Propolis

235 | Z czego składa się propolis?

Propolis powstaje głównie z substancji balsamicznych, które pobierane są zazwyczaj z pąków kwiatowych lub liściowych np. topoli, brzozy, czereśni, sosny, jodły, a także z żywic, substancji tłuszczowych, śluzowych, gum, klejów, lateksów i innych wydzielin chroniących rośliny przed infekcjami. Robotnice transportują lepkie surowce w koszyczkach. Wkładają je tam za pomocą żuwaczek. Po powrocie do gniazda nie są jednak w stanie się same „rozładować”. Dlatego wędrują do tej części ula, gdzie trwają prace, do których niezbędny jest propolis. Tam pszczoły ulowe podbierają od zbieraczek substancje balsamiczne i przystępują do ich żucia, dodając śliny oraz wosku, który zmniejsza lepkość mieszaniny. Propolis zazwyczaj składa się z 70% substancji balsamicznych i 30% z wosku. Służy m.in. do dezynfekcji gniazda i zatykania ubytków w ulu.

236 | Jakie kolory ma propolis?

237 | Czy propolis może być szkodliwy?

238 | Czy pszczoły mumifikują zwłoki?

Pszczoły wykorzystują propolis do dezynfekcji komórek plastra oraz ścian ula (wszystkie chropowate powierzchnie są oblepiane kitem pszczelim – gniazda w dziuplach też są nim pokryte) oraz do zatykania otworów w ulu, o szerokości mniejszej niż 3–4 mm. Robotnice regulują nim wielkość wlotka, a także zatykają wszelkie szczeliny między gniazdem a światem zewnętrznym, niezależnie od wielkości.

239 | Co ma ­propolis do skrzypiec?

Propolis był popularnym składnikiem werniksów. Podobno w taki sposób wykorzystywano go przez dwieście lat (między 1550 a 1750 r.) do produkcji skrzypiec w kremońskiej szkole lutniczej, do której należał m.in. Antonio Stradivari (Stradivarius). Według znawców był niezbędny do prawidłowego schnięcia drewna i nadania mu sprężystości.

240 | Czym różni się kit pszczeli od propolisu?

241 | Czym jest tzori? Czyli krótka historia wykorzystania propolisu.

W starożytnym Egipcie propolisu używano do mumifikowania zwłok. Rzymskie legiony nosiły ze sobą kit pszczeli, by leczyć nim rany oraz przyrządzali z niego tonik wzmacniający morale. Panie stosowały ten produkt do pielęgnacji twarzy i ciała (pod tym względem niewiele się zmieniło), a także wykorzystywały w „damskich problemach”, zwąc go „przyjacielem kobiet”.

Niektóre źródła donoszą, że tzori, biblijny balsam z Gileadu, to tak naprawdę propolis, który pszczoły zbierają z rosnących w Judei arabskich drzew balsamowych. W Biblii opisany jest jako dar, który Makeda, królowa Saby, dała królowi Salomonowi. W Judei pozyskiwany jest od ponad 1500 lat. Balsam Gileadu był składnikiem kadzidła palonego dwa razy dziennie w Świątyni Jerozolimskiej. Nie jest jednak pewne czy tzori to rzeczywiście propolis, czy po prostu balsamy wydzielane przez drzewo.

W Renesansie jeden z najbardziej wpływowych zielarzy, John Gerard, napisał, że propolis jest pożyteczny we wszelkich typach zapaleń. Oczywiście ten produkt nie był stosowany tylko i wyłącznie w kulturze europejskiej. Inkowie stosowali go przeciwgorączkowo, a Chińczycy w bólach zębów i infekcjach.

K192 - 365 faktów o pszczołach - sprawdź dostępność książki w sklepie Pasieki