Seks i ­rozmnażanie pszczół

68 | Co to jest lot weselny?

Lot weselny to eleganckie określenie lotu godowego pszczół. Gdy nieunasienniona królowa ma 5-7 dni, wylatuje z gniazda i podąża na trutowisko. Wyposażone w wielkie oczy trutnie, nie mają problemu, by zauważyć matkę, gdy dotrze na miejsce schadzek. Wabi je do niej też zapach, który wyczuwają z odległości ok. 100 m. Podrywają się wtedy do lotu i ruszają w pogoń za samicą. Najszybszy truteń łapie odwłok królowej i zagina swój, zbliżając aparat kopulacyjny (endofalus) do komory żądłowej matki. Po połączeniu, truteń częściowo wynicowuje (czyli wypycha) aparat kopulacyjny, co skutkuje wzrostem ciśnienia wewnątrz ciała i przemieszczeniem się większości hemolimfy w kierunku narządu kopulacyjnego. Następuje paraliż głowy i tułowia samca, natomiast odwłok pozostaje aktywny. Skurcze mięśni powodują dalsze wypychanie aparatu kopulacyjnego, aż do rozdzielenia pary. Sparaliżowane ciało odchyla się i odpada od samicy. Każdy truteń, który dostąpił zaszczytu obcowania z matką, umiera.

Przyjrzyj się końcówce odwłoka matki - widać na nim resztki narządu kopulacyjnego trutnia.

Mimo że w komorze żądłowej ciągle znajdują się resztki aparatu kopulacyjnego samca, to następny truteń z łatwością może otworzyć ostatni segment odwłoka matki i wepchnąć narząd kopulacyjny między znamię weselne poprzedniego trutnia, a sternit. Dlatego znamię weselne składa się przynajmniej z dwóch narządów kopulacyjnych samców, co udowodnił profesor Woyke. Nie wiadomo co decyduje o przerwaniu lotu przez matkę i jej powrocie do ula.

69 | Jakie jest ­zadanie trutnia?

Chociaż zabrzmi to okrutnie, trutnie oprócz jedzenia i zapłodnienia matki nie mają innych zadań. Ich aparat gębowy jest tak mały, że robotnice muszą je karmić, bo same niemal nie są w stanie jeść. Dlatego gdy nadchodzi jesień, a dopływ pożywienia ustaje, robotnice wyrzucają samce z gniazda. Robią to w dosyć drastyczny sposób, goniąc je, gryząc, czasem nawet wyrywając skrzydełka!

70 | Co to ­trutowisko?

Miejsce, w którym stoją ule z pszczołami i pracuje pszczelarz, nazywane jest pasieczyskiem. Pasieczysko zwane jest również toczkiem. Natomiast trutowisko to miejsce spotkania nieunasienionych matek i trutni. Może być naturalne (nie wiadomo skąd pszczoły wiedzą, w którym miejscu mają się zebrać) albo wydzielone przez hodowców i odizolowane obszarowo (min. 8–9 km na nizinach i 3 w górach) od innych pasiek, aby nie dopuścić do niekontrolowanego krzyżowania się pszczół miodnych. W Polsce bardzo często unasienia się królowe sztucznie, ponieważ fizyczna izolacja trutowisk w naszych warunkach jest bardzo trudna. Niektórzy hodowcy pszczół np. z Danii, mają ułatwione zadanie, bo trutowiska urządzają m.in. na wyspach, które są dostatecznie odizolowane od lądu.

71 | Gdzie odbywa się lot weselny?

72 | Ile plemników znajduje się w ­zbiorniczku nasiennym matki?

73 | Co to jest znamię weselne?

W literaturze pojawiają się informacje, że matka potrafi czasami wypchnąć resztki aparatu kopulacyjnego. Nie jest to jednak udowodnione. Znamię weselne jest usuwane w gnieździe przez robotnice. Matka może wznowić lot weselny lub zostać w ulu.

74 | Ile jaj rocznie ­składa matka?

W zależności od wieku i siły rodziny, królowa może rocznie złożyć w przybliżeniu 200 000 jaj. Dobrze odżywiona matka może złożyć dziennie ok. 1 500 jaj, co daje jedno jajeczko na minutę i odpowiada łącznej masie ciała królowej. Po sześciu latach zapas plemników w zbiorniczku nasiennym matki się wyczerpuje.

Zdrowa matka składa jajeczka regularnie i w każdej komórce.

75 | Czy trutnie walczą o ­królową?

W czasie lodu weselnego konkurują w zawodach: „kto szybciej dorwie matkę”. Jednak, w przeciwieństwie do sporej liczby innych gatunków owadów, nie są agresywne wobec siebie i czekają spokojnie na trutowisku, na pojawienie się młodych królowych.

76 | Czy w uliku weselnym ­odbywają się śluby?

Pszczoły są pragmatyczne i nie organizują wesel, lecz od razu przechodzą do nocy poślubnej. Uliki weselne zostały stworzone przez hodowców pszczół, by ułatwić sobie pracę i zmniejszyć koszty wychowu matek. Służą do unasieniania młodych królowych na trutowiskach albo do przetrzymywania niezapłodnionych samic, czekających na sztuczną inseminację.

77 | Kiedy królowa nie musi latać na lot weselny?

78 | Czy między ­pszczołami ­dochodzi do kazirodztwa?

drone-4239606.jpg

W naturalnych koloniach ten problem pojawia się bardzo rzadko, zwiększa się natomiast w przypadku hodowli i kojarzenia krewniaczego.

79 | Czy ­pszczoły są ­niezwykłe?

Każdy pszczelarz powie, że wszystkie pszczoły są niezwykłe! Również zgadzam się z tą opinią. Jednak bywają robotnice jeszcze bardziej niezwykłe.

80 | Czy pszczoły mogą mieć białe lub czerwone oczy?

Owszem. Mogą mieć je czerwone lub lekko różowe. Nie jest to dziwne zjawisko. Wynika tylko i wyłącznie z genetyki i sposobu dziedziczenia cech.

Niestety, jest to wada genetyczna, która powoduje ślepotę trutni. Próby opuszczenia gniazda kończą się dla nich bardzo źle.

81 | Czy bezmatki nie mają matki?

Bezmatek rzeczywiście nie ma matki – jest to osierocona rodzina, w której królowa zginęła (np. podczas lotu godowego pożarł ją ptak) lub podana przez pszczelarza pretendentka do tronu nie została zaakceptowana przez robotnice, które ją zabiły. Jeśli w gnieździe przez trzy tygodnie nie pojawi się nowa matka, to powstaną trutówki.

K192 - 365 faktów o pszczołach - sprawdź dostępność książki w sklepie Pasieki