Mniej znane miododajne i pyłkodajne byliny, cz. 3.

W poprzedniej części artykułu autorka opisała różnik przerosłolistny, rutę zwyczajną, wielosił błękitny oraz rozesłany, złotogłów biały i trojeść amerykańską oraz bulwiastą. W dzisiejszym odcinku prezentujemy kolejne byliny, których nasadzenia mogą wzbogacić bazę pożytkową wokół pasieki w nadchodzącym oraz kolejnych sezonach pasiecznych.

Języczka

(Ligularia Cass.)

Do rodzaju języczka należą byliny, które z uwagi na atrakcyjne liście i kwiatostany znalazły zastosowanie jako rośliny ozdobne. W Polsce występuje kilka gatunków, wśród których z pszczelarskiego punktu widzenia największe znaczenie ma języczka Przewalskiego i pomarańczowa. Mogą one stanowić uzupełniający pożytek letni i wczesnojesienny pszczoły miodnej.

Języczka Przewalskiego, fot.© Aneta Sulborska

Języczka Przewalskiego (Ligularia przewalskii Maxim) - to kępiasta bylina dorastająca do 1,5 m wysokości. Posiada płytko rozgałęziony system korzeniowy, duże dekoracyjne, ostro ząbkowane liście oraz małe żółte koszyczki zebrane w długie, kłosokształtne kwiatostany.

Koszyczki zbudowane są z zewnętrznych kwiatów języczkowatych, do których kształtu nawiązuje łacińska nazwa lígula oznaczająca języczek. Środek kwiatostanu wypełniają kwiaty rurkowate dostarczające owadom pyłku i nektaru.

Bodziszek wielkopłatkowy, fot. © Aneta Sulborska

Bodziszek wielkopłatkowy

(Geranium platypetalum L.)

Roślina o wzniesionym, krzaczastym pokroju dorastająca do 40-70 cm wysokości. Posiada dekoracyjne, dłoniasto wcinane i owłosione liście. Duże purpurowofioletowe kwiaty pojawiają się pod koniec maja i kwitną około 30 dni, czasem powtarzają kwitnienie we wrześniu. Po przekwitnięciu powstają charakterystyczne owoce z długim dzióbkiem.

Ich kształt znalazł odzwierciedlenie w greckiej nazwie geránion oznaczającej żurawia, który był takim samym symbolem jak obecnie u nas bocian.

Czyściec wełnisty, fot.© Aneta Sulborska

Czyściec wełnisty
(Stachys byzantina
K. Koch = S. lanata Jacq.)

Płożąca się bylina pokryta przez srebrzystobiałe włoski nazywane kutnerem. Dzięki włoskom roślina wygląda jakby była okryta wełną, stąd prawdopodobnie polska nazwa gatunkowa „wełnisty”. Liście czyśćca są duże, lancetowatojajowate, grube i miękkie. W okresie kwitnienia (połowa VI-VIII) rośliny podwyższają się, gdyż wyrastają z nich pędy kwiatostanowe osiągające 30-50 cm wysokości.

Rozchodnik
(Sedum L.)

Wśród rozchodników można spotkać gatunki jednoroczne, dwuletnie, byliny, a także półkrzewy (choć te ostatnie rzadziej). Najczęściej mają płożące się łodygi, są niskie i tworzą darnie, choć spotyka się także gatunki o wzniesionych, okazałych pędach. Do niskiego wzrostu roślin nawiązuje łacińskie słowo sedeo = siedzę, od którego wywodzi się nazwa sedum, czyli rozchodnik. Liście przedstawicieli tego rodzaju na ogół są drobne, szerokie lub wałeczkowate, jak również mogą być duże, ale zawsze są mięsiste, przystosowane do oszczędnej gospodarki wodnej.

Wszystkie gatunki rozchodników są chętnie oblatywane przez robotnice pszczoły miodnej (niestety dla większości z nich nie została jeszcze opracowana wydajność miodowa ani pyłkowa), ale w niniejszym artykule wspomnę tylko o kilku reprezentujących byliny.

Rozchodnik biały, fot.© Aneta Sulborska

Dalia zmienna, fot.© Aneta Sulborska

Dalia zmienna
(Dahlia pinnata
Cav. = D. variabilis Desf. (Baill.))

Jest kuzynką popularnych dalii ogrodowych i podobnie jak one wytwarza charakterystyczne bulwiaste korzenie, które służą do rozmnażania wegetatywnego i decydują o jej wieloletniości (choć w handlu traktowana jest jako roślina jednoroczna). Roślina wyglądem przypomina wspomniane dalie ogrodowe, ale jest niższa (stąd inna polska nazwa byliny – dalia karłowa).

Jej łodygi są rozgałęzione, pokryte ciemnozielonymi, spodem szarozielonymi liśćmi. Dalia zmienna wytwarza kwiatostany typu koszyczka o średnicy 5-7 cm ułożone poziomo lub lekko zwisające. Dla pszczelarstwa znaczenie mają jedynie odmiany o kwiatostanach pojedynczych zbudowanych z jednego okółka brzeżnych kwiatów języczkowatych oraz licznych kwiatów rurkowatych usytuowanych w centralnej części koszyczka.

Kwiaty języczkowate mogą mieć różną barwę: żółtą, pomarańczową, białą, różową, purpurową lub czerwoną, natomiast kwiaty rurkowate są żółte. Dalia zmienna kwitnie od połowy VII do X.

Zawilec japoński, fot.© Aneta Sulborska

Zawilec japoński (Anemone hupehensis (Lemoine) Lemoine)

Piękna bylina ogrodowa o dużych ciemnozielonych liściach dorastająca do 50-90 cm wysokości. Z pszczelarskiego punktu widzenia jest cenna ze względu na późną porę kwitnienia (gdy zaczyna brakować pożytków a zapotrzebowanie rodzin pszczelich przygotowujących się do zimowli jest bardzo duże) przypadającą na okres od VII do X, która może przedłużyć się do pierwszych mrozów.

Rośliny wytwarzają luźne kwiatostany typu wierzchotki. Kwiaty o średnicy 5-6 cm składają się z 5 listków okwiatu (zewnątrz ciemniejszych, wewnątrz jasnoróżowych), licznych pręcików (średnio 330) i słupków ustawionych na wypukłym dnie kwiatowym.

Zawilec gajowy
fot.© Aneta Sulborska

Zawilec gajowy
(Anemome nemorosa L.)

Krewniakiem zawilca japońskiego jest gatunek pospolicie występujący w runie lasów liściastych i mieszanych, który z powodzeniem może być także uprawiany w ogrodach. Część podziemną zawilca gajowego stanowi cienkie poziome kłącze, zaś nadziemną – ulistniony pęd osiągający 10-20 cm wysokości zakończony pojedynczym, białym kwiatem o średnicy 3 cm.

Wieczorem i w dni pochmurne kwiaty zamykają się. Rośliny kwitną w III-V. Kwiaty dostarczają pszczołom pokarmu szczególnie poszukiwanego w okresie wiosennym – pyłku i podobnie jak wyżej opisany gatunek nie produkują nektaru.

Zbieraczki pszczoły miodnej formują z pyłku kremowe obnóża.
Zawilec gajowy najlepiej rośnie w półcieniu na próchnicznej glebie. Można go rozmnażać przez wysiew nasion jesienią wprost do gruntu lub przez podział w okresie letniego spoczynku.

dr Aneta Sulborska
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"