Z artykułu dowiesz się m.in.:

• co to jest tzw. produkcja podstawowa;
• czy w ramach takiej działalności można sprzedawać miód;
• czy posiadanie pasieki liczącej mniej niż 80 uli może być postrzegane jako działalność rolnicza.

Sprzedaż miodu w ramach działalności rolniczej – podstawowe kwestie prawne

Oprócz omówionych już możliwości sprzedaży miodu czy też innych produktów pszczelich w ramach działalności gospodarczej¹, sprzedaży bezpośredniej², rolniczego handlu detalicznego (RHD)³ oraz tzw. działalności nieewidencjonowanej⁴, możliwe jest także uzyskiwanie przychodu z własnej pasieki w ramach typowej działalności rolniczej. Często ten rodzaj działalności – dla odróżnienia od pozostałych możliwości sprzedaży – opisuje się poprzez wskazanie, że jest to sprzedaż w ramach produkcji podstawowej, inaczej zwanej produkcją pierwotną. W niniejszym artykule wyjaśnię, na czym polega taka formuła sprzedaży.

Działalność rolnicza

W świetle art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych⁵ (ustawa o PIT) działalnością rolniczą, w rozumieniu ust. 1 pkt 1 (czyli działalnością rolniczą, z której przychód jest zwolniony na podstawie ustawy – z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej), jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

Działalność rolnicza obejmuje zatem także hodowlę pszczół, przy czym według ust. 3 działami specjalnymi produkcji rolnej m.in. prowadzenie pasiek. Co do zasady, prowadzenie pasieki może podlegać opodatkowaniu według ustawy o PIT, chyba że hodowla pszczół nie przekroczy progu 80 rodzin pszczelich (art. 2 ust. 3a w zw. z załącznikiem nr 2 do ustawy).

W wypadku, gdy przychody z pasieki nie mieszczą się w zakresie objętym ustawą o PIT, potencjalnie możliwe jest opodatkowanie jedynie podatkiem rolnym, który zależy od prawa własności lub użytkowania określonych gruntów (art. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym⁶). Na marginesie można zauważyć, że art. 2 ust. 2 tej ustawy także zawiera definicję działalności rolniczej („Za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb”).

Produkcja podstawowa (pierwotna), czyli jaka?

Jak wyjaśniłem, miód zalicza się do produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu art. 5 pkt 2 ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego (u.p.z.)⁷, który odsyła do produktów wymienionych w załączniku nr I (ust. 8.1) do rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 853/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (rozporządzenie nr 853/2004)⁸. Przepisy ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego posługują się wielokrotnie pojęciem „produkcji podstawowej” (np. art. art. 20 ust. 4, art. 21b). Samodzielnie przepisy tej ustawy nie wyjaśniają, jak należy rozumieć tę produkcję. Odpowiedzi na pytanie o znaczenie „produkcji podstawowej” dostarcza art. 3 pkt 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (rozporządzenie nr 178/2002)⁹:

„produkcja podstawowa”

oznacza produkcję, uprawę lub hodowlę produktów podstawowych, w tym zbiory, dojenie i hodowlę zwierząt gospodarskich przed ubojem. Oznacza także łowiectwo i rybołówstwo oraz zbieranie runa leśnego.

Produkty produkcji pierwotnej

Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 852/2004 „surowiec” oznacza produkty produkcji pierwotnej, w tym produkty ziemi, pochodzące z hodowli, polowań i połowów. Do produktów produkcji pierwotnej należą zatem m.in.:

• produkty pochodzenia roślinnego,
• produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym także produkty pszczele (miód)¹².

Możliwości sprzedaży

Dr Rafał R. Wasilewski
Doktor nauk prawnych, radca prawny, radcawasilewski.pl

1 - R.R. Wasilewski, Sprzedaż miodu i innych produktów pszczelich – działalność gospodarcza, „Pasieka” 5/2023, https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/248-pasieka-5-2023/4004-10-dr-rafal-r-wasilewski-sprzedaz-miodu-i-innych-produktow-pszczelich-dzialalnosc-gospodarcza

2 - R.R. Wasilewski, Sprzedaż bezpośrednia miodu – podstawowe kwestie prawne, „Pasieka” 4/2021, https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/219-pasieka-4-2021/3083-sprzedaz-bezposrednia-miodu-podstawowe-kwestie-prawne

3 - R.R. Wasilewski, Rolniczy handel detaliczny – aspekty prawne, „Pasieka” 2/2021, https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/215-pasieka-2-2021/2903-40-rolniczy-handel-detaliczny-aspekty-prawne

4 - R.R. Wasilewski, Sprzedaż miodu i innych produktów pszczelich – działalność nieewidencjonowana, „Pasieka” 6/2023, https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/249-pasieka-6-2023/4049-26-dr-rafal-r-wasilewski-sprzedaz-miodu-i-innych-produktow-pszczelich-dzialalnosc-nieewidencjonowana

5 - Dz.U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.

6 - Dz.U. z 2020 r. poz. 333 z późn. zm.

7 - Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1753).

8 - Dz. Urz. UE z 2004 r. L – 139, s. 55.

9 - Dz. Urz. UE z 2002 r. L – 31, s. 1.

10 - Komisja Europejska, Wytyczne dotyczące wykonania niektórych przepisów rozporządzenia (WE) nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych, Bruksela 2018, s. 6.

11 - Tamże, s. 7.

12 - Tamże, s. 8.

13 - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Hodowli Zwierząt, Wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności dla zakładów prowadzących działalność MLO, RHD, SB, z uwzględnieniem reguły elastyczności, Warszawa 2021, https://www.gov.pl/attachment/99cb84cb-24ed-42f6-99e0-ca2ffc4de7d1 (dostęp: 10.11.2023 r.)

14 - Dz.U. z 2023 r. poz. 1075.

15 - Tak też H. Turlejska, M. Muszyc, Pracownia do pozyskiwania miodu w krótkim łańcuchu dystrybucji. Poradnik, Białystok 2020, s. 28.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"