Budujemy ul słomiany cz.Ι
Wykonanie prawidła jest zadaniem najpoważniejszym, gdyż ma duży wpływ na robiony na nim później korpus ula. Dlatego powinno ono być zaprojektowane i wykonane dokładnie, a także z najlepszego materiału.
Po wykonaniu prawidła wykonuje się ramę dolną i górną, w której
wycięte są wręby na ramki. Na zdjęciu wkładanie do prawidła
ramy dolnej prezentują Zbigniew Kamiński i Michał Długosz.
Będzie składać się z podstawy oraz połączonych z nią słupków, których liczba uzależniona jest od przyjętego sposobu wykonania ula. Prawidło może być wykonane na dwa sposoby.
Pierwszy z nich polega na wykonaniu podstawy jednolitej z drewna, a następnie wstawieniu w nią słupków. Na podstawę należy zgromadzić materiał, którym może być sosna. Słupki najlepiej wykonać z drewna twardego, takiego jak dąb, buk czy jesion. Wymiary podstawy powinny być o kilka centymetrów większe od wymiarów korpusu.
Musi ona posiadać odpowiednią grubość, 8-10 cm, aby we właściwy sposób i odpowiednio mocno można było zamontować słupki, wycinając w podstawie otwory. Liczba słupków będzie zależała od sposobu wykonania ula i wahała się od 12 do 24. Wymiar słupka w przekroju powinien wynosić 4 do 6 cm, wysokość w zależności od wysokości korpusu 70-80 cm (Rys. 1).
Drugi sposób wykonania prawidła polega na wykonaniu podstawy w formie ramy, do której przykręcone będą słupki. W tym celu najpierw należy zrobić ramę o wymiarach korpusu, choć może być 2 mm szersza, aby łatwiej było wkładać i wyjmować dolną i górną ramę korpusu ula oraz grubości około 10 cm, aby przykręcone słupki były stabilne. Każdy słupek przykręcony powinien być dwiema śrubami. Liczba słupków również będzie zależała od metody wykonania ula.
Sposobów wykonania ula ze słomy na prawidle może być kilka. Tu przedstawione zostaną dwa. Pierwszy polega na ułożeniu słomy w prawidle, połączeniu ram drutami oraz zszyciu korpusu, a następnie obcięciu wystającej słomy i przybiciu narożników. W drugim narożniki przybijane są do ramy dolnej przed włożeniem jej do prawidła, następnie słoma jest obcięta na określoną długość i układana dopiero w prawidle. Przy tej metodzie odpada szycie narożników (Rys. 2).
Na pierwszym planie widoczny jest korpus wykonany na prawidle
czworobocznym, w głębi samo prawidło.
W słupkach prawidła powinny być wywiercone otwory na jednakowych wysokościach, w korpusach niskich wystarczą dwa, w wyższych trzy. Ułatwia to uciskanie słomy za pomocą przetyczek z drutu. Ostatnie otwory są wywiercone w taki sposób, aby zatyczki włożone były dokładnie nad górną ramą korpusu i stanowiły jej wysokość (wysokość ramki plus 10 mm).
Należy zwrócić uwagę na staranne i precyzyjne wykonanie prawidła. Szczególnie istotne jest pionowe mocowanie słupków. Źle wykonane prawidło będzie wpływało na jakość korpusu ula, gdyż nie można wykonać dobrego korpusu na złym prawidle.
Oto kolejność wykonania:
–wykonanie ram, dolnej i górnej
–układanie słomy w prawidle po założeniu ramy dolnej
–uciśnięcie słomy po założeniu ramy górnej
–połączenie ram drutem
–szycie ścian i naroży
–obcięcie słomy i przybicie narożników
–wykończenie zewnętrzne korpusu
–wykonanie pozostałych elementów ula i wyposażenia wewnętrznego
Jeszcze kilka słów o wykonaniu ram, między które będzie układana słoma. Rama dolna i górna mają oczywiście takie same wymiary. Różnica polega na tym, że w ramie górnej znajduje się felc wewnętrzny służący do wieszania ramek. Może on być tylko w dwóch ścianach albo we wszystkich. Szerokość ramy jest identyczna jak grubość korpusu ula, zaś jej grubość wynosi 30-40 mm.
W środku ich grubości wierci się dziurki służące do przewlekania drutu opasującego ściany ula. Najwygodniej jest wywiercić je tak, aby opasania wypadły między słupkami prawidła, wtedy ułatwione jest zszywanie ula. Listwy ram powinny być połączone stabilnie i pod kątem prostym, gdyż stanowią one szkielet ula.
Tekst i zdjęcia
Mieczysław Janik
