13. DZIAŁANIE LECZNICZE ZESPOŁU ALKOHOLI TŁUSZCZOWYCH

13.1. Otrzymywanie i skład chemiczny

Z wosku pszczelego wyizolowano, a następnie oczyszczono zespół wyższych alkoholi tłuszczowych. Zespół ten, chroniony patentem, otrzymał nazwę D-002, a jego autorami są badacze kubańscy.

Skład chemiczny zespołu D-002 jest zróżnicowany i zależy od producenta i wytworzonej partii. W zespole tym w największej ilości występuje triakontanol (alkohol mirycylowy). W mniejszych ilościach zespół zawiera: oktakosanol (alkohol montanylowy), dotriakontanol, heksakosanol (alkohol cerylowy) i tetrakosanol (alkohol neocerylowy). W niewielkiej ilości w omawianym zespole reprezentowany jest także tetratriakontanol. Szczegóły przedstawiono w Tabeli 11 [3–6].

Literatura:

[1] - Carbajal D., Molina V., Valdēs S. i in., Anti-ulcer activity of higher primary alkohols of beeswax. J. Pharm. Pharmacol. 1995, 47, 731–733.

[2] - Carbajal D., Molina V., Noa M. i in., Effect of D-002 on gastric mucous composition in ethanol – induced ulcer. Pharm. Res. 2000, 42(4), 329–332.

[3] - Carbajal D., Molina V., Valdēs S. i in., Anti-inflammatory activity of D-002: an active product isolated from beeswax. Prostagl. Leukotr. Essent. Fatty Acids 1998, 59(4), 235–238.

[4] - Molina M.S., Valdēs S., Carbajal D. i in., Anioxidant effect of D-002 on gastric mucosa of rats with experimentally induced injury. J. Med. Food 2001, 4(2), 79–83.

[5] - Ravelo Y., Molina V., Carbajal D. i in.: Evaluation of anti-inflammatory and antinociceptive effects of D-002 (beeswax alcohols). J. Nat. Med. 2011, 65, 330–335.

[6] - Pērez Y., Oyarzabal A., Mas R., i in., Protective effect of D-002, a mixture of beeswax alcohols, against indomethacin-induced gastric ulcers and mechanism of action. J. Nat. Med. 2013, 67, 182–189.

13.2. Właściwości biologiczne

Badania farmakologiczne na zwierzętach doświadczalnych, prowadzone przez ostatnie 23 lata wskazują, że zespół alkoholi woskowych D-002 odznacza się różnorodnymi właściwościami biologicznymi: przeciwzapalnymi, przeciwobrzękowymi, przeciwutleniającymi, nocyceptywnymi¹ (przeciwbólowymi), hamującymi powstawanie i rozwój wrzodów żołądka i jelit oraz refluksa żołądkowo-jelitowego, osłaniającymi wątrobę, a także hamującymi zapalenie stawów [1–13].

Poza tym wykazano, że zespół D-002 podany dożołądkowo myszom w dawce 200 mg/kg m.c. obniżył o 76% obrzęk uszu wywołany ksylenem oraz o 40% odczuwanie bólu w porównaniu do zwierząt kontrolnych [2]. Oba te badania na zwierzętach doświadczalnych świadczą o wyraźnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym zespołu alkoholi woskowych D-002.

Wcześniejsze badania także wskazywały na wyraźne działanie przeciwwrzodowe zespołu D-002 [4]. Podawano go szczurom dożołądkowo w dawce 50 mg/kg m.c., a następnie wrzody żołądka wywoływano przy użyciu indometacyny, etanolu i na drodze podwiązywania odźwiernika. Stwierdzono, że zespół hamował powstawanie wrzodów żołądka u zwierząt doświadczalnych odpowiednio w 50, 67 i 65 proc. (Ilustr. 22).

Dowiedziono ponadto, że zespół alkoholi woskowych D-002 podawany szczurom dożołądkowo w dawce 25 mg/kg m.c. zwiększa wydzielanie śluzu pokrywającego błonę śluzową żołądka o 36% oraz obniża w niej wytwarzanie czynnika prozapalnego, a mianowicie tromboksanu B2 o 79% [5].

Zespół alkoholi woskowych D-002 działał również leczniczo w przypadku już istniejących wrzodów żołądka u szczurów, które wywoływano indometacyną i kwasem octowym. Pod wpływem preparatu w dawce 200 mg/kg m.c. wielkość wrzodów żołądka wywołanych wymienionymi substancjami już po 5-dniowej terapii zmniejszyła się odpowiednio o 56 i 66% [7].

Dalsze badania [8] potwierdziły działanie ochronne zespołu D-002 względem błony śluzowej żołądka. Podanie dożołądkowo tego zespołu szczurom w ilości 100 mg/kg m.c., którym wprowadzono następnie tą samą drogą indometacynę, spowodowało zahamowanie tworzenia się wrzodów żołądka o 75% w porównaniu do kontroli. Poza tym zespół D-002 hamował w błonie śluzowej żołądka szczura powstawanie nieprawidłowych form lipidów i białek (aldehydu dimalonowego o 89%, białek karbonylowanych o 75%), wytwarzanie rodników ponadtlenkowych o 70% oraz wzrost poziomu enzymu mieloperoksydazy wskazującego na reakcję zapalną o 93%. Wszystkie te wskaźniki świadczyły o działaniu zapobiegającym powstawaniu wrzodów żołądka u zwierząt doświadczalnych [8].

Stwierdzono następnie, że zespół D-002 podany szczurom drogą dożołądkową w dawce 100 mg/kg m.c., na godzinę przed wywołaniem refluksu żołądkowo-przełykowego, zmniejszył możliwość jego powstania o 43%, a także zmniejszył objętość soku żołądkowego u zwierząt o 19%. Dodatkowo preparat wykazywał działanie przeciwutleniające, obniżające utlenianie lipidów w tkance przełyku badanych szczurów o 76% [9].

Inną właściwością zespołu alkoholi woskowych D-002 jest hamowanie rozwoju wrzodów jelitowych [10, 11]. Badania na świnkach morskich wykazały, że podawanie dootrzewnowe tego zespołu przez 3 dni w ilości 50 mg/kg m.c. zmniejszyło o 70% masę jelita ślepego oraz grubość jego ścianek o 38%, po późniejszym wprowadzeniu do organizmu zwierząt czynnika zapalnego w postaci karageniny. Poza tym w ściance jelita ślepego po podaniu karageniny stwierdzono obniżenie o 51% poziomu czynników odpornościowych – neutrofili wielojądrzastych oraz makrofagów, co wyraźnie wskazuje na działanie przeciwzapalne badanego zespołu D-002 [10].

Jeszcze inna właściwość zespołu alkoholi woskowych D-002 dotyczy przeciwzapalnej ochrony stawów. Stwierdzono, że omawiany preparat woskowy podawany dożołądkowo szczurom w ilości 200 mg/kg m.c., hamował stan zapalny i obrzęk stawów u zwierząt, którym wprowadzono następnie do organizmu substancję silnie drażniącą tkanki – formaldehyd, w granicach 52% w porównaniu do grupy kontrolnej [13].

Literatura:

[1] - Carbajal D., Molina V., Valdēs S. i in.: Anti-inflammatory activity of D-002: an active product isolated from beeswax. Prostagl. Leukotr. Essent. Fatty Acids 1998, 59(4), 235–238.

[2] - Ravelo Y., Molina K., Carbajal D. i in.: Evaluation of antiinflammatory and antinociceptive effects of D-002 (beeswax alcohols). J. Nat. Med. 2011, 65, 330–335.

[3] - Molina V., Valdēs S., Carbajal D i in.: Antioxidant effect of D-002 on gastric mucosa of rats with experimentally induced injury. J. Med. Food 2001, 42), 79–83.

[4] - Carbajal D., Molina V., Valdēs S. i in.: Anti-ulcer activity of higher primary alcohols of beeswax. J. Pharm. Pharmacol. 1995, 47, 731–733.

[5] - Carbajal D., Molina V., Valdēs S. i in.: Possible cytoprotective mechanism in rats of D-002, an anti-ulcerogenic product isolated from beeswax. J. Pharm. Pharmacol. 1996, 48, 858–860.

[6] - Carbajal D., Molina V., Noa A. i in.: Effect of D-002 on gastric mucus composition in ethanol-induced ulcer. Pharm. Res. 2000, 42 (4), 329–332.

[7] - Molina V., Carbajal D., Arruzabala L. i in.: Therapeutic effect of D-002 (Abexol) on gastric ulcer induced experimentally in rats. J. Med. Food 2005, 8(1), 59–62.

[8] - Pērez Y., Oyarzabal A., Mas R. i in.: Protective effect of D-002, a mixture of beeswax alcohols, against indomethacin-induced gastric ulcers and mechanism of action. J. Nat. Med. 2013, 67, 182–189.

[9] - Zamora Z., Molina V., Mas R. i in.: Protective effects of D-002 on experimentally induced gastroesophageal reflux in rats. World J. Gastroenterol. 2014, 20(8), 2085–2090.

[10] - Noa M., Mas R.: Effect of D-002 on the pre-ulceractive phase of carrageenan – induced colonic ulceration on the guinea – pig. J. Pharm. Pharmacol. 1998, 50, 549–553.

[11] - Noa M., Mas R., Carbajal D. i in.: Effect of D-002 on acetic acid – induced colitis in rats at single and repeated doses. Pharm. Res. 2000, 41(4), 391–395.

[12] - Mendoza S., Noa M., Pērez Y. i in.: Preventive effect of D-002, a mixture of long-chain alcohols from beeswax, on the liver damage induced with CCL4 in rats. J. Med. Food 2007, 10(2), 379–383.

[13] - Molina V., Mas R., Carbajal D.: D-002 (beeswax alcohols): concurrent joint health benefits and gastroprotection. Indian J. Pharm. Sci. 2015, 77(2), 127–134.

13.3. Zastosowanie w terapii

Badania przeprowadzone na zdrowych ochotnikach wykazały, że zespół alkoholi woskowych D-002 odznaczał się wyraźnym działaniem przeciwutleniającym [1, 2]. W badaniach uczestniczyło 98 osób, w tym 86 mężczyzn i 12 kobiet w wieku 20–75 lat. Otrzymywali oni powyższy preparat doustnie w dawce 50 mg raz dziennie przez 12 tygodni. Przed rozpoczęciem badań oraz po ich zakończeniu wykonywano podstawowe testy biochemiczne surowicy krwi. Badania ujawniły, że zespół D-002 powodował u nich wyraźny wzrost aktywności przeciwutleniającej surowicy krwi średnio o 22%, obniżenie poziomu aldehydu dimalonowego średnio o 12% oraz wzrost poziomu peroksydazy nadtlenkowej średnio o 8%. Natomiast poziom innych wskaźników biochemicznych krwi, takich jak hemoglobina, enzymy wątrobowe, glukoza i kreatynina⁴, nie uległy zmianie. Na tej podstawie można przyjąć, że zespół D-002 z powodzeniem nadaje się do stosowania u zdrowych ludzi, szczególnie u osób starszych, jako suplement diety o wysokiej aktywności przeciwutleniającej, zabezpieczający przed powstawaniem i rozwojem różnych chorób związanych z obniżeniem sił obronnych ustroju.

Badania kliniczne, obejmujące 50 pacjentów obojga płci wykazały, że zespół alkoholi woskowych D-002 podawany doustnie 25 osobom z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby w ilości 100 mg dziennie przez okres 24 tygodni znacznie zmniejszył stopień stłuszczenia wątroby (Tabela 13), zwiększył o 38% wrażliwość organizmu na działanie insuliny oraz podwyższył o 78% ogólny poziom przeciwutleniający surowicy krwi w porównaniu do 25 osób nieleczonych [3]. Inne wskaźniki biochemiczne (enzymy wątrobowe, glukoza, triglicerydy, cholesterol i jego frakcje) nie uległy w trakcie leczenia zmianom i kształtowały się na poziomie grupy pacjentów nieleczonych [3].

Kolejne próby kliniczne dotyczyły możliwości zastosowania zespołu alkoholi woskowych D-002 do leczenia zapalenia kości i stawów. Pierwsze z nich obejmowały 38 pacjentów w wieku 38–80 lat [4]. Celem badań było określenie, w jakim stopniu powyższy preparat woskowy będzie zmniejszał uboczne działanie piroksykamu, leku przeciwzapalnego stosowanego w terapii zapalenia kości i stawów. Ponadto postanowiono ocenić, jak zespół alkoholi woskowych D-002 wzmaga działanie przeciwbólowe zastosowanego leku. Preparat woskowy podawano pacjentom grupy badanej (18 osób) doustnie w dawce 40 mg wraz z piroksykamem (10 mg) raz dziennie przez 14 dni. Druga grupa pacjentów (20 osób, kontrola) otrzymywała w tym czasie tylko piroksykam (10 mg). Przeprowadzone badania wykazały, że u osób leczonych zespołem D-002 i piroksykamem odnotowano zaledwie 20 objawów ubocznych, podczas gdy aż 73 takie objawy odnotowano w grupie kontrolnej. A zatem podawanie zespołu D-002 zmniejszyło objawy uboczne związane z podawaniem piroksykamu o 73%. Okazało się, że zespół alkoholi woskowych D-002 wzmagał także o 15% aktywność przeciwbólową niesterydowego leku przeciwzapalnego [4].

Jeszcze lepsze efekty lecznicze uzyskano w przypadku połączenia zespołu alkoholi woskowych D-002 z zespołem kwasów tłuszczowych D-003 otrzymanych z wosku wytwarzanego przez trzcinę cukrową [6]. W badaniach uczestniczyło 120 pacjentów z zapaleniem kości i stawów podzielonych na 4 grupy po 30 osób. Pierwsza grupa otrzymywała doustnie zespół D-002 w ilości 50 mg, druga zespół D-003 w ilości 10 mg, trzecia oba preparaty jednocześnie odpowiednio w ilości 50 i 10 mg, a czwarta grupa stanowiła kontrolę. Leki podawano raz dziennie przez 6 tygodni. Po zakończeniu badań klinicznych stwierdzono, że odczuwanie bólu, poranna sztywność stawów oraz ich obrzęk u pacjentów leczonych zespołem D-002 uległy obniżeniu o 76%, w przypadku zespołu D-003 o 73%, a w przypadku połączonych zespołów D-002 i D-003 wskaźniki te uległy obniżeniu o 92%. Z badań tych wynika, że terapia prowadzona za pomocą obu zespołów alkoholi woskowych i kwasów tłuszczowych była bardziej skuteczna niż terapia z wykorzystaniem każdego z tych zespołów oddzielnie [6].

1 - Ból nocyceptywny jest powodowany przez uszkodzenia ciała, pełni funkcję ochronną. Typowe przykłady: bóle somatyczne, bóle stawów, urazy sportowe, bóle pozabiegowe. Do odczuwania takiego bólu niepotrzebna jest świadomość – przyp. red.

2 - Proces utleniania biologicznego z powstaniem nadtlenków lipidowych.

3 - Substancję tę wykorzystuje się w badaniach na zwierzętach doświadczalnych do wywoływania wrzodów żołądka, które następnie poddaje się leczeniu.

4 - Kreatynina to wskaźnik stosowany w ocenie filtracji kłębuszkowej nerek.

Literatura:

[1] - Menēndez R. Mās R., Amor A.M., i in., Antioxidant effects of D-002 on the in vitro susceptibility of whole plasma in healthy volunteers. Arch. Med. Res. 2001, 32, 436–441.

[2] - Menēndez R., Mās R., Illnait J. i in., Effect of D-002 on lipid peroxidation in older subjects. J. Med. Food 2001, 4(2), 71–77.

[3] - Illnait J., Rodriguez I. Mendoza S. i in., Effect of D-002, a mixture of high molecular weight beeswax alcohols, on patients with nonalcoholic fatty liver disease. Korean J. Intern. Med. 2013, 28, 439–448.

[4] - Illnait J., Terry H., Mās R. i in., Effect of D-002, a product isolated from beeswax, on gastric symptoms of patients with osteoarthritis treated with piroxicam: A pilot study. J. Med. Food 2005, 8(1), 63–68.

[5] - Puente R., Illnait J., Mas R. i in., Evaluation of the effect of D-002, a mixture of beeswax alcohols, on osteoarthritis symptoms. Korean J. Intern. Med. 2014, 29, 191–202.

[6] - Puente R., Illnait J., Mas R. i in., Effect of a combined therapy with D-002 (beeswax alcohols) plus D-003 (sugar cane wax acids) on osteoarthritis symptoms. Altern. Ther. Health Med. 2016, 22(S2),15–23.

[7] - Puente R., Illnait J., Mas R. i in., Comparison of the efficacy and tolerability of chondroition plus glucosamine and D-002 (beeswax alcohols) in subjects with osteoarthritis symptoms. Rev. Facult. Cienc. Med. 2017, 74(2), 107–118.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"