Z artykułu dowiesz się m.in.:

• jaka roślinność występuje w okolicach Piwnicznej – Kosarzysk;
• jak wiele z tych roślin dostarcza pyłku i nektaru pszczole miodnej;
• jak stworzyć kompozycje roślinne inspirowane naturalną roślinnością tych terenów.

Wzbogacanie bazy pokarmowej: rabaty z natury – Piwniczna - Kosarzyska

Doliny górskich potoków są często szlakami prowadzącymi do skrytych w lasach przysiółków. Takie siedliska w pewnym stopniu zmienione przez człowieka są interesujące pod względem botanicznym, obfitują też w rośliny chętnie oblatywane przez pszczołę miodną. Wraz z otaczającymi je lasami i łąkami są ważną bazą pokarmową dla owadów zapylających.

W artykule przedstawiam czytelnikom „Pasieki” jedenaście zestawów roślin pyłko- i nektarodajnych opracowanych na bazie zdjęć fitosocjologicznych i spisów florystycznych wykonanych w pięciu typach zbiorowisk spotykanych na prawym brzegu potoku Czercz w okolicy Kosarzysk – osiedla Piwnicznej-Zdroju.

Roślinność w okolicach Kosarzysk

Kompozycje miododajne

Rośliny na rabaty miododajne dobrałam według ich współwystępowania w poszczególnych płatach. Wzbogaciłam je o gatunki ruderalne naturalnie rosnące w konkretnych fitocenozach (z wyłączeniem roślin inwazyjnych), co pozwoliło zachować charakter miejscowej szaty roślinnej. W zestawieniach opartych o zdjęcia fitosocjologiczne podałam oryginalną ilościowość gatunków³. Dobór roślin został przygotowany tak, by rabaty były miejscem odwiedzin zarówno pszczoły miodnej, jak i innych owadów, w przypadku lepnicy białej również zapylaczy nocnych. Są to zatem kompozycje wspierające podział zasobów między owady z różnych grup – rabaty owadzie.

Kompozycja 1

Inspirowana jest ziołoroślami rosnącymi niedaleko brzegu Czercza. W górnej warstwie dominuje mięta o bladoliliowych kwiatostanach, koronkowa przytulia i różowo kwitnący sadziec. Towarzyszy im brązowozłota bylica – jej drobne kwiaty wychylają się z mlecznozielonych pąków. Ze zwiewną plamą bieli, jasnego różu i brązu kontrastują przypominające świece amarantowe kwiatostany krwawnicy. W dolnej warstwie rozrasta się delikatna babka lancetowata i koniczyna białoróżowa, a pośród soczyście zielonych liści sitowia błyskają żółte gwiazdki tojeści.

Dobór roślin: mięta długolistna Mentha longifolia 3, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum 1, krwawnica pospolita Lythrum salicaria +, babka lancetowata Plantago lanceolata +, koniczyna białoróżowa Trifolium hybridum +, tojeść gajowa Lysimachia nemorum +, przytulia czepna Galium aparine 2, bylica pospolita Artemisia vulgaris +, sitowie leśne Scirpus sylvaticus +.

Kompozycja 2

Aranżacja ta wprowadza w atmosferę ziołorośli nadpotokowych. Wczesną wiosną różowo kwitnie lepiężnik, latem ozdobą są jego parasolowate liście. Wtedy też zakwitają podagrycznik, świerząbek orzęsiony i mięta długolistna, a rabata przypomina biało-różowy koronkowy szal ozdobiony żółtymi kłosokształtnymi kwiatostanami rzepika.

Dobór roślin: lepiężnik różowy Petasites hybridus, mięta długolistna Mentha longifolia, rzepik pospolity Agrimonia eupatoria, podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria, świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum, przytulia czepna Galium aparine.

W kompozycji nr 4 szczaw tępolistny Rumex obtusifolius występujący naturalnie w tym płacie ze względu na ekspansywność został zastąpiony szczawiem zwyczajnym R. acetosa (Fot. 3). Bniec biały zapylany jest przez motyle nocne, a wieczorami jego pachnące kwiaty odznaczają się na tle mroczniejącej zieleni.

Kompozycja 3

Dobór roślin: nostrzyk biały Melilotus albus +, nostrzyk żółty M. officinalis +, koniczyna łąkowa Trifolium pratense +, barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium +, babka lancetowata Plantago lanceolata +, mak wątpliwy Papaver dubium +, wrotycz pospolity Tanacetum vulgare 1.

Kompozycja 4

Kompozycja 5

Dobór roślin: nostrzyk żółty Melilotus officinalis +, koniczyna łąkowa Trifolium pratense +, chaber łąkowy Centaurea jacea +, wyka ptasia Vicia cracca +, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum +, kłobuczka pospolita Torilis japonica 1, bylica pospolita Artemisia vulgaris 2.

Kompozycja 6

Jest zapisem spaceru po ciepłolubnej łące powoli zarastającej ziołoroślowymi bylinami. W gorące dni unosi się nad nią ziołowy zapach liliowo kwitnącej lebiodki i różowej macierzanki, a także białych kwiatostanów krwawnika i świerząbka. Radosnym, słonecznym akcentem są żółte kłosy rzepika, koszyczki pępawy i drobne kwiaty przywrotnika tworzące nisko nad ziemią złotoseledynowe chmurki.

Kompozycja 7

Ta aranżacja jest inspirowana ziołoroślowym runem łęgu i jego malinowym podszytem. Już sam opis przywodzi na myśl wyrazisty, dziki aromat spleciony z zapachu kwiatów, mięsistych łodyg i dojrzałych owoców. Kompozycja utrzymana jest w subtelnych różowawych odcieniach z drobnym akcentem amarantowych wargowych kwiatów jasnoty i żółtych koszyczków łoczygi, która wabi muchówki, pszczoły, ćmy i motyle dzienne.

Dobór roślin: mięta długolistna Mentha longifolia 3, lepiężnik różowy Petasites hybridus 2, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum +, wierzbownica kosmata Epilobium hirsutum +, jasnota plamista Lamium maculatum +, łoczyga pospolita Lapsana communis +, malina właściwa Rubus idaeus +.

Kompozycja 8

Również i ten zestaw zachęca do zanurzenia się w bogatym, wielowarstwowym zapachu runa łęgowego lasu. Ze słodkim, odurzającym zapachem kwiatów miesza się ostra woń zielonych części roślin, tworząc niezwykłe kontrasty. Rabata utrzymana jest w odcieniach bieli, różu i zieleni z akcentem żółtego i złotego brązu.

Dobór roślin: sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum 1, podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria 3 (Fot. 2), świerząbek korzenny Chaerophyllum aromaticum 3, rzepik pospolity Agrimonia eupatoria +, mięta długolistna Mentha longifolia 1(2), bylica pospolita Artemisia vulgaris +, pokrzywa zwyczajna Urtica dioica +.

Kompozycja 9

Dobór roślin: komonica zwyczajna Lotus corniculatus 2, koniczna biała Trifolium repens 2, macierzanka zwyczajna Thymus pulegioides +, czyścica storzyszek (klinopodium pospolite) Clinopodium vulgare +, przelot pospolity Anthyllis vulneraria +, szczaw zwyczajny Rumex acetosa +, chaber driakiewnik Centaurea scabiosa +.

Kompozycja 10

Dobór roślin: marchew zwyczajna Daucus carota 2, koniczyna łąkowa Trifolium pratense +, macierzanka zwyczajna Thymus pulegioides +, świerzbnica polna Knautia arvensis 1, wyka ptasia Vicia cracca +, poziomka pospolita Fragaria vesca +, dzwonek rozpierzchły Campanula patula +.

Kompozycja 11

Dobór roślin: krwawnik pospolity Achillea millefolium 1, dziurawiec czteroboczny Hypericum maculatum +, brodawnik zwyczajny typowy Leontodon hispidus subsp. hispidus 1, świetlik łąkowy Euphrasia rostkoviana +, koniczyna łąkowa Trifolium pratense +, macierzanka zwyczajna Thymus pulegioides +, chaber driakiewnik Centaurea scabiosa +.

Dr Maria Janicka
Narodowa Kolekcja Bioróżnorodności IB PAN,
Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Literatura

• Banaszak J., Ekologia pszczół, PWN, Warszawa-Poznań 1993.
• Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Vademecum Botanicum, Poznań-Kraków.
• Falińska K. 2012. Ekologia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Janicka M. 2023. Odwiedziny na kwiatach – owady, rośliny i sieci zapyleń. Pasieka 2: 54–57.
• Janicka M. 2023. O wzbogacaniu pożytków – wprowadzenie z ekologii roślin. Pasieka 1: 48–51.
• Janicka M. 2022. Wykorzystanie danych fitosocjologicznych w projektowaniu zestawów roślin miododajnych na przykładzie wybranych zbiorowisk nieleśnych z Beskidu Sądeckiego. 59 Naukowa Konferencja Pszczelarska. Zakład Pszczelnictwa Instytut Ogrodnictwa w Puławach, 8–9 marca 2022 r., Materiały Konferencji on-line: 58.
• Lipiński M. 2010. Pożytki pszczele. Zapylanie i miododajność roślin. PWRiL, Wyd. Sądecki Bartnik, Warszawa – Stróże.
• Ruszkowski A., Jabłoński B., Rośliny pokarmowe pszczół, Wyd. Zarząd Główny PKE, Kraków 2000.
• Sulborska A. 2019. Rośliny pożytkowe. Wydawnictwo „Pasieka”, Klecza Dolna.

1 - Rodzaj zbiorowisk synantropijnych (zbudowanych z roślin rodzimych i obcego pochodzenia, zajmujących siedliska skrajnie przekształcone przez człowieka lub nowo powstałe); zbiorowiska trwałe z przewagą bylin, porastające siedliska skrajne lub nowo powstałe w sąsiedztwie zabudowań, na śmietniskach, placach, drogach itp. [wg: Falińska 2012].

2 - Rosnące na siedliskach przekształconych przez człowieka [wg: Falińska 2012].

3 - Do określania udziału gatunków w płacie roślinności służy powszechnie używana siedmiostopniowa skala ilościowości-pokrycia wprowadzona przez Brauna-Blanqueta: r – bardzo rzadko, jeden lub kilka osobników, + – rzadko, z nieznacznym pokryciem, 1 – licznie z niskim pokryciem lub mniej obficie z wyższym pokryciem, zawsze mniejszym niż 5% badanej powierzchni, 2 – pokrycie 5-25% powierzchni badawczej lub bardzo licznie z pokryciem mniejszym niż 5%, 3 – pokrycie 25-50%, 4 – 50-75%, 5 – 75-100%. Oceniana jest pionowa projekcja osobników danego gatunku na płaszczyznę poletka [Dzwonko 2007].

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"