4.ZANIECZYSZCZENIA
4.1. Potencjalne zanieczyszczenia wosku
Zanieczyszczenia wosku dzielą się na: mechaniczne, koloidalno-chemiczne i chemiczne [1]. Wśród zanieczyszczeń mechanicznych wyróżniamy: mineralne, takie jak piasek, gleba, glina oraz organiczne, do których zaliczamy wylinki, oprzędy, części ciała pszczół, pierzgę i inne. Oba rodzaje można łatwo oddzielić w trakcie klarowania wosku.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Z kolei chemiczne zanieczyszczenia obejmują zarówno rozpuszczalne w wosku barwniki, jak i środki ochrony roślin i preparaty wykorzystywane do leczenia pszczół, a także metale szkodliwe dla zdrowia, przenikające do tego produktu ze środowiska.
Jeżeli chodzi o zanieczyszczenia środkami chemicznymi pochodzącymi z ula oraz środkami ochrony roślin, to nie stanowią one większego niebezpieczeństwa dla człowieka, ponieważ ich zawartość w tym produkcie jest nieznaczna i wynosi <1 mg/kg [1–3].
Zanieczyszczenia wosku pszczelego lotnymi preparatami stosowanymi przeciwko warrozie, zawierającymi w swoim składzie tymol i inne składniki olejków eterycznych oraz same olejki eteryczne także nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, ponieważ w trakcie przechowywania wosku stosunkowo szybko się ulatniają [4, 5]. Nie odnotowano również gromadzenia się w wosku pszczelim środków przeciwko warrozie, tj. kwasów organicznych: mlekowego, mrówkowego i szczawiowego [6].
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Oporność – dawniej rezystencja, zjawisko niepodatności drobnoustrojów chorobotwórczych (rzadziej szkodliwych owadów) na działanie skierowanych przeciwko nim preparatów, np. chemioterapeutyków [za encyklopedią PWN].
Oporność jest groźną cechą pasożyta Varroa destruktor (dręcza pszczelego), ponieważ wymaga podawania coraz większych dawek leków, aby go zwalczyć. Istnieje także ryzyko, że dana substancja czynna przestanie działać. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zalecanych dawek i terminów leczenia oraz stosowanie zintegrowanej walki z warrozą, ze szczególnym zwróceniem uwagi na to, aby stosować produkty lecznicze zawierające różne substancje czynne i aby leczenie było dostosowane do poziomu porażenia rodzin pszczelich pasożytem – przyp. red.
Zawartość tych akarycydów w wosku pszczelim mieści się w granicach od 0,5 do 15 mg/kg [2–4]. Należy dodać, że w krajowych normach nie ma ograniczeń odnośnie do wymienionych substancji, chociaż w wielu publikacjach zaleca się badania wosku na ich obecność [5–8].
Osobnym zagadnieniem jest zawartość w wosku pszczelim metali szkodliwych dla zdrowia. Stwierdzono, że ołów pojawiał się w tym produkcie w stężeniu od 0,06 do 6,2 mg/kg, a kadm w stężeniu od 0,01 do 0,42 mg/kg [9, 10]. Oznacza to, że w niektórych próbkach wosku pszczelego wartości te były wyższe od wymagań określonych w normie na miód pszczeli1, a mianowicie przekraczały poziom wyznaczony dla ołowiu w wysokości 0,4 mg/kg i dla kadmu w wysokości 0,1 mg/kg [11].
1 - Przytaczamy normę na miód pszczeli z uwagi na potrzebę monitorowania zawartości tych metali ciężkich również w wosku. Wymagania europejskie ograniczają zawartość ołowiu do <5mg/kg, kadmu do <3 mg/kg i rtęci do <1mg/kg [Aguilar F., Antrup A., Barlow S. i in. Scientific Opinion of the Panel on Food additives, Flavourings. Processing aids and Materials in Contact with Food (AFC) on a reguest from the Comission on the safety in use of beeswax. EFSA J. 2007, 615, 1-28].
Literatura:
[1] - Korż W.N.: Produkty pczełowodstwa: mied i wosk. Feniks, Rostow-na-Donu 2013, 199–203.
[2] - Bogdanov S., Beeswax: production, properties, composition and control. Bee Product Science 2009; 10–11.
[3] - Szczęsna T., Raport z badań monitoringowych substancji aktywnych produktów leczniczych weterynaryjnych stosowanych do leczenia pszczół w miodzie, węzie i wosku pszczelim. Inst. Ogrodn., Puławy 2015; 1–4.
[4] - Bogdanov S., Zanieczyszczenia wosku szkodliwymi substancjami organicznymi. Pszczelarstwo 2006, nr 12; 5–6.
[5] - Jędruszuk A., Zastosowanie nowych leków do zwalczania warrozy, Cz. 2: Thymovar. „Pasieka” 2017, nr 6; 36–39.
[6] - Imińska U., Gajda A., Co pszczelarz powinien wiedzieć o warrozie. Cz. 5. „Pszczelarstwo” 2018, nr 6, 2–3.
[7] - Jeliński M., Pozostałości środków warroabójczych w wosku. VIII Krajowa Naukowo-Techniczna Konferencja Pszczelarska, Częstochowa 2002; 66–69.
[8] - Bratkowski J., Bąk B., Wilde J., Wosk źródłem skażenia gniazda pszczelego pozostałościami po lekach. VIII Kraj. Naukowo-Techniczna Konferencja Pszczelarska, Częstochowa 2002; 71–79.
[9] - Repnikowa L.W.: Łapynina J.P., Charitonowa M.N., Mineralnyj sostaw woska i sotow. Pczełowodstwo 2015, nr 6; 56–57.
[10] - Aguilar F., Autrup H., Barlow S. i in., Beeswax (E901) as a glazing agent and a carrier for flavours. EFSA J. 2007, 615, 1–28.
[11] - Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 31 marca 1993 roku. Mon. Pol. 1993, nr 22, poz. 233.
