Kończy się lato w pasiece

Marny to był sezon pasieczny. Wczesne pożytki, takie jak mniszek i sady, z powodu chłodów i złych warunków pogodowych w większości pasiek nie były nawet pożytkami rozwojowymi dla pszczół. Z tej przyczyny w niektórych pasiekach zaobserwowano przerwanie czerwienia matek, a więc wstrzymanie rozwoju rodzin.

Fot. Janusz Pudełko

Nawet rzepak z powodu złej pogody nie był dostatecznie wykorzystany. Akacja we wschodnich rejonach kraju prawie nie zakwitła, a tam, gdzie pojawiły się kwiaty, pogoda również nie pozwoliła na oblatywanie pszczół. Wczesne odmiany lip, jakie najczęściej spotyka się w miastach, przekwitły już przed 25 czerwca, a więc jeszcze przed ociepleniem niezbędnym do nektarowania.

Około 20 lipca prawie w całym kraju kończy się pożytek. Jeśli do tej pory nie ograniczyliśmy matek w czerwieniu i nie zanosi się na większy pożytek, możemy jeszcze w ulach leżakach beznadstawkowych przerwać czerwienie przez wymianę starej matki na młodą nieunasiennioną.

W ten sposób uzyskamy przerwę w czerwieniu, a przez to powstrzymamy rozwój Varroa destructor. Przy braku pożytku stopniowo zanika czerw trutowy, a jest to okres masowego...

Zdrowotność czerwia

Po miodobraniu przeprowadzamy szczegółowy przegląd pasieki, podczas którego zwracamy szczególną uwagę na zdrowotność czerwia. Pojawienie się w plastrach zmumifikowanych, szarobiałych poczwarek informuje nas o obecności grzybicy.

Zmumifikowany czerw w podziurawionych przez pszczoły wieczkach świadczy o takich chorobach, jak zgnilec złośliwy czy choroba woreczkowa. Zamierający czerw otwarty to objawy kiślicy. W takich rodzinach wskazane jest natychmiastowe przerwanie czerwienia, aby w ten sposób ograniczyć namnażanie się chorego czerwia podczas karmienia larw.

Fot. Janusz Pudełko

Pszczoły stopniowo będą usuwały chory czerw z ula. Należy też natychmiast skontaktować się z lekarzem weterynarii w celu zaopatrzenia się we właściwe leki i rozpocząć leczenie. Podczas przeglądu zwracamy uwagę na siłę rodziny, jakość matek i ich czerwienie, a także stan zapasów pierzgi.

Dobieramy najodpowiedniejsze do zimowli plastry oraz wstępnie układamy gniazda zimowe. Staramy się, aby w gnieździe zimowym nie znalazły się plastry, które już zimowały. Wszystkie wadliwe i zbyt stare plastry z czerwiem ustawiamy za zatworem lub kratą odgrodową, a w gnieździe pozostawiamy te, na których planujemy zimować daną rodzinę.

Takie prowizoryczne ułożenie gniazda przyczynia się do tego, że pszczoły będą zagospodarowywały na zimę głównie...

Zapasy pyłku

Pszczelarz powinien się orientować, jakie są w tym czasie zasoby pyłkowe w okolicy. Jeśli wiemy, że naturalnych zasobów brak, należy wcześniej zadbać o odłożenie dla każdej rodziny 2-3 plastrów z pyłkiem.

Plastry z pierzgą powinny znaleźć się w ułożonym gnieździe zimowym już w sierpniu, aby wylęgające się w tym czasie pszczoły mogły jeszcze przed zimą dobrze się odżywić i wytworzyć tkankę białkowo- tłuszczową.

Jak wskazuje praktyka, w okolicach o ubogich pożytkach pyłkowych rodziny pszczele rozwijają się słabo, wychowują mało czerwia i nie dochodzą do siły. Jest to wynik braku karmicielek i mleczka dla większej liczby larw oraz ograniczenia liczby składanych jaj przez matkę skąpo karmioną mleczkiem.

W skrajnych przypadkach pszczoły mogą dodatkowo ograniczać rozwój przez zjadanie części larw, na których wychowanie brakuje pierzgi. Ponadto niedożywione pierzgą młode pszczoły nie dochodzą do pełnej dojrzałości fizjologicznej i charakteryzują się niedorozwojem gruczołów gardzielowych produkujących mleczko.

Brak pierzgi w ulu ujemnie odbija się również na rozwoju u pozostałych pszczół gruczołów produkujących enzymy, gruczołów woskowych czy też na zdolność wytwarzania...

Fot. Jerzy Jóźwik

Pszczoły nie zakładają również mateczników ratunkowych, jeżeli w rodzinie są pszczoły trutówki. Czerwienie trutówek rozpoznajemy po rozłożeniu jajeczek na dużej przestrzeni w sposób nieregularny, przeważnie do komórek trutowych, gdyż krótkie odwłoki uniemożliwiają im prawidłowe złożenie jajeczek na dnie komórek pszczelich.

W komórkach zaczerwionych przez pszczoły trutówki widzi się najczęściej po kilka, a nawet kilkanaście jaj w każdej, z czego duża ich liczba przytwierdzona jest do ścianek komórek. Niejednokrotnie znaleźć można jaja nawet w komórkach z pierzgą.

Rodziny z trutówkami wobec braku przybywania młodych pszczół skazane są na wymarcie, lecz pomimo tego bardzo niechętnie przyjmują poddaną matkę i niemal z reguły zabijają ją, a mateczniki zgryzają. Słabe rodziny z trutówkami likwidujemy przez dołączenie do innych.

Fot. Janusz Pudełko

Rodzinom silniejszym po zlikwidowaniu ich własnego czerwia trutowego poddajemy matki czerwiące w izolatorze z siatki na wygryzające się młode pszczoły, najlepiej odsklepiaczem widełkowym. Po rozpoczęciu czerwienia matkę z izolatora uwalniamy.

Czerw od matek trutowych, w odróżnieniu od pszczół trutówek, jest na plastrze zwarty. Wymiana matki trutowej na pełnowartościową nie nastręcza trudności. Łatwo ją zauważyć i usunąć, następnie poddać nową.

Karmienia „na czerw” nie należy opóźniać ani przeciągać dłużej niż do ostatnich dni sierpnia. Późniejsze powoduje szkodliwe...

W lecie i jesienią najlepiej niszczyć całe gniazda wieczorem. Osy latające w pasiece można wyłapywać do butelek z jasnego szkła, napełnionych do około 1/3 lekko sfermentowanym sokiem.

Uzupełnianie zapasów zimowych dużymi dawkami zaczynamy pod koniec sierpnia.

Jan Plewa

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"