Budowa ­ciała pszczoły ­miodnej

13 | Jak żądli pszczoła?

Pszczoły żądlą w obronie gniazda lub siebie. Gdy poczują się zagrożone, przypadają do ofiary i składają się do strzału poprzez podgięcie odwłoka w kierunku brzusznym (zbiorniczek jadowy zaczyna być uciskany). Następuje wtedy otwarcie komory żądłowej i wbicie ostrzy w ciało intruza. Gdy żądło napotka opór, odpowiednie mięśnie zaczynają pracować, przesuwając względem siebie szczecinki żądłowe, które pracując naprzemiennie, coraz głębiej wbijają się w skórę. Ponieważ znajdują się na nich zadziory, to ich wyciągnięcie jest utrudnione.

14 | Czy królowa pszczół może użądlić?

To kolejne pytanie, które powoduje potężne kłótnie wśród pszczelarzy. Odsuwając jednak na bok indywidualne doświadczenia każdego czytelnika (przykro nam, ale jeśli Tobie coś się nie zdarzyło, to nie znaczy, że nie może się zdarzyć) chciałam potwierdzić, że królowe pszczół mogą żądlić – zarówno inne owady, jak i pszczelarza.

15 | Dlaczego pszczoła ­pulsuje?

Pytanie brzmi dziwnie, ale z pewnością obserwując pszczoły i osy, dostrzegliście, że ich odwłoki pulsują, skracając się i wydłużając rytmicznie. Ten niepokojący ruch jest związany z wymianą gazową.

16 | Po co ­pszczołom futro?

Oczywiście nie chodzi o futro z norek, lecz o naturalne włoski (a właściwie szczecinki), czyli zmodyfikowane komórki oskórka, pokrywające ciało pszczół. Organizm robotnicy jest obrośnięty 3 milionami włosków, spełniających różnorakie funkcje m.in. izolacji termicznej, wykrywania ruchu, odbierania dotyku (bodźce mechaniczne i chemiczne), a także utrzymywania pyłku. Dlatego owady zapylające zazwyczaj są mocno owłosione, ponieważ ich życie zależy od zbierania dużej ilości pokarmu.

17 | Czy pszczoły mają krew?

Każdy wie, że w naszym organizmie za transport substancji odżywczych i tlenu do tkanek odpowiada krew. Jest czerwona, bo zawiera hemoglobinę.

Owady natomiast nie mają krwi hemowej, lecz przeźroczystą, chociaż lekko opalizującą, hemolimfę. Zawiera różnorodne hemocyty (komórki pełzakowate zdolne do fagocytozy), barwniki o wielu funkcjach biologicznych (hemocyjanina, chlorokruoryna, hemoretryna) i białka odpornościowe cekropiny, attacyny, defensyny.

18 | Po co pszczole stopa?

Do chodzenia! Ha, ha!

Żarty na bok, pszczela stópka to poważna sprawa.

Możliwość poruszania się po różnorodnych materiałach nie jest jedyną funkcją stóp. Naukowcy odkryli, że pszczoły mają w odnóżach receptory smaku słonego, które swoją czułością przewyższają nawet zdolność robotnic do rozpoznawania słodyczy (chociaż receptory tego smaku też są zlokalizowane na stopach). Nie muszą nawet dotknąć powierzchni, by wiedzieć, że jest słona! Natomiast pszczoły nie wykrywają stopami smaku gorzkiego.

Fragment orzęsionego języczka.

19 | Czy pszczoła je łyżeczką i ma trąbkę?

W zależności od rasy pszczoły długość języczka może się różnić – najdłuższy ma pszczoła kaukaska (ok. 7 mm) a najkrótszy środkowoeuropejska (6 mm). Te, zdaje się niewielkie różnice, mają bardzo duże znaczenie podczas zapylania kwiatów i wydajności miodowej.

20 | Czy pszczoła ma serce?

Narządy tętniące pszczół, w których najważniejszym elementem jest naczynie grzbietowe, zwane jest naczyniem sercowym lub sercem, składającym się z pięciu komór oddzielonych zastawkami. Naczynie grzbietowe znajduje się między II a VI tergitem odwłoka i kończy się ślepo. Układ krążenia jest otwarty i hemolimfa wylewa się bezpośrednio w tkanki owada. Poprzez pulsowanie wprawia w ruch „krew”, która wpływa do komór serca i jest transportowana w kierunku głowy. Aorta, znajdująca się w tułowiu pszczoły, zapobiega cofaniu się hemolimfy. Po dopłynięciu do głowy naczynie nagle się kończy i płyn wylewa się do tkanek. Tam przekazuje składniki odżywcze do zwojów nerwowych i komórek ślinowych. Następnie hemolimfa przedostaje się do tułowia, obmywając zwoje nerwowe i dalej przepływa przez otwory w dwóch przeponach, które położone są w odwłoku. Cewki Malphigiego oczyszczają płyn ustrojowy z produktów przemiany materii i jednocześnie wzbogacają w substancje odżywcze. Czysta hemolimfa trafia z powrotem do serca i jej obieg się zamyka.

21 | Czy pszczoły się ślinią?

Ten trzmiel wkrótce „zawibruje”, a z czubków ­pomarańczowych pylników na jego odwłok ­wysypie się pyłek.

22 | Dlaczego pszczoły ­bzyczą?

Odpowiedź wydaje się intuicyjna – skoro pszczoły „brzęczą” w czasie lotu, to za ten dźwięk na pewno odpowiadają skrzydła. Rzeczywiście szybkie uderzenia skrzydeł powodują wibrację powietrza, którą ludzkie ucho odbiera jako brzęczenie. Im większa jest pszczoła, tym wolniej uderza skrzydłami i tym niższy dźwięk słyszymy.

Również dlatego, obserwując pszczoły miodne i trzmiele pożywiające się na kwiatach, możemy zaobserwować, że te pierwsze posilają się w ciszy, a drugie mocno bombrują.

23 | Czy truteń je samodzielnie?

Tak – truteń potrafi pożywiać się miodem. Nie jest to jednak pokarm, dzięki któremu jest w stanie przeżyć. Eksperyment przeprowadzony przez prof. Woyke w 2000 r. wykazał, że jeśli trutnie przebywały na pustych plastrach bez towarzystwa robotnic, to żyły zaledwie jeden dzień. Gdy komórki zapełniał miód, samce były w stanie przetrwać do 3 dni, ale jeśli towarzyszyły im robotnice, ten czas się wydłużał do 35 dób. Wysnuto z tego wnioski, że sam pokarm energetyczny nie wystarcza trutniom do przeżycia, a ponadto karmicielki muszą dostarczać im pożywienia w postaci mleczka pszczelego.

24 | Obnóża a ­odnóża. Czym się różnią?

Sprawa jest prosta – odnóża to miejsce, do którego przylepiane są obnóża.

25 | Jak słyszą pszczoły?

K192 - 365 faktów o pszczołach - sprawdź dostępność książki w sklepie Pasieki