Róże pnące w ogrodach dla pszczół
Róże pnące się po łukach, tworzące pełne elegancji tunele w ogrodach formalnych. Róże wspinające się na drzewa, wyplatające ze swych pędów pełne uroku zakątki w ogrodach naturalnych. Ozdoby ścian i płotów w ogródkach wiejskich. Zmieniają nasze postrzeganie przestrzeni, kreują ją, przenoszą ogród w inny wymiar. Są zachwycające w swojej różnorodności i wszechstronności. Róża to kolor, zapach, smak, pożytek dla pszczół i… kolce.
Róża pnąca wspinająca się na altanę. Rys. Maria Janicka
Ta ważna ich cecha w połączeniu z długimi, elastycznymi pędami sprawia, że mogą piąć się po podporach i pokrywać duże, pionowe konstrukcje, tworząc zielone ściany – dzikie, powstałe na obrzeżach lasów i zapoczątkowane ludzką ręką w prywatnych ogrodach i w przestrzeni miejskiej. Tam poprawiają jakość powietrza i polepszają mikroklimat. Do grupy róż dzikich czepiających się za pomocą kolców należą między innymi róża piżmowa Rosa moschata, róża cienkoszypułkowa R. filipes, R. mulliganii, R. rubus, a także róża wielokwiatowa Rosa multiflora, róża wichury R. wichurana (= R. wichuraiana) i róża wiecznie zielona R. sempervirens, od których wywodzi się wiele ozdobnych odmian pnących. Pochodzenie od danego gatunku ma wpływ na mrozoodporność, odporność na chłód i inne cechy ozdobnych odmian. Tak na przykład mieszańce R. wichurana dobrze rosną w czasie chłodnych sezonów, nie są jednak w pełni mrozoodporne.
Róże pnące ogrodnicy dzielą na ramblery, czyli róże pnące sztywne, o bujnym wzroście, luźnym pokroju i długich, elastycznych pędach oraz klimbery – mocno rozrastające się róże krzaczaste.
Wybór róż do ogrodu przyjaznego pszczołom
Róże wytwarzają ogromne ilości pyłku, a jedynie kilka ich gatunków wydziela dodatkowo niewielkie ilości nektaru. Pnących krzewów pyłkodajnych do nasadzeń mających zapewniać i wzbogacać pożytek należy szukać wśród gatunków i odmian o kwiatach pojedynczych, półpełnych i czarkowatych, których pręciki są dobrze widoczne i dostępne dla pszczół miodnych i innych zapylaczy. Dobrym wyborem będą też odmiany róż o kwiatach pełnych, które w pełni kwitnienia mają wyeksponowane pręciki i są odwiedzane przez owady.
Podczas przygotowywania listy odmian kierowałam się właśnie tą wskazówką, natomiast kryterium wyboru róż odpowiednich do naszych warunków klimatycznych była ich odporność na mróz.
Podane w nawiasach cyfry i liczby oznaczają konstrukcje i miejsca w ogrodach najbardziej odpowiednie dla poszczególnych odmian:
1 – wysoka ściana lub płot (około 3 m),
2 – średniej wysokości ściana lub płot (około 2 m),
3 – front budynku, np. domu mieszkalnego,
4 – wejście do domu,
5 – duże konstrukcje różnego typu, np. ekrany,
6 – pergola,
7 – duży łuk,
8 – łuk o standardowych rozmiarach,
9 – obelisk lub filar,
10 – małe drzewo,
11 – duże drzewo.
Róże o umiarkowanej sile wzrostu, idealne na pergole, standardowe łuki i obramowania drzwi mogą dodać uroku altankom i ogrodowym alkowom.
Klasyfikację do grupy rambler/klimber przyjęłam według opracowań Davida Austina.
Róża pnąca ocieniająca piwniczkę. Rys. Maria Janicka
Ramblery
O kwiatach pojedynczych: wyjątkowa ‘Apple Blossom’ – układ jej biało-różowych płatków przypomina kwiat jabłoni (5); ‘Kew Rambler’ mająca kwiaty różane z białym oczkiem i złotymi pręcikami oraz silny, piżmowy zapach (5, 10); czystobiała ‘Pleine de Grâce’ o bardzo silnej, goździkowej woni; karminowojasnoczerwona ‘Rambling Rosie’ (1, 2, 4, 8, 9); silnie pachnąca ‘Wedding Day’, której kremowo-żółte, zmieniające się z czasem w białe kwiaty rozwijają się z brzoskwiniowych pąków (5, 11); ‘Francis E. Lester’ o białych, delikatnie zaróżowionych na brzegach płatkach i silnej woni (2, 6, 7); ‘American Pillar’ – w głębokim, karminowym różu z białym oczkiem i żółtymi pręcikami (1, 3, 10); urocza ‘Euphrosyne’ mająca kwiaty w ciepłym odcieniu różu (1, 2, 3, 10); ‘Mountain Snow’ – biała, ozdobiona złotymi pręcikami (1, 3, 7, 10) i bladoróżowa ‘Open Arms’ (1, 2, 4, 8, 9). Do tej grupy należą też odmiany róż botanicznych o piżmowej woni: róża piżmowa Rosa moschata ‘Princesse de Nassau’ o kremowobiałych płatkach (2, 6, 8, 9); biała, silnie pachnąca róża cienkoszypułkowa R. filipes ‘Kiftsgate’ (5, 11) i rumianoróżowa R. filipes ‘Brenda Colvin’ o silnym zapachu (1, 11), a także róże botaniczne o kwiatach prostych, zwiewnych, subtelnie pięknych: kremowobiałych u Rosa moschata (1, 2, 6, 7), białych u R. mulliganii (11) i białych, rozwijających się z żółtych pąków u R. rubus (1, 10).
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Klimbery
O kwiatach pojedynczych: ‘Altissimo’, której krwistoczerwone z delikatnym karmazynowym cieniem i złotożółtymi pręcikami kwiaty wydzielają delikatny zapach (1, 2, 3, 4, 7); ‘Dortmund’ o płatkach karmazynowych z białym oczkiem i żółtych pręcikach (1, 2, 4, 7, 8, 9); ‘Meg’ – delikatnie różowa z brzoskwiniowym centrum i czerwono-żółtymi pręcikami oraz lekkim zapachem (1); ‘Mermaid’ cechująca się kanarkowożółtymi kwiatami z bursztynowymi pręcikami i delikatnym zapachem (3, 5); a także ‘Shropshire Lass’, czyli białe, delikatnie oprószone różem kwiaty i balsamiczny aromat (1, 3, 7, 10). Niemal pojedyncze kwiaty ma odmiana ‘Allen Chandler’ o karmazynowej barwie i złotych pręcikach oraz przyjemnym, słodkim zapachu (1, 2, 3, 7).
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Najlepsze siedliska w ogrodach
Wymienione róże o dobrej dla naszego klimatu odporności na mróz, mogą być uprawiane praktycznie na każdej glebie, choć najbardziej odpowiednia jest gliniasta o pH od 5,5 do 6,5, zdrenowana i dobrze przewietrzana. Najlepsze będą stanowiska ze spokojnym ruchem powietrza, oświetlone co najmniej przez 4 do 5 godzin w ciągu dnia. Optymalne wydają się miejsca o ekspozycji zachodniej, oświetlone długo i delikatnie.
W cieniu i w pełnym świetle
Jeśli chcemy ozdobić różami ściany o wystawie północnej, możemy zastanowić się nad następującymi odmianami: ‘Adélaïde d’Orléans’, ‘American Pillar’, Bobbie James’, ‘Francis E. Lester’, ‘Open Arms’, ‘Paul’s Himalayan Musk’, ‘Rambling Rector’, ‘The Garland’, ‘Veilchenblau’, ‘Wedding Day’, Rosa filipes ‘Kiftsgate’, ‘The Lady of The Lake’, ‘Mme Grégoire Stachelin’, ‘Maigold’ i ‘Shropshire Lass’. Najmocniej i najlepiej nasłonecznionych miejsc wymaga natomiast odmiana ‘Mermaid’.
Atrakcyjne dla pszczół
Wśród róż szczególnie atrakcyjnych dla pszczół wymieniane są ramblery ‘American Pillar’, ‘Blush Rambler’, ‘Bobbie James’, ‘Euphrosyne’, ‘Francis E. Lester’, ‘Kew Rambler’, ‘Open Arms’, ‘Paul’s Himalayan Musk’, ‘Rambling Rector’, Rosa moschata, R. mulliganii, R. rubus, R. filipes ‘Kiftsgate’ i R. filipes ‘Brenda Colvin’, ‘The Garland’ oraz ‘Wedding Day’. Warta polecenia jest też różna angielska zachowująca się jak rambler ‘The Lady of The Lake’. Wśród klimberów są to natomiast odmiany ‘Altissimo’ i ‘Mermaid’.
Kwiaty róż o łatwo dostępnym pyłku przyciągają wiele gatunków owadów, a różane krzewy dzięki pędom tworzącym splątany, kolczasty gąszcz, są doskonałym miejscem do zakładania gniazd i budowania kryjówek. Zimą ich owoców poszukują ptaki i inne zwierzęta, a również i dla nas są one źródłem cennych witamin, tym samym zaś ciekawym i zdrowym składnikiem przetworów. Zapach róż i ich barwy pozytywnie wpływają na samopoczucie, pozwalają się zrelaksować. Ze względu na ważną rolę, jaką pełnią w ekosystemach i pozytywny wpływ na zdrowie, warto je mieć w swoim ogrodzie.
dr Maria Janicka
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Literatura:
David Austin Roses – Handbook of Roses, 2011/12 European Edition
MacPhail V. J., Kevan P. G. 2009. Review of the Breeding Systems of Wild Roses (Rosa spp.). Floriculture and Ornamental Biotechnology 3(1), Global Science Books: 1–13.
Seneta W., (1983) Dendrologia, PWN, Warszawa.
Strobel K-J. 2010. Róże – najpiękniejsze i najodporniejsze odmiany – komponowanie, rozmnażanie, pielęgnacja. KDC – Klub Dla Ciebie, Warszawa.
davidaustinroses.co.uk
