Z artykułu dowiesz się m.in.:

• dlaczego warto założyć łąkę kwietną;
• jak pielęgnować łąki kwietne jednoroczne, a jak wieloletnie;
• czy łąkę kwietną można wsiać w istniejący trawnik.

Łąka kwietna w ogrodzie wiejskim i miejskim

Przyjmuje się, że około 35% światowej produkcji żywności zależy od zapylaczy. Pszczoły miodne stanowią ważną grupę owadów zapylających. Wykonują loty po pokarm, gdy temperatura powietrza osiągnie 16°C. W ciepłe i słoneczne dni pszczoły pracują do 10 godzin na dobę (np. na kwiatach lucerny). To w niewielkim stopniu oddaje pracowitość tych owadów. Zapylanie jest kluczowym procesem, w efekcie którego powstają owoce i nasiona. Gdyby pszczoły nie zapylały kwiatów, to z powierzchni Ziemi w krótkim czasie zniknęłoby ponad 100 tys. odmian roślin! Dzięki ich niezauważalnej pracy powstają owoce, nasiona stanowiące pokarm nie tylko dla ludzi, lecz także dla wielu gatunków zwierząt i ptaków.

Wiesiołek. Fot. Aga Wielińska

Już dawno stwierdzono, że jedną z przyczyn spadku liczby gatunków zapylaczy i ich liczebności są procesy urbanizacyjne, zastępowanie naturalnych siedlisk nawierzchniami betonowymi, kamiennymi – także na własnym podwórku. Zakładając łąkę kwietną, możemy pozytywnie wpłynąć na wzrost liczby zapylaczy, w tym pszczół. Wiele badań pokazuje, że często stosowane w ogrodach rośliny rabatowe nie stanowią atrakcyjnego pożytku dla zapylaczy. W dalszym ciągu popularne żywotniki (tuje) czy ostatnio modne w ogrodach trawy ozdobne również mają niewielkie znaczenie dla owadów. Jako alternatywę dla nich mogą stanowić rośliny łąkowe pyłko- i nektarodajne, które nie tylko wzbogacają taśmę pokarmową owadów, ale również są schronieniem dla wielu owadów, małych ssaków, gadów.

Fot. Maria i Eugeniusz Sapiołko

Stanowisko i przygotowanie podłoża, wysiew

Na założenie łąki kwietnej nadają się gleby przeciętne. Duża żyzność gleby powoduje inwazję gatunków nitrofilnych (np. pokrzywy), które mogą zagłuszać gatunki łąkowe. Dlatego przy dość żyznych glebach zalecane jest zdjęcie warstwy próchnicznej. Dodatkowe nawożenie gleby jest zbędne. Ważnym zabiegiem ręcznym jest usunięcie wszystkich roślin inwazyjnych i chwastów. Czynność tą należy powtórzyć po 2–3 tygodniach i ponownie usunąć kiełkujące chwasty. Glebę dobrze jest starannie rozdrobnić, w celu zapewnienia dobrych warunków do kiełkowania nasion roślin łąkowych.

Kompozycja gatunków kwiatowych powinna uwzględniać warunki glebowe, a zwłaszcza wilgotnościowe. Odpowiedni dobór mieszanki gatunkowej pozwoli na powodzenie w uprawie łąki.

Dla zapewnienia równomiernego obsiewu nasiona należy zmieszać z piaskiem. Zaleca się stosować gęstość wysiewu od 0,5 do 3 g nasion na 1 m2. Wysianych nasion nie przykrywamy warstwą podłoża, ponieważ większość z nich do kiełkowania wymaga światła. Wystarczy po wysiewie podłoże zwałować lub lekko ubić oraz podlać. Nie poleca się wsiewania mieszanek łąkowych w istniejący trawnik.

Jeśli dysponujemy dużą powierzchnią, to możemy podzielić ją na dwie części i nieco inaczej dobrać zestaw wprowadzanych gatunków miododajnych i pyłkodajnych. Pozwoli to jeszcze lepiej wykorzystać pszczołom rośliny pożytkowe. Biorąc pod uwagę mało estetyczny wygląd łąki poza okresem kwitnienia, trzeba zdać sobie sprawę z tego, że łąka kwietna najgorzej sprawdza się w miejscach reprezentacyjnych – od frontu posesji. Warto o tym pamiętać!

Fot. Maria i Eugeniusz Sapiołko

Pielęgnacja, zabiegi uprawowe

Łąka kwietna nie wymaga wielu prac pielęgnacyjnych. Podczas wschodów roślin konieczne jest podlewanie, ale po tej fazie nie powinno się tego robić, nawet w okresie suszy. Częste podlewanie przyczyni się do wykształcenia płytkiego systemu korzeniowego i niskiej odporności roślin na niedostatek wody. Gleby nie powinno się nawozić, wyjątkiem są te o odczynie kwaśnym, które należy wapnować. Bardzo ważnym zabiegiem jest koszenie. Łąki jednoroczne należy kosić raz, na końcu sezonu, a łąka wieloletnia wymaga koszenia jeden lub dwa razy w roku. Dla zapewnienia obfitego kwitnienia łąk wieloletnich oraz jak największej liczby gatunków najlepsze efekty daje koszenie raz w roku na początku lata (w czerwcu lub lipcu). Warto pamiętać, żeby nie kosić wcześniej niż w czerwcu! Zbyt wczesny termin koszenia (połowa maja) powoduje, że część gatunków nie ma szansy zakwitnąć przed pierwszym pokosem. Najlepiej jest kosić tradycyjną kosą lub sierpem na wysokość ok. 10–15 cm. Bardzo ważne jest, aby zostawić na kilka dni skoszone pędy na łące, żeby mogły wyschnąć i wsypać się nasiona zawiązane przez rośliny. Po kilku dniach siano trzeba usunąć.

Miejmy na względzie fakt, że łąka kwietna wyobrażana jest jako pewien idealny obraz, tymczasem warto podkreślić jej sezonową zmienność: przekwitłe kwiatostany, częste zgniecenia runi przez ulewę, ubogie kwitnienie łąk wieloletnich w pierwszym roku, co jest niemałym problemem natury estetycznej. Łąkę kwietną należy postrzegać jako dynamiczny ekosystem, akceptując jego elementy chaosu i przemijania. Pomimo tego faktu, warto wprowadzać ją do swojej przestrzeni ogrodowej oraz na tereny zielone w miastach. To nieocenione i mało poznane miejsce pszczelego pożytku stanowi bardzo ważny element bioróżnorodności.

1 - W przypadku gatunków łąkowych zabieg stratyfikacji ma na celu wyrównanie wschodów, lecz nie jest konieczny.

2 - Korytarz ekologiczny to struktura przyrodnicza, najczęściej o wydłużonym kształcie, łącząca płaty podobnych środowisk, przebiegająca w odmiennym otoczeniu, np. pas zadrzewień łączący fragmenty lasu w krajobrazie rolniczym, rzeka łącząca jeziora. Korytarze umożliwiają migrację między płatami odpowiednim grupom gatunków (roślin, zwierząt, grzybów).

3 - Wyspa cieplna – zjawisko klimatyczne polegające na występowaniu wyższej temperatury w mieście w porównaniu z terenami niezabudowanymi otaczającymi miasto. Wynika ono ze zbytniego zagęszczenia powierzchni łatwo nagrzewających się, takich jak beton czy asfalt – przyp. red.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"