Wykorzystanie rodzin rojowych w pasiece

Powstawaniu nastroju rojowego w rodzinie pszczelej i przeciwdziałaniu temu zjawisku poświęcono w literaturze przedmiotu wiele miejsca. Jednak – jak powiada jeden z moich przyjaciół z Danii – żeby pszczelarz nie wiem co robił i żeby nie wiem jak selekcjonował w swojej hodowli pszczoły w kierunku nierojliwości, zawsze jest możliwość wyrojenia się części rodzin.

Zdjęcia: Rafał Krawczyk i Janusz Pudełko

Pracuję przy pszczołach ponad 30 lat i nie zdarzyło się jeszcze, by przynajmniej kilkanaście z moich 80 rodzin się nie wyroiło. Zjawisko to nasila się przy zmiennej pogodzie pod koniec maja i w czerwcu. Dłuższe okresy niepogody powodują wówczas wchodzenie znacznej liczby rodzin pszczelich w nastrój rojowy.

Znanych jest oczywiście wiele różnych metod rozrajania, ale jeśli pszczelarz pracuje zawodowo poza pszczelarstwem lub pokonuje znaczne odległości z miejsca zamieszkania do miejsca stacjonowania pasieki, część rodzin musi się wyroić.

Co zrobić ze złapaną rodziną rojową? Można oczywiście osadzić pszczoły w pustym ulu, aby w ten sposób powi ększyć pasiekę. Nie jest to jednak sposób godny polecenia.

Lepiej zsypać pszczoły rojowe do ula macierzystego (nie osłabiamy wówczas rodziny), oczywiście po uprzednim złapaniu matki rojowej i wyłamaniu wszystkich mateczników, jeżeli bowiem tego nie zrobimy, w następnym dniu rodzina ta znowu się wyroi. Wopisanym postępowaniu z rodziną rojową nie ma żadnej nowości.

Istnieją jednak jeszcze inne metody wykorzystania rojów. Poniżej przedstawi ę zupełnie nowe zastosowania, do których doszedłem dzięki wieloletnim eksperymentom (wyniki tych badań zostały już opublikowane w prasie brytyjskiej).

W dużej pasiece zawsze może się zdarzyć słabsza rodzina. Warto ją połączyć właśnie z rojem. (Czytaj w ramce.) W ten sposób łączenie rodzin dokonuje się bez straty czasu na szukanie królowych i zupełnie Pszczoły wybierają nie tylko gałęzie drzew, żeby utworzyć kłąb rojowy bez strat w pszczołach. Nast ępnego dnia zakładamy kratę odgrodową i ramki do nadstawki.

Warto dodać, że tak połączona rodzina pracuje jak rodzina w nastroju roboczym i jeżeli jest pożytek, to potrafi zapełnić nadstawkę miodu. Uwaga! Opisany zabieg wykonujemy o zmierzchu, poniewa ż instynkt nie pozwala pszczołom rojowym na opuszczenie ula przed nocą. Jeśli połączymy rodziny przed południem, to może się zdarzyć, że pszczoły rojowe po prostu przelecą przez ul i ponownie się wyroją.

W rodzinie, do której mam przyłączyć pszczoły rojowe, nie szukam królowej. Zakładam, że skoro mimo mojej pomocy (dokładanie czerwiu krytego) jest ona mało wartościowa, to szkoda tracić czas na jej szukanie. Rodzinie, do której przyłączam rój, zabieram ramki nadstawkowe i wszystkie beleczki międzyramkowe (gospodaruję w ulach wielkopolskich). Następnie obficie zraszam tę rodzinę wodą, tak że pszczoły tracązdolność lotu. Lekko zraszam wodą rój i od góry zsypuję go do ula rodziny zmoczonej wodą. Ul nakrywam folią plastikową i daszkiem.

Co się dzieje dalej? Zmoczone pszczoły ulowe w ogóle się nie bronią, ponieważ zajęte są osuszaniem się, nie bronią też swojej królowej, natomiast prawie suche pszczoły rojowe wlewają się wszystkimi uliczkami do wnętrza gniazda i natychmiast zabijają matkę rodziny, do której są przyłączane. Wszystkie pszczoły uznają władz ę matki rojowej.

Powyższą metodę wykorzystuję także wtedy, gdy w rodzinie pojawi się matka trutowa lub trutówki. Po zsypaniu roju do ula pszczoły rojowe błyskawicznie rozprawiają się z matką trutową lub z trutówkami i następnego dnia można już założyć nadstawkę, ponieważ w połączonej rodzinie z pewnością objęła panowanie królowa rodziny rojowej.

Sposób na grzybicę wapienną

Nieco inaczej postępuję, gdy w pasiece znajduję rodzinę silnie porażoną przez grzybicę wapienną (Ascosphera apis). Sam proces łączenia jest w zasadzie taki sam: zabranie ramek nadstawkowych, kraty od

fot.Paweł Słomczyński