Z artykułu dowiesz się m.in.:

• o obowiązujących wymaganiach jakościowych dotyczących miodu wielokwiatowego;
• jakie uniwersalne i unikalne właściwości mają miody wielokwiatowe;
• jak można promować miody wielokwiatowe, by konsumenci się nimi zainteresowali.

Miód wielokwiatowy – uniwersalny czy unikalny?

Nektarowe miody odmianowe nazywane także (niefortunnie) jednogatunkowymi, są produktami bardziej pożądanymi. Rynek miodu w Polsce pokazuje, że te miody są droższe od miodów wielokwiatowych i cieszą się zdecydowanie większym zainteresowaniem wśród klientów, gdyż około 70% polskich konsumentów najchętniej wybiera miody nektarowe jednokwiatowe. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ miody nazywane konkretną odmianą rośliny sugerują przewagę zawartości jej nektaru w patoce. Najczęściej dany gatunek charakteryzuje się szczególnymi właściwościami prozdrowotnymi. Dlatego też miodom odmianowym łatwiej przypisać konkretne właściwości mające korzystny wpływ na zdrowie, niż w przypadku miodu wielokwiatowego. Ten krzywdzący trend spowodował zepchnięcie „wielokwiatu” w hierarchii potrzeb konsumentów na najniższą półkę wyborów. Artykuł ma na celu odczarować miody bez udział pyłku przewodniego, gdyż ich bogaty i różnorodny skład zasługuje na docenienie i powszechne uznanie.

Skład chemiczny i właściwości fizyczne

W miodach wielokwiatowych, jak i we wszystkich gatunkowych, cukry stanowią najliczniejszą grupę związków chemicznych, gdyż ich procentowa zawartość wynosi od 70 do nawet 99% suchej masy miodu. Do cukrów redukujących zalicza się głównie glukozę i fruktozę, których zawartość zmniejsza się podczas przechowywania miodu. Najliczniejszym disacharydem nieredukującym występującym w miodach jest sacharoza. Zgodnie z wymaganiami dotyczącymi zawartości cukrów prostych w miodach nektarowych zawartymi w Rozporządzeniu [Dz.U. 2015 poz. 850] suma glukozy i fruktozy nie powinna być niższa niż 60 g/100 g miodu, natomiast zawartość sacharozy nie powinna być większa niż 5 g/100 g produktu. Średnia zawartość tego dwucukru dla miodu wielokwiatowego wynosi około 2,5 g/100g produktu [Sykut i Popko 2000].

Wymagania jakościowe

Wymagania jakościowe dla miodów na terenie UE określa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/63/UE z dnia 15 maja 2014 r. zmieniająca dyrektywę Rady 2001/110/WE oraz na jej podstawie uchwalone Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz.U. 2003.181.1773) z późniejszymi zmianami, którego wejście w życie uchyliło Polską Normę – Miód Pszczeli (PN-88/A-77626). Obecnie, wynik analizy pyłkowej zależy od interpretacji osoby wykonującej badanie, gdyż zgodnie z obowiązującym ww. rozporządzeniem, udział pyłku przewodniego (głównego) w badanej próbce miodu musi być w przewadze. Opis metody w zakresie oznaczania udziału pyłku przewodniego w miodzie jest zawarty w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14.01.2009 r. (Dz. U. Nr 17, poz. 94 pkt. VI), a minimalne procentowe udziały pyłku przewodniego zawarte są w już nieobowiązującej Polskiej Normie (PN-88/A-77626 Miód pszczeli). W poniższej tabeli nr 1 zebrane zostały szczegółowe wymagania w zakresie jakości handlowej miodów, ze szczególnym uwzględnieniem dla miodu wielokwiatowego.

Właściwości zdrowotne

Naturalny energetyk

Każdy miód daje świetny zastrzyk energii. Dawka 20 g miodu może zaspokoić około 3% dziennego zapotrzebowania na energię, a zawarta w nim glukoza i fruktoza mogą zostać natychmiastowo wykorzystane zaraz po strawieniu [Khan i in. 2017].

Walka z zarazkami

Miody wielokwiatowe, nazwane także multikwiatowymi (od angielskiej nazwy: multiflower honey), nie odbiegają aktywnością bakteriobójczą od popularnego miodu lipowego. Wręcz przeciwnie, wykazują podobne wielkości strefy zahamowania wzrostu paciorkowców. Co więcej, w porównaniu z miodami lipowymi, dla których nie zaobserwowano stref zahamowania wzrostu CNS (ang. coagulasenegative staphylococci), czyli gronkowców koagulazo-ujemych (odpowiedzialnych za zatrucia pokarmowe np. po spożyciu niepasteryzowanego mleka), miody wielokwiatowe wykazały aktywność biobójczą wobec tej grupy ziarenkowców, co potwierdzają badania zespołu badaczy z Uniwersytetu Przyrodniczego oraz Medycznego w Lublinie [Podkowik i in. 2014; Ossowski i in. 2018]. Badacze stwierdzili również pozytywną korelację pomiędzy zawartością przeciwutleniaczy w badanych próbkach miodów, a ich właściwościami przeciwbakteryjnymi w stosunku do wybranych bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych [Fernandes i in. 2020].

Szczepionka na alergie

Spożywanie miodu wielokwiatowego z regionu swojego zamieszkanie może być naturalną szczepionką podczas odczulania. Czy to możliwe? Jak najbardziej! W literaturze istnieją doniesienia o możliwości wykorzystania miodu jako naturalnej szczepionki odczulającej dla osób z alergią wziewną, ze względu na zawartość ziaren pyłku roślin wiatropylnych, poprzez działanie immunogenne na organizm. Stosowanie miodu zawierającego naturalnie występujące pyłki roślin alergizujących, w miesiącach w których ich stężenie jest niskie w powietrzu, może przyczynić się do złagodzenia typowych objawów w trakcie kolejnego sezonu pylenia dzięki działaniu immunostymulującemu. Potwierdzają to wstępne wyniki badań dotyczące roli miodoterapii w leczeniu sezonowego alergicznego nieżytu nosa (ANN) przeprowadzone wśród grupy pacjentów (n=40) z Półwyspu Malajskiego. Grupa badana przyjmowała codziennie 1 g miodu przez 4 tygodnie, a kontrolna taką samą dawkę syropu kukurydzianego o smaku miodowym, jako placebo. Jedynie grupa, która spożywała miód, wykazała zmniejszoną ilość objawów ANN. Poprawa utrzymywała się przez miesiąc po zaprzestaniu leczenia. Autorzy badań na podstawie uzyskanych wyników stwierdzili, że systematyczne spożywanie miodu w stosownej dawce poprawia ogólne i indywidualne objawy ANN, zatem może służyć jako terapia uzupełniająca w ANN [Asha’ari i in. 2013]. Przeprowadzone w 2011 r. badania w Finlandii także potwierdzają skuteczność pyłku zawartego w miodzie w leczeniu alergii wziewnej. W badaniu tym oceniano efekt stosowania lokalnego miodu wzbogaconego o pyłek z brzozy oraz samego miodu, u osób z alergią na pyłek tego drzewa.

Miód wielokwiatowy jest (bezapelacyjnie) unikalny

Dzięki pracy pszczół miodów wielokwiatowych może powstać niezliczona ilość, a co najlepsze – każdy jeden jest unikatowy, o odrębnym składzie zawartych w nim pyłków kwiatowych. Może być miodem wielokwiatowym leśnym, łąkowym, z terenów podmokłych, wiosennym czy jesiennym, z okresu pełni lata, z konkretnego regionu, np. z terenów pogórza Kaczawskiego i stać się dumnym regionalnym produktem kryjącym w sobie przekrój najlepszej szaty roślinnej i charakterystycznej tylko dla konkretnego miejsca. Przewagą miodów wielokwiatowych jest fakt, że nie można ustalić pyłku występującego w przewadze w składzie pyłków tworzących skład roślin nektarodajnych, co dowodzi o ich unikalności. Każdy jeden słoik miodu wielokwiatowego od różnych pszczelarzy jest inny, pomimo tej samej nazwy. Sekret skrywa wnętrze miodu wielkokwiatowego, które jeśli poznamy i docenimy – szczególnie te z miejsc naszego zamieszkania – odwdzięczą się szeroką gamą właściwości prozdrowotnych i wspomagających w stanach osłabienia a szczególnie przesilenia zimowego.

Dr inż. Marta Burzyńska

1 - ORAC (ang. Oxygen Radical Absorbance Capacity) – zdolność pochłaniania reaktywnych form tlenu przez przeciwutleniacze (inaczej: pojemność antyutleniająca lub pojemność antyoksydacyjna) w próbkach biologicznych.

Literatura:

Alves A., Ramos A., Goncalves M., Bernardo M., Mendes B.: Antioxidant activity, quality parameters and mineral content of Portuguese monofloral honeys. J. Food Comp. Anal., 2013, 30, s. 130-138.

Asha'ari Z.A., Ahmad M.Z., Jihan W.S., Che C.M., Leman I. Ingestion of honey improves the symptoms of allergic rhinitis: evidence from a randomized placebo-controlled trial in the East coast of Peninsular Malaysia. Ann Saudi Med. 2013;33(5); s. 469-475.

Doba K., Cieślak M., Zmudziński W., Ocena zawartości wybranych makro- i mikroelementów w miodach komercyjnych oraz w miodach pochodzących bezpośrednio z pasieki; ŻYWNOŚĆ - Nauka Technologia Jakość, 2020; 27; 4 (125); s. 78-89.

Fernandes L., Ribeiro H., Oliveira A., Sanches Silva A., Freitas A., Henriques M., Rodrigues M.:Portuguese honeys as antimicrobial agents against Candida species. J. Trad. Complem. Med., 2020, 9 (2), s. 130-136.

Katsube N., Iwashita K., Tsushida T., Yamaki K., Kobori M.: Induction of apoptosis in cancer cells by bilberry (Vaccinium myrtillus) and the anthocyanins. J. Agric. Food Chem., 2003, 51, s. 68-75.

Kędzierska-Matysek M., Litwińczuk Z., Koperska N., Barłowska J.: Zawartość makro- i mikroelementów w miodach pszczelich z uwzględnieniem odmiany oraz kraju pochodzenia. Nauka Przyr. Technol., 2013, 7 (3), s. 1-10.

Khan R. U., Naz S., AbudabosA. M., 2017. Towards a better understanding of the therapeutic applications and corresponding mechanisms of action honey. Environ. Sci. Pollut. Res. 24, s. 27755-27766.

Majewska E., Trzanek J. (2009) Właściwości przeciwutleniające miodów wielokwiatowych i innych produktów pszczelich. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLII, 4, s. 1089-1094.

Majewska E.: Porównanie wybranych właściwości miodów pszczelich jasnych i ciemnych, Nauka Przyroda Technologie, 2009; 3; s. 143.

Olas B., 2020. Honey and its phenolic compounds as an effective natural medicine for cardiovascular diseases in humans? Nutrients 12, s. 283-296.

Ossowski M., Nowakowicz-Dębek B.,Wlazło Ł., Kasela M.,Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze właściwości miodu - badania wstępne; Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio EE Zootechnica, 2018, vol. 36, nr 4, s.21-26.

Podkowik M., Bania J., Schubert J., Bystroń J., Coagulase-negative staphylococci: an emerging threat to public health? Department of Food Hygiene and Consumer Health, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, Życie Weterynaryjne; 2014; 89 (1), s. 60-66.

Popek S.: A procedure to identify a honey type, Food Chem., 2002; s. 401-406.

Przybyłowski P., Wilczyńska A.: Honey as an environmental market, Food Chem., 2001; 74; s. 289-291.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 maja 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz.U. 2015 poz. 850).

Saarinen K., Jantunen J., Haahtela T. (2011). Birch pollen honey for birch pollen allergy-A randomized controlled pilot study. International Archives of Allergy and Immunology, 155(2), s. 160-166.

Stecka H., Gręda K., Pohl P.: Zawartość i biodostępność wapnia, miedzi, żelaza, magnezu, manganu i cynku w komercyjnie dostępnych krajowych miodach pszczelich. Bromat. Chem. Toksykol., 2012, 2, s.111-116.

Sykut B., Popko R.: Badanie jakości wybranych gatunków miodów pszczelich, Podstawy techniki przetwórstwa spożywczego, 2000; 02, s. 26-28.

Szajdek A., Borowska E.J.: Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego. Żywność; 2004; 41: s. 1-24.

Wantusiak P.M., Piszcz P., Skwarek M., Głód B.K.: Właściwości antyoksydacyjne miodów wyznaczone metodami chromatograficznymi. Camera Separatoria, 2011, 3 (2), s. 297-317.

Wieronska J.M,. Nutraceutyki - jak zmieniając mikrobiom jelitowy można wpłynąć na pracę mózgu,Wszechświat; 2023; 124; s. 1-3.

Yaghoobi N., Al-Waili N., Ghayour-Mobarhan M., Parizadeh S. M. R., Abasalti Z., Yaghoobi Z., Yaghoobi F., Esmaeili H., Kazemi-Bajestani S. M. R., Aghasizadeh R., SaloomK. Y., FernsG. A. A., 2008. Natural honey and cardiovascular risk factors; effects on blood glucose, cholesterol, triacylglycerole, CRP and body weight compare sucrose. Scient. World J. 8, s. 463-469.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"