę. To skuteczny sposób na zdobycie wiedzy z zakresu pszczelarstwa, niezależnie od lokalizacji czy dostępu do tradycyjnych kursów. W internecie istnieje wiele platform i zasobów edukacyjnych poświęconych pszczelarstwu, jak np. pasieka24.pl, Akademia Pszczelarza, kurspszczelarski.pl czy Kwalifikacyjny Kurs Zawodowy Technik Pszczelarz.

Wnioski i perspektywy na przyszłość

Podsumowując, należy stwierdzić, że nowoczesne technologie otwierają przed pszczelarstwem nowe perspektywy, dając możliwość skuteczniejszej ochrony pszczół i poprawy ich zdrowia, a także zwiększenia efektywności produkcji. Innowacyjne rozwiązania, takie jak IoT, drony, sztuczna inteligencja czy biotechnologia, wspomagają pszczelarzy w radzeniu sobie z wyzwaniami współczesnego świata, w tym zmianami klimatycznymi, zagrożeniami dla zdrowia pszczół oraz zmniejszającą się populacją owadów zapylających. To wszystko sprawia, że nowoczesne pszczelarstwo ma szansę na dynamiczny rozwój i odegranie kluczowej roli w ochronie środowiska. Sztuczna inteligencja i algorytmy uczenia maszynowego będą pomagać w analizie dużych ilości danych zbieranych w pasiekach, identyfikując wzorce i przewidując potencjalne zagrożenia. Dzięki temu pszczelarze będą mogli podejmować bardziej świadome decyzje i lepiej planować działania ochronne. Ten artykuł miał na celu ukazanie rosnącej roli nowoczesnych technologii w pszczelarstwie i ich potencjału. W przyszłości proponuje się przeprowadzenie dalszych badań nt. wpływu technologii na zdrowotność pszczół w kontekście długoterminowym, oceny skuteczności automatycznych uli w różnych klimatach oraz możliwości współpracy technologii pszczelarskich ze zrównoważonym rolnictwem.

Dr Justyna Ziobrowska-Sztuczka

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"