3.SKŁAD CHEMICZNY

3.1. Główne składniki

W wosku pszczelim wyróżniamy trzy główne grupy substancji chemicznych, a mianowicie estry kwasów tłuszczowych, wolne kwasy tłuszczowe i węglowodory. W ich skład wchodzą mniejsze skupiska związków o jednakowej budowie chemicznej [1–7]. Ponadto w produkcie tym znajduje się wiele innych substancji. Skład chemiczny głównych grup związków wosku pszczelego przedstawiono w Tabeli 4 [5]. Stanowią one ponad 91% wszystkich substancji omawianego produktu pszczelego.

Największą grupę związków w wosku pszczelim stanowią estry wyższych kwasów tłuszczowych. Powstają one na drodze połączenia wyższych kwasów tłuszczowych i alkoholi tłuszczowych o liczbie atomów węgla w granicach C₁₃–C₅₄. Ogólną zawartość wymienionych estrów określa się na 57,4% (Tabela 4) [5].

Podstawową częścią składową tej grupy są monoestry [1, 2, 4–7], w wosku pszczelim obecne w 40,8%. Tworzą się one głównie z kwasów tłuszczowych, takich jak palmitynowy, oleinowy i cerotynowy oraz alkoholi tłuszczowych, przede wszystkim cerylowego i mirycylowego. Najliczniej w tej grupie estrów występują: palmitynian i cerotynian mirycylu [2].

Kolejną grupę estrów stanowią hydroksymonoestry (9,2%). Ich głównym składnikiem jest kwas 15-hydroksypalmitynowy. Wśród alkoholi tłuszczowych przeważają alkohole: cetylowy i mirycylowy [1, 4].

Ostatnią dużą grupę tworzą węglowodory (ich ilość szacuje się na 15,7% (Tabela 4)), w ich skład wchodzą węglowodory nasycone – alkany i izoalkany (12,8%) oraz węglowodory nienasycone – alkeny (2,9%). Przeważają alkany i izoalkany o liczbie atomów węgla w granicach C₂₃–C₃₁ [5]. Dominują takie węglowodory jak heptakosan, nanokosan, pentakosan i triakosan. Alkeny stanowią grupę węglowodorów z podwójnym wiązaniem, o długości łańcucha węglowego w granicach C₂₇–C₃₁ [5].

Literatura:

[1] - Tulloch A.P., Beeswax – composition and analysis. Bee World 1980; 47–62.

[2] - Donadieu Y., Marchiset C., La cire. Maloine, Paris 1984.

[3] - Dobrovoda I., Vcčelie produkty a zdravie. Wyd. Priroda, Bratislava 1986; 134–136.

[4] - Szemietkow M.F., Szapiro D.K., Danusewicz I.K., Produkty pczełowodstwa i zdorowie czełowieka. Wyd. Uradżaj, Minsk 1987; 53–58.

[5] - Aguilar F., Autrup H., Barlow S. i in., Beeswax (E901) as a glazing agent and a carrier for flavours. EFSA J. 2007; 6–28, 615.

[6] - Aichholz R., Lorbeer E., Investigation of combwax of honeybees with high-temperature gas chromatography – chemical ionization mass spectroscopy. I. High – temperature gas chromatography. J. Chromatogr. 1999, 855, 601–615.

[7] - Omarow S.M., Apiterapija. Produkty pczełowodstwa w mirie mediciny. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2009; 282–285.

3.2. Składniki śladowe

Niewielką grupę stanowią wolne alkohole tłuszczowe (1,2%). Wśród nich wyróżnia się alkohol mirycylowy (triakontanol), alkohol cerylowy (heksakosanol) i alkohol cetylowy [1, 2].

Ponadto w wosku pszczelim znajdują się lotne estry kwasów karboksylowych (0,1%), takie jak estry kwasu masłowego i izowalerianowego, a także karotenoidy (12,8 mg/100 g wosku), w tym witamina A i prowitamina A w postaci β-karotenu (4100 jedn. międzynar./100 g wosku) [4–6].

Wosk pszczeli zwykle zawiera hormony wzrostu roślin (alkohol mirycylowy i giberelinę GA3), jak również niewielką ilość białek pochodzących z organizmu pszczół [6]. Stwierdzono w nim również obecność makroelementów w postaci sodu, potasu, magnezu i wapnia (łącznie 14,1 mg/100 g wosku) oraz mikroelementów, takich jak miedź, żelazo, cynk, chrom i selen (łącznie 0,8 mg/100 g wosku). A zatem w wosku pszczelim znajduje się ok. 0,015% biopierwiastków [7].

Jest w nim także woda (0,1–2,5%), jak również zwykle niewielkie ilości zanieczyszczeń mechanicznych (do 0,3%).

Zawartość składników śladowych w wosku pszczelim ilustruje Tabela 5 [1–6].

Literatura:

[1] - Donadieu Y., Marchiset C., La cire. Maloine, Paris 1984; 35–37.

[2] - Tulloch A.P., Beeswax – composition and analysis. Bee World 1980; 47–62.

[3] - Dobrovoda I., Vcčelie produkty a zdravie. Wyd. Priroda, Bratislava 1986; 134–136.

[4] - Omarow S.M., Apiterapija. Produkty pczełowodstwa w mirie mediciny. Wyd. Feniks, Rostow-na-Donu 2009; 282–285.

[5] - Wojtacki M., Produkty pszczele i przetwory miodowe. PWRiL, Warszawa 1988; 130–132.

[6] - Khismatullina N.: Apitherapy. Guideliness for more effective use. Mobile, Perm 2005; 50–52.

[7] - Repnikowa L.W., Łapynina J.L., Chartonowa M.N.: Mineralnyj sostaw woska i sotow. „Pczełowodstwo” 2015, nr 6; 56–57.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"