UWAGA! Artykuł pochodzi ze starych wydań Pasieki. Część wiedzy może być już nieaktualna. By zapoznać się z AKTUALNYMI zaleceniami weterynaryjnymi sprawdź:

Pszczelarskie kompedium wiedzy o warrozie cz. 1

Pszczelarskie kompedium wiedzy o warrozie cz. 2

Dlaczego są problemy z wyborem zarejestrowanego leku przeciwko warrozie

Pamiętaj by zawsze sprawdzić informacje w nowszych numerach "Pasieki". Wiele informacji z zakresu leczenia pszczół lub gospodarki pasiecznej uległo zmianie. Informacje zawarte w tym artykule utrzymujemy na stronie w ramach archiwizacji wiedzy pszczelarskiej. 

Oporność Varroa destructor na syntetyczne akarycydy kontaktowe

Najczęściej stosowaną metodą walki z pasożytami zewnętrznymi jest ich bezpośrednie niszczenie odpowiednio dobranymi pestycydami, w tym syntetycznymi akarycydami kontaktowymi. Metoda ta sprawdza się szczególnie dobrze w początkowym okresie inwazji, kiedy niezbyt liczna ich populacja jest w pełni wrażliwa na dany akarycyd.

Zjawisko to obserwowano wielokrotnie w pierwszych latach po pojawieniu się w Europie inwazji Varroa destructor, kiedy to produkcyjność rodzin pszczelich nie spadała wyraźnie, pomimo że pasożyty były niszczone jedynie poprzez systematyczne usuwanie zasklepionego czerwia trutowego oraz jednokrotne, późnojesienne  odymianie bądź opryskiwanie  amitrazą.

© M a r i a i E u g e n i u s z S a p i o ł k o

Ponieważ po kilku latach efekt leczniczy zaczął słabnąć, przystąpiono do przedłużonego (5-6-cio tygodniowego) niszczenia pasożyta innymi akarycydami kontaktowymi tuż po głównym pożytku (sierpien/wrzesień), w tym amitrazą (Apiwarol), bromfenwinfosem (Apifos) oraz pyretroidami (Fluwarol). Leczenie to znacznie poprawiało kondycję rodzin pszczelich, nie  tylko  na skutek dłuższego niszczenia tzw. własnych Varroa destructor,  które opuszczały komórki plastrów, ale również obcych,  które napływały z innych pasiek w trakcie powszechnych wtedy rabunków słabszych, bardziej zarażonych rodzin, przez rodziny silniejsze. Skalę tego ostatniego zjawiska najlepiej obrazuje obserwacja, która wykazała, że po czterech miesiącach od przeniesienia wolnych od warrozy rodzin pszczelich w okolice silnie opanowane przez tę chorobę, znajdowano w nich do 10 000 samic tego pasożyta..

W sytuacji rosnącej  migracji pasożytów pomiędzy pasiekami, w tym szczególnie po zakończeniu letnio-jesiennego leczenia głównego oraz na wiosnę, szczególnego znaczenia nabrały ostatnio pomocnicze zabiegi późnojesiennego niszczenia Varroa destructor jednorazową dawką akarycydu oraz wczesnowiosennego jego niszczenia tymolem (Tymowarol).

*   *  *

Obecnie, pomimo rosnącej liczby warrobójczych zabiegów leczniczych, w tym masowego stosowania wysoce skutecznych syntetycznych akarycydów kontaktowych, coraz częściej spotyka się przypadki niespodziewanie intensywnej inwazji Varroa destructor. Kończy  się ona zwykle jesiennym zanikiem rodzin lub też ich osypywaniem się w trakcie zimowli pomimo zdawałoby się prawidłowego leczenia.

Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest zwalczanie warrozy bez wcześniejszego ustalenia stanu oporności pasożytów na stosowane akarycydy, co powoduje, że nieskutecznie leczone  rodziny pszczele stają się częstym źródłem masowych inwazji dla innych, mniej zarażonych pasiek.  Dzieje się tak, ponieważ zwalczanie inwazji często jest prowadzone bez  przemyślanej strategii uwzględniającej:

(1) - oporność pasożyta,

(2) - intensywność porażenia czerwia,

(3) - terminowość i systematyczność podawania leku,

(4) - warunki jego przechowywania.

W konsekwencji często dochodzi do nieskutecznego leczenia bądź leczenia, które nieumyślnie wzmaga selekcję pasożyta w kierunku oporności na stosowany akarycyd. Szczególnie częste jest to w sytuacji, kiedy podlega on przeciągającej się ekspozycji na zbyt dużą lub zbyt małą dawką leku, tak jak to się dzieje w cieplejszych strefach klimatycznych, gdzie inwazja trwa przez cały rok, ponieważ nie występuje tam zimowa przerwa w czerwieniu matek.

Stąd pierwszy przypadek oporności Varroa destructor na fluwalinat stwierdzono na Sycylii, po czym  oporność ta przeniosła się wraz z zarażonymi warrozą  matkami do innych krajów Europy, w tym do Finlandii oraz, co jest bardzo prawdopodobne, do Polski.

Zbigniew Lipiński
Olsztyn
Adres laboratorium Biolab
14-100 Ostróda
ul. Grunwaldzka 62
tel. 089-646-42-34
lub tel. kom.0601-385-858

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"