12. DZIAŁANIE LECZNICZE WOSKU PSZCZELEGO

12.1. Leczenie chorób skóry

Do celów leczniczych służy wyłącznie wosk żółty (Cera flava), przy czym najwięcej składników biologicznie aktywnych zawartych jest w wosku zasklepowym i wosku pozyskiwanym za pośrednictwem topiarek słonecznych. W dermatologii stosowany jest głównie w postaci maści i kremów do leczenia ran, owrzodzeń, ropni i oparzeń.

Oto przykłady tego rodzaju terapii:

Do leczenia ran, oparzeń, ropni, wyprysku, zapalenia sutka, grzybicy wywołanej przez dermatofity oraz brodawczaki, stosowany jest krem zawierający w swym składzie wosk (16 g), gumożywicę (18 g), węglan wapnia (10 g) i parafinę płynną (do 100 g). Do leczenia wrzodów i ran nowotworowych skóry z dobrym skutkiem używana jest maść o składzie: wosk pszczeli (20 g), łój zwierzęcy (15 g), kamfora (0,35 g), sól morska (0,25 g) oraz oliwa z oliwek (do 100 g). Skuteczne jest także leczenie ran za pomocą opatrunków z gazy zanurzonej w upłynnionej mieszaninie wosku pszczelego (20 g) i wazeliny żółtej (80 g) [1].

Preparat złożony z wosku pszczelego (15 g) i parafiny płynnej (85 g) z dobrymi efektami używano do leczenia miejsc pobierania przeszczepów skóry. W trakcie leczenia, trwającego 10 dni, obserwowano zmniejszenie bólu o 40% w porównaniu do samej parafiny płynnej. Ponadto usuwanie opatrunków po zabiegach było dwukrotnie łatwiejsze, a pełne wyleczenie uzyskiwano o 2 dni szybciej w porównaniu do terapii konwencjonalnej [2].

Za pomocą wosku pszczelego, wraz z wieloma składnikami pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, można skutecznie leczyć ponad 20 różnych chorób skóry. Preparaty w postaci maści, plastrów i gorących okładów stosowane były do leczenia ropni, trądziku, świerzbiączki, czyraków, rybiej łuski, bielactwa, grzybic, łuszczycy, oparzeń popromiennych, podskórnych wylewów krwawych, atopowego zapalenia skóry, owrzodzeń podudzi, oparzeń słonecznych oraz owrzodzeń powstałych na tle niedożywienia skóry. Dla przykładu jedna z maści polecanych do leczenia wyżej wymienionych chorób zawierała w swym składzie: wosk pszczeli (40 g), lanolinę (40 g) i oliwę z oliwek (20 g) [3].

Maść z dodatkiem 15% wosku pszczelego wykazywała korzystne działanie lecznicze w przypadku ran powstałych po naświetlaniu energią jonizującą zmian nowotworowych skóry [4]. Do leczenia ropiejących ran i odmrożeń używana była również maść woskowa z riwanolem. W jej skład wchodził wosk pszczeli (12 g), riwanol (0,2 g) oraz oliwa z oliwek (do 100 g) [5].

Maścią woskowo-miodowo-olejową leczono także grzybice różnego pochodzenia. W badaniach klinicznych wzięło udział 14 pacjentów z łupieżem pstrym, 14 pacjentów z grzybicą nóg i 8 pacjentów z grzybicą dermatofitową ciała. Maść wcierano w miejsca objęte chorobą trzy razy dziennie przez cztery tygodnie. Zaobserwowano, że w trakcie leczenia u wszystkich pacjentów nastąpiło znaczne ograniczenie objawów chorobowych. W przypadku łupieżu pstrego objawy zmniejszyły się o 86%, grzybicy nóg o 93% i grzybicy ciała o 78%. Po zakończeniu terapii liczba pacjentów całkowicie wyleczonych w przypadku łupieżu pstrego wynosiła 79%, grzybicy nóg – 71% oraz grzybicy ciała – 63%. Efekty leczenia przedstawiono w Tabeli 9 [9].

Powyżej opisaną maść woskową zastosowano również do leczenia pieluszkowego zapalenia skóry, choroby wywoływanej przez grzyby drożdżoidalne z gatunku Candida albicans [10]. Badaniami objęto 12 dzieci w wieku 3–18 miesięcy. Maść stosowano 4 razy dziennie przez 7 dni. Wykazano, że po zakończeniu leczenia objawy chorobowe zmniejszyły się o 77%. U 10 niemowląt (83%) stwierdzono tylko lekki stan zapalny skóry, a u 2 pozostałych wyraźną poprawę. Leczenie było bezpieczne i nie odnotowano żadnych skutków ubocznych [10].

Należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną właściwość wosku pszczelego. Zauważono, że w postaci maści leczy on z powodzeniem zarostowe zapalenie tętnic kończyn dolnych, znane pod nazwą choroby Buergera [5, 11, 12].

Skuteczne leczenie oparzeń u dzieci osiągnięto również za pomocą maści woskowo-czerwienicowo-olejowej [16]. W badaniach klinicznych uczestniczyły dzieci w wieku 4–8 lat z oparzeniami skóry rąk, ramion, nóg i stóp o powierzchni uszkodzenia w granicach 4,1–46,8 cm2. Grupa badana liczyła 33 dzieci, kontrolna – 31 dzieci. Preparat sporządzono z oliwy z oliwek (100 g), wosku pszczelego (3 g) i korzenia czerwienicy barwierskiej (Alkanna tinctoria (L.) Tausch) (5 g). Do oliwy ogrzanej do 200°C dodawano wosk i rozdrobniony świeży korzeń czerwienicy. Po pięciominutowym ogrzewaniu mieszaninę sączono przez bardzo drobny filtr. Następnie po rozlaniu do opakowań szklanych maść wyjaławiano w autoklawie. Po nałożeniu na opatrunek preparat przykładano bezpośrednio na rany oparzeniowe. Terapię prowadzono przez 1–3 tygodnie, to jest do momentu całkowitego zabliźnienia się ran. Badania kliniczne wykazały, że w trakcie leczenia obserwowano zmniejszenie odczuwania bólu o 13%, szybsze o 56% naskórowanie¹ ran i krótszą o 43% hospitalizację dzieci w porównaniu do kontroli, w przypadku której zastosowano oliwę z oliwek (Ilustr.19). Na tej podstawie uznano, że opisywany preparat z powodzeniem nadaje się do leczenia ran oparzeniowych [16].

Literatura:

[1] - Wells F.B., Hive product uses – beeswax. Part V – Conclusion. Am. Bee J. 1977, 117 (3), 150–151, 160.

[2] - Robinson L., Cawthorne J., Parys H. i in., The use of beeswax as a dressing. Nurs. Mirror 1983, 11, 25–26.

[3] - Donadieu Y., Marchiset C., La cire. Thērapeutique naturelle. Wyd. Libraire Maloine S.A., Paris 1984; 63–67.

[4] - Nistor C., Popescu H., Nistor V. i in., Contributions to the better use of some prime indigenous substances 1. Ointments useful in the treatment of radiodermatitis. Rev. Chir. Oncol. Radiol. ORL Oftalmol. Stomatol. Oncol. 1985, 24(3), 217–223.

[5] - Kriwcow N.I., Lebiediew W.I., Wosk w bytu i w medicinie. Pczełowodstwo 1993, Nr 10, 40–41.

[6] - Kałużny E., Pszczela apteczka. Wyd. Apiherba, Leszno 1996; 112–118.

[7] - Jośko F., Pszczoły leczą. Wyd. Emilia, Kraków 1997; 105.

[8] - Al-Waili N.S., Topical application of natural honey, beeswax and olive oil mixture for atopic dermatitis or psoriasis: partially controlled, single-blinded study. Complement. Ther. Med. 2003, 11, 226–234.

[9] - Al.-Waili N.S., An alternative treatment for pityriasis versicolor, tinea corporis and tinea faciei with topical application of honey, olive oil and beeswax mixture; an open pilot study. Complement. Ther. Med. 2004, 12, 45–47.

[10] - Al.-Waili N.S., Clinical and mycological benefits of topical applications of honey, olive oil and beeswax in diaper dermatitis. Clin. Microbiol. Infect. Dis. 2005, 11, 145–163.

[11] - Kryłow W.N., Agafonow A.W., Kriwcow N.I., Teorija i sriedstwa apiterapii. Wyd. GNU, Moskwa 2007; 231–239.

[12] - Sinjakow A.F., Bolszoj miedowyj leczebnik. Wyd. Aweont, Moskwa 2008, 345–360.

[13] - Sinjakow A.F., Gotowim lekarstwa w domasznich usłowijach. Pczełowodstwo 2011, Nr 3, 54.

[14] - Lewis P.A., Wright K., Webster A. i in., A randomized controlled pilot study comparing agueous cream with a beeswax and herbal oil cream in the provision of relief from postburn pruritis. J. Burn Care Res. 2012, 33, e195-e200.

[15] - Korż W.N., Produkty pczełowodstwa: mied i wosk. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2013; 303–309.

[16] - Gümüs K., Özlu Z.K., The effect of a beeswax, olive oil and Alkanna tinctoria (L.) Tausch mixture on burn injuries: An experimental study with a control group. Complement. Ther. Med. 2017, 34, 66–73.

12.2. Leczenie błon śluzowych

Dotychczasowe obserwacje, doświadczenia medycyny ludowej i badania kliniczne wskazują, że wosk pszczeli, szczególnie pozyskany z zasklepów, z powodzeniem nadaje się do leczenia błon śluzowych jamy ustnej, dziąseł, nosa, gardła, migdałków podniebiennych, oskrzeli, zatok szczękowych, a także oczu i odbytu [1–15].

Dane na ten temat ujawniają, że żucie wosku zasklepowego i plastra miodowego korzystnie oddziałuje w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Stwierdzono, że taki zabieg z dobrym skutkiem leczy stany zapalne błony śluzowej nosa, gardła i dziąseł. Poza tym żucie plastra z miodem leczyło katar sienny, astmę oskrzelową wywołaną przez pyłek kwiatowy oraz zapalenie dziąseł. W tym celu polecano żucie kawałków miodu sekcyjnego przez 15 minut 5 razy dziennie w ciągu pierwszych 2 dni, a następnie 3 razy dziennie, aż do momentu ustąpienia dolegliwości. Zaobserwowano dużą skuteczność tego sposobu leczenia. Nie odnotowano uczulenia ani nawrotów choroby [1].

Stwierdzono, że przy zapaleniu błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz zakażeniu jamy ustnej i dziąseł dobre efekty przynoszą inhalacje parowe z wosku. W tym celu wosk ogrzewa się na łaźni wodnej i po jego upłynnieniu wdycha substancje lotne z parą wodną. Zabieg prowadzi się przez 15–20 minut. Jeszcze lepsze działanie uzyskuje się po dodaniu do wosku surowego propolisu w stosunku 1 : 10 [3].

Inhalacje z wosku przynoszą również dobre efekty lecznicze w przypadku zapalenia oskrzeli. W tym celu do naczynia emaliowanego wkłada się wosk pszczeli (40 g) oraz surowy propolis (60 g). Naczynie umieszcza się na łaźni wodnej i wdycha nosem opary przez 10–15 minut [9].

Dobrym sposobem leczenia zapalenia zatok szczękowych jest ponadto stosowanie okładów z powyższego produktu i ziela tysiącznika pospolitego. Wosk (20 g) ogrzewa się na łaźni wodnej do jego stopienia i dodaje 2 łyżki stołowe wysuszonego i sproszkowanego ziela wymienionej rośliny. Po ochłodzeniu do temperatury 40°C nanosi się otrzymaną mieszaninę na okolice zatok szczękowych. Po 15–20 minutach warstwę woskowo-ziołową usuwa się, a miejsca chorobowe pokrywa kremem ochronnym. Zabieg należy wykonywać 2 razy dziennie przez 3–5 dni [9].

A zatem preparat woskowo-propolisowo-miodowy przyspieszył o około 20% wyleczenie ostrego i podostrego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej u dzieci w porównaniu do leczenia konwencjonalnego [14].

Do leczenia hemoroidów i pęknięć odbytu używa się także czopków złożonych z wosku pszczelego (50 g), masła kakaowego (20 g) oraz wysuszonego i rozdrobnionego ziela krwawnika pospolitego – Achillea millefolium (20 g). Czopki formuje się z upłynnionej, a następnie ostudzonej mieszaniny powyższych składników. Czopki przechowuje się w lodówce i stosuje 2 razy dziennie przez 1–2 tygodnie [11].

*Średnie wartości punktowe

Literatura:

[1] - Jarvis D.C.: Folk medicine. Wyd. Allen, London 1960; 80–90.

[2] - Dobrovoda I., Včelie produkty a zdravie. Wyd. Priroda, Bratislava 1986, 137–138.

[3] - Poczinkowa P., Pczelnite produkti w medicinata. Izd. Bołg. Akad. Nauk, Sofia 1986, 86–89.č

[4] - Szemietkow M.F., Szapiro D.K., Danusewicz I.K., Produkty pczełowodstwa i zdorowie czełowieka. Wyd. Uradżaj , Minsk 1987; 56–58.

[5] - Kriwcow N.I., Lebiediew W.N., Wosk w bytu i medicinie. Pczełowodstwo 1993, Nr 10, 40–41.

[6] - Khismatullina N., Apitherapy. Guidelines for more effective use. Wyd. Mobile, Perm 2005, 50–52.

[7] - Kryłow W.N., Agafonow A.W., Kriwcow N.I. i in., Teorija i sriedstwa apiterapii. Wyd. GNU, Moskwa 2007; 231–239.

[8] - Sinjakow A.F., Bolszoj miedowyj leczebnik. Wyd. Aweont, Moskwa 2008; 359–360.

[9] - Jurasz N.I., Apiterapija. Leczenie produktami pczełowodstwa. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2012; 72–73.

[10] - Korż W.N., Produkty pczełowodstwa: mied i wosk. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2013; 303–309.

[11] - Sołodenko J.N., Jak prawidłowo wykorzystywać miód i inne produkty pszczelarstwa. Apiterapia. Kijów 2015; 6–7.

[12] - Miedoleczenie. Pczełoprodukty. Wyd. Sowiety Fitoterapewta, Moskwa 2016; 5–6.

[13] - Tichonow A.I., Jawtuszenko S.W., Aczułow I. i in., O woskie, wydielennom iz propolisa. Pczełowodstwo 1985, Nr 4, 30–31.

[14] - Abdulrhman M., El Barbary N.S., Amin D.A. i in., Honey and mixture of honey, beeswax and olive oil – propolis extract in treatment of chemotherapy – induced oral mucositis: A randomized controlled pilot study. Ped. Hematol. Oncol. 2012, 29; 285–292.

[15] - Al.Waili N.S., Saloom K.S., Al.-Waili T.N. i in., The safety and efficacy of a mixture of honey, olive oil, and beeswax for the management of hemorrhoids and anal fissure; A pilot study. Sci. World J. 2006, 6, 1998–2005.

12.3. Leczenie chorób wewnętrznych

Wosk pszczeli, szczególnie wosk zasklepowy i plaster miodowy, stosowany jest głównie w chorobach przewodu pokarmowego i układu oddechowego [1–11].

Jest to produkt obojętny chemicznie i nie wchodzi w reakcje z innymi substancjami². Po połknięciu w żołądku ulega upłynnieniu i w formie plastycznej masy oddziałuje leczniczo zarówno na błonę śluzową tego narządu, jak i na jelito cienkie i grube (okrężnicę). Nie drażni przewodu pokarmowego, przemieszcza się w nim i zostaje wydalony z organizmu praktycznie w stanie niezmienionym [1, 4, 6].

Żucie plastra miodowego powoduje wzmożenie wydzielania śliny i soku żołądkowego, a to przyczynia się do lepszego trawienia pokarmu. Poza tym usprawnia czynności motoryczne żołądka i hamuje procesy zapalne błony śluzowej tego narządu [2–4, 6, 7, 9–11].

Przy podrażnieniu błony śluzowej układu oddechowego u palaczy papierosów skuteczne jest stosowanie preparatu złożonego z wosku pszczelego (30 g), odwaru z cebuli (3 łyżki stołowe) i spirytusu (1 łyżka stołowa). Odwar przygotowuje się z jednej cebuli, zalanej niewielką ilością wody z dodatkiem łyżeczki cukru, całość gotuje się 30–40 minut i po ochłodzeniu łączy z pozostałymi składnikami. Preparat przyjmuje się po łyżce stołowej 3 razy dziennie oraz przed snem przez okres 4 tygodni [8].

Odwar – świeżo przyrządzony wyciąg z pewnych części roślin leczniczych, przygotowany poprzez zalanie ich zimną wodą, a następnie ogrzewanie w temperaturze przekraczającej 90 stopni – przyp. red. [za WSJP].

Wosk pszczeli stosowany jest także w gruźlicy płuc [8, 10]. W tym celu łączy się ze sobą wosk zasklepowy (60 g), miód (100 g), słodkie czerwone wino (200 ml) i sok z aloesu (50 ml). Sok z aloesu otrzymuje się ze świeżych liści rośliny co najmniej jednorocznej, które przez 2 tygodnie przechowuje się w lodówce, a następnie usuwa brzeżne kolce, rozdrabnia na miazgę i wyciska sok. Preparat przyjmuje się po łyżce stołowej po śniadaniu przez miesiąc. Terapię można powtarzać z dwu- lub trzytygodniowymi przerwami. W zalecanych dawkach nie wywołuje skutków ubocznych [8, 10].

Literatura:

[1] - Kriwcow N.I., Lebiediew W.I., Wosk w bytu i w medicinie. Pczelarstwo 1993, Nr 10, 40–41.

[2] - Poczinkowa P., Pczelnite produkti w medicinata. Wyd. Bołg. Akad. Nauk, Sofia 1986; 88–89.

[3] - Szemietkow M.F., Szapiro D.K., Danusewicz I.K., Produkty pczełowodstwa i zdorowie czełowieka. Wyd. Uradżaj, Minsk 1987; 56–58.

[4] - Khismatullina N., Apitherapy. Guidelines for more effective use. Wyd. Mobile, Perm 2005; 50–52.

[5] - Kryłow W.N., Agafonow A.W., Kriwcow N.I.; Teorija i sriedstwa apiterapii. Wyd. GNU, Moskwa 2007; 231–239.

[6] - Sinjakow A.F., Bolszoj miedowyj leczebnik. Wyd. Aweont, Moskwa 2008;
350–351.

[7] - Jurasz N.I., Apiterapija. Leczenie produktami pczełowodstwa. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2012; 72–73.

[8] - Korż W.N., Produkty pczełowodstwa: mied i wosk. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2013; 304–307.

[9] - Miedoleczenie. Pczełoprodukty. Wyd. Sowiety Fitoterapewta, Moskwa 2016; 5–6.

[10] - Sołodenko J.N., Jak prawidłowo wykorzystywać miód i inne produkty pszczelarstwa. Wyd. Apiterapija, Kijów 2015; 6–7.

[11] - Magomiedowa Z.S., Omarow S.M., Korniejewa N.W., Apifitokosmetika na służbie zdorowia. Wyd. Dagest. Gosud. Med. Akad., Machaczkała 2016; 134–137.

12.4. Terapia chorób układu ruchu

Wosk pszczeli ogrzany do temperatury 60°C upłynnia się i w tej formie stosowany jest do leczenia wielu chorób układu ruchu [1–8]. W terapii ogrzany wosk nakłada się warstwami bezpośrednio na skórę lub używa się do tego celu okładów w postaci opatrunków z gazy zanurzonych w upłynnionym wosku. Wosk pozostawia się na skórze przez 15–20 minut. Zabiegi powtarza się zwykle co 12 lub 24 godziny. Najczęściej wykonuje się 12–15 zabiegów w jednym cyklu leczenia.

Leczenie gorącymi okładami z wosku pszczelego prowadzono z powodzeniem w przypadku chorób degeneracyjnych i urazowych oraz w przypadku zapalenia mięśni, ścięgien i nerwów [1]. Oto jeden z przykładów takiej terapii. U pacjentki w wieku 66 lat, od dawna cierpiącej z powodu zwyrodnienia stawów kolanowych, u której wieloletnie leczenie konwencjonalne nie przyniosło wyraźnego efektu, postanowiono zastosować terapię gorącym woskiem pszczelim. Na oba stawy kolanowe nakładano opatrunki z gazy przesycone upłynnionym woskiem i po zabezpieczeniu ich przed utratą ciepła wełnianymi nakolannikami, pozostawiano na noc. Zaobserwowano, że już po 3 pierwszych zabiegach obrzęk i ból stawów zaczęły ustępować. Po 15 zabiegach dolegliwości te ustąpiły całkowicie i pacjentka mogła bez trudu poruszać się samodzielnie [1].

Jeszcze lepsze efekty uzyskano po zastosowaniu gorącego wosku pszczelego wzbogaconego 10 proc. surowym propolisem [2]. Wykorzystanie takiej terapii przyniosło bardzo dobre efekty u 36 pacjentów cierpiących z powodu zapalenia splotu nerwowego, zapalenia korzeni nerwowych oraz zapalenia nadkłykcia i pochewek ścięgien. Po 15 zabiegach polegających na stosowaniu na chore miejsca okładów z gorącego wosku pszczelego i propolisu, znaczną poprawę stwierdzono u 14 osób (39%) a polepszenie stanu zdrowia u 22 osób (61%), co przedstawiono na Ilustracji 21.

Obiecujące były także wyniki leczenia gorącym woskiem pszczelim pacjentów z przewlekłym reumatoidalnym zapaleniem wielostawowym oraz reumatoidalnym zapaleniem stawów [3].

W pierwszej kolejności leczeniem objęto 42 pacjentów z przewlekłym reumatoidalnym zapaleniem wielostawowym, u których czas trwania choroby wynosił od 3 do 14 lat. W tym czasie leczeni oni byli konwencjonalnie, bez wyraźnych efektów. Terapia woskiem pszczelim polegała na stosowaniu gorących okładów z tego produktu codziennie przez 3 tygodnie. Wspomagająco stosowano także użądlenia przez pszczoły, podawanie ekstraktu wodnego z propolisu, pyłku kwiatowego oraz miodu z mleczkiem pszczelim. Zaobserwowano, że już w trakcie leczenia ustępował ból oraz obrzęk w okolicy stawów, wzrastała aktywność ruchowa i obniżeniu ulegał czynnik reumatoidalny w krwi obwodowej. Po zakończeniu terapii wyraźne polepszenie stanu zdrowia odnotowano u ponad 60% pacjentów [3].

Następnie leczeniu poddano 26 pacjentów z przewlekłym reumatoidalnym zapaleniem stawów trwającym od 6 do 17 lat, u których terapia konwencjonalna również nie przyniosła wyraźnej poprawy [3]. Leczenie polegało, podobnie jak w poprzednim przypadku, na stosowaniu gorących okładów z wosku pszczelego. Stwierdzono, że już w trakcie pierwszych zabiegów u 19 pacjentów (73%) nastąpiło znaczne złagodzenie bólu stawów oraz polepszenie ruchomości porannej. Po zakończeniu terapii, składającej się z 15 zabiegów, stan zdrowia wszystkich pacjentów uległ wyraźnemu polepszeniu i jakość ich życia wyraźnie się poprawiła [3].

Z kolei w stanach zapalnych korzeni nerwów rdzeniowych, rwie kulszowej, zapaleniu więzadeł stawowych, zapaleniu mięśni oraz nerwobólach międzyżebrowych, skuteczne jest zastosowanie maści złożonej ze 100 g wosku pszczelego oraz 50 ml dziesięcioprocentowej nalewki z liści złotego wąsa (Callisia fragrans). Maść nanosi się na chore miejsca warstwami (30–40 warstw), ociepla wełnianą tkaniną i pozostawia na 20–30 minut. Zwykle wykonuje się 12–15 takich zabiegów [8].

Literatura:

[1] - Poczinkowa P., Pczelnite produkti w medicinata. Wyd. Bołg. Akad. Nauk, Sofia 1986; 86–89.

[2] - Dimczewa W., Beeswax treatment with propolis of degenerative articular diseases and locomotory organs (arthrosis). 8th Int. Symp. Apither., Portoroż (Słowenia) 1998; 78.

[3] - Khismatullina N., Apitherapy. Guidelines for more effective use. Wyd. Mobile, Perm 2005; 179–186.

[4] - Omarow S.M., Apiterapija. Produkty pczełowodstwa w mirie mediciny. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2009; 285.

[5] - Sołodenko J.N., Jak prawidłowo wykorzystywać miód i inne produkty pszczelarstwa. Wyd. Apiterapija, Kijów 2015; 6–7.

[6] - Demeter Š., Apiterapie. Lēčeni včelimi produkty. Wyd. A. Lenochorā, Olomouc 2015; 154.

[7] - Kałużny E., Pszczela apteczka. Wyd. Apiherba, Leszno 1996; 112–118.

[8] - Korż W.N., Produkty pczełowodstwa: mied i wosk. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2013; 304–307.

12.5. Inne właściwości lecznicze

Poza opisanymi powyżej dobrze poznanymi i udokumentowanymi właściwościami wosku pszczelego warto poznać także mniej znane cechy i sposoby leczenia różnych chorób za pomocą tego produktu.

Uważa się, że żucie plastrów pszczelich oraz stosowanie doustne wosku zasklepowego podwyższa odporność immunologiczną [1–4]. Szczególnie dotyczy to okresu jesienno–zimowego, kiedy wzrasta podatność na chorobę przeziębieniową i grypę [3].

Ponadto zauważono, że wosk pszczeli w opisanej powyżej postaci wzmaga przemianę materii, podwyższa zdolność do pracy, usprawnia krążenie krwi, działa przeciwmiażdżycowo, poprawia trawienie [1], a także działa odchudzająco [3]. Wosk zasklepowy osłania również płód przed szkodliwym działaniem różnych substancji toksycznych [3], co potwierdzono w badaniach farmakologicznych. Udowodniono, że ekstrakt z tego produktu osłaniał płód szczura przed toksycznym działaniem kwasu acetylosalicylowego [3, 4].

Wosk pszczeli z miodem stosowany jest z powodzeniem do leczenia oparzeń oczu spowodowanych silnymi zasadami (np. wapnem palonym). Natychmiast po oparzeniu oczy przemywa się 5 proc. wodnym roztworem miodu. Następnie na dolną powiekę wprowadza się maść woskowo-miodową (1 : 10) 4 razy dziennie. Skuteczność takiego leczenia okazała się znacznie lepsza od metod konwencjonalnych³ [11].

Omawiany produkt znalazł również zastosowanie do wyrobu hysteroforów, czyli krążków woskowych zapobiegających wypadaniu macicy do zachowawczego leczenia wypadania macicy podtrzymując ten narząd we właściwej pozycji. Zabieg ten przeprowadzany jest wtedy, kiedy stan zdrowia pacjentek nie pozwala na leczenie operacyjne [14]. Badaniami objęto 55 pacjentek leczonych z powodu całkowitego wypadania macicy. Hysterofory wykonywano z wosku pszczelego, który formowano w odpowiednie krążki po ogrzaniu do temperatury 55°C, dopasowując je do warunków anatomicznych leczonych pacjentek. Krążki woskowe umieszczano na tylnym sklepieniu pochwy w taki sposób, aby były one usytuowane w pewnej odległości od ujścia zewnętrznego cewki moczowej. Podczas pierwszej kontroli zadowalający wynik leczenia stwierdzono u 46 pacjentek (84%), natomiast u 5 pacjentek (9%) konieczna była wymiana hysteroforów z uwagi na niewłaściwe ułożenie. U pozostałych 4 pacjentek (7%) konieczne były kilkakrotne korekty. W sumie krążki udało się dopasować we wszystkich przypadkach. Ponadto stwierdzono, że nie spowodowały one odleżyn ani stanów zapalnych pochwy, które często odnotowywano po zastosowaniu hysteroforów wykonanych z innych tworzyw. Na tej podstawie sformułowano wniosek, że wosk pszczeli jest tworzywem odpowiednim do produkcji hysteroforów bardzo przydatnych do zachowawczego leczenia wypadania macicy [14].

1 - Naskórowanie rany – to proces tworzenia się nowego naskórka, który pokrywa ranę i zapobiega jej zakażeniu. Jest to ostatni etap gojenia rany, który następuje po fazie zapalnej i fazie ziarninowania – przyp. red.

2 - W terapiach wykorzystywano wosk żółty.

3 - Nie są to badania kliniczne, lecz zastosowanie miodu i wosku w warunkach domowych. Ważna jest jak najszybsza reakcja po oparzeniu, dająca dobre efekty, w krótszym czasie niż inne metody – przyp. red.

Literatura:

[1] - Jurasz N.I., Apiterapija. Leczenie produktami pczełowodstwa. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2012; 72-73.

[2] - Kryłow W.N.; Agafonow A.W., Kriwcow N.I. i in., Teoria i sriedstwa apiterapii. Wyd. GNU, Moskwa 2007; 231-239.

[3] - Miedoleczenie. Pczełoprodukty. Wyd. Sowiety Fitoterapewta, Moskwa 2016; 5-6.

[4] - Wyszyńska M., Staniczek J., Ocena wpływu ekstraktu zasklepu miodowego na przebieg ciąży szczura narażonego na działanie kwasu acetylosalicylowego. 50 Nauk. Konf. Pszczel., Puławy 2013, 129-130.

[5] - Anilakumar K.R., Krishna K.R.S., Chandramohan G. i in., Beeswax polyphenols as suppressor of CCL4-induced oxidative stress in rats. Indian J. Physiol. Pharmacol. 2007, 51(4), 361-367.

[6] - Liu F.J., Sun D.M., Studies on the active constituents lowering blood lipid in beeswax. J. Chin. Mater. Med. 1996, 21(9), 553-554.

[7] - Carbajal D., Molina V., Valdēs S. i in., Anti-ulcer activity of higher primary alcohols of beeswax. J. Pharm. Pharmacol. 1995, 47, 731-733.

[8] - Mendoza S., Noa M., Perez Y. i in., Preventive effect of D-002 a mixture of long-chain alcohols from beeswax, on the liver damage induced with CCL4 in rats. J. Med. Food 2007, 10(2), 379-383.

[9] - Puente R., Illnait J., Mas R. i in., Evaluation of the effect of D-002, a mixture of beeswax alcohols, on osteoarthritis symptoms. Korean J. Intern. Med. 2014, 29, 191-202.

[10] - Kriwcow N.I., Lebiediew W.I., Wosk w bytu i w medicinie, Pczełowodstwo 1993, Nr 10, 40-41.

[11] - Sinjakow A.F., Bolszoj miedowyj leczebnik. Wyd. Aweont, Moskwa 2008, 345-360.

[12] - Korż W.N., Produkty pczełowodstwa: mied i wosk. Wyd. Feniks, Rostow-na-Bonu 2013; 303-309.

[13] - Sołodenko J.N., Jak prawidłowo wykorzystywać miód i inne produkty pszczelarstwa. Apiterapija, Kijów 2015; 6-7.

[14] - Źrubek H., Wiktor H., Sikorski M., Hysterofor woskowy w zachowawczym leczeniu wypadania macicy. Gin. Pol. 1994, 65(12); 695-698.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"