UWAGA! Artykuł pochodzi ze starych wydań Pasieki. Część wiedzy może być już nieaktualna. 

Pamiętaj by zawsze sprawdzić informacje w nowszych numerach "Pasieki". Wiele informacji z zakresu leczenia pszczół lub gospodarki pasiecznej uległo zmianie. Informacje zawarte w tym artykule utrzymujemy na stronie w ramach archiwizacji wiedzy pszczelarskiej. 

Zwalczanie Varroa destructor metodą izolowania matki,  cz. 4.

W poprzedniej części artykułu omówiono zasady zwalczania pasożyta powyższą metodą oraz opisano, w jakim okresie można ją zastosować, czyli wtedy, gdy czerwienie jest zbędne lub niekorzystne. Ponadto przedstawiono zalety i wady tej metody. W dzisiejszej, ostatniej części artykułu przedstawiono metody wspomagające i przyspieszające pozbycie się roztocza Varroa destructor z rodzin pszczelich.

Metody związane z wykorzystaniem morfologii odnóży, głównego zmysłu roztocza – powonienia

Samica roztocza położona na metalowej igle pozostała
tam aż do śmierci. fot.© Artur Kania Cukier puder jest dość skuteczny w zwalczaniu roztoczy, jednak jak w przypadku większości metod zwalczania Varroa jednym z ważniejszych warunków skuteczności jest brak czerwiu w rodzinie. Cukier puder stosujemy po wyjściu wszystkich roztoczy z komórek.

Roztocza mają duże trudności, żeby wrócić. Jednak przez dłuższy czas są żywe. Stosując dennicę osiatkowaną mamy pewność, że już nie wrócą. Skuteczność samego pudrowania pszczół dorosłych w rodzinach bez czerwiu według wielu publikacji wynosi około 80%. Posypanie pudrem czerwiu otwartego może przyczynić się do jego usunięcia.

Stosowanie olejków eterycznych i dymów

Wygryziona pszczoła porażona przez wirusy przenoszone
przez roztocz Varroa destructor. fot.© Artur Kania

Według autorów olejek goździkowy, walerianowy mogą zachęcać do reprodukcji, pomimo że są toksyczne dla roztoczy. Mini doświadczenie biorące pod uwagę różny skład i różną skuteczność może przeprowadzić każdy pszczelarz. Toksyczność olejków eterycznych dla pszczół można ocenić na małej liczbie pszczół zgodnie z metodyką podaną powyżej.

Korzystanie z metod wykorzystujących podstawowy zmysł, zmysł powonienia roztoczy (malowanie plastrów lub zwilżanie krawędzi komórek, w których wychowywany jest czerw roztworami olejków eterycznych, stosowanie węzy z dodatkiem olejków lub innych substancji naturalnych i odstraszających) może osłabić przyrost populacji samic roztoczy.

Dodatek olejków eterycznych np. 1% olejku majerankowego (może innych) do wosku w trakcie produkcji węzy, może ograniczać reprodukcję roztoczy. „Węza lecznicza”, „plastry lecznicze” mogą być używane tylko w gnieździe. Nie powinno się ich stosować w miodniach, zresztą nie ma potrzeby (nie ma tam wychowu czerwiu).

Podsumowanie

Samica roztocza Varroa destructor przed złożeniem jaj,
widoczna zgrubiała biała tylna część ciała.
fot.© Artur Kania

Metoda izolowania matki dla ograniczenia rozmnażania roztoczy może być jedną z alternatywnych metod zwalczania Varroa w pasiekach stacjonarnych. Stosowanie jej jednak wymaga od pszczelarza dużo roztropności.

Wszak roztocz żyje dzięki hemolimfie, jest to jego jedyne źródło pokarmu. Wprowadzenie do pokarmu pszczół składnika toksycznego dla roztoczy, nierozkładanego przez ich enzymy stosowanego podczas karmienia będzie pewnym sposobem, niewymagających nakładów pracy a przede wszystkim ograniczającym nakłady finansowe związane z zakupem chemikaliów. Jednak potrzeba jeszcze trochę czasu, żeby znaleźć taką substancję i zbadać jej skuteczność.

Artur Kania

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"