WAGA! Artykuł pochodzi ze starych wydań Pasieki. Część wiedzy może być już nieaktualna. By zapoznać się z AKTUALNYMI zaleceniami weterynaryjnymi sprawdź:

Pszczelarskie kompedium wiedzy o warrozie cz. 1

Pszczelarskie kompedium wiedzy o warrozie cz. 2

Dlaczego są problemy z wyborem zarejestrowanego leku przeciwko warrozie

I inne. 

Pamiętaj by zawsze sprawdzić informacje w nowszych numerach "Pasieki". Wiele informacji z zakresu leczenia pszczół lub gospodarki pasiecznej uległo zmianie. Informacje zawarte w tym artykule utrzymujemy na stronie w ramach archiwizacji wiedzy pszczelarskiej. 

PSZCZELARSTWO ekologiczne w krajach UE (na przykładzie Niemiec)

Wytyczne dla pszczelarstwa ekologicznego w krajach Unii Europejskiej są bardzo zróżnicowane. Nie dopracowano się jednolitych zaleceń w tym zakresie, przez co produkty pszczelarskie pochodzące z pasiek uważanych za ekologiczne w poszczególnych krajach znacznie różnią się jakością. Wzbudza to ożywioną dyskusję zarówno w środowisku ekologów, jak i konsumentów.

Warto zapoznać się bliżej z normami obowiązującymi w Niemczech – kraju, gdzie warunki dla pszczelarstwa są zbliżone do polskich. Wytyczne zrzeszeń niemieckich należą do najbardziej szczegółowych i precyzyjnych w krajach UE, a przy tym są u nas dość łatwo dostępne. Obowiązujące dziś w Niemczech wytyczne dla pszczelarstwa ekologicznego opracowano w 1993 r. Pod koniec ubiegłego wieku na ich podstawie gospodarowało ponad 200 pszczelarzy (0,2%). Posiadali oni certyfikaty głównie trzech zrzeszeń: Bioland, Demeter i Naturland, współpracujących w ramach Arbeitsgemeinschaft Ökologischer Landbau (AGÖL). Opracowane przez nie zalecenia dotyczące gospodarki pasiecznej są właściwie identyczne. Demeter dodatkowo przykłada dużą wagę do powrotu do zasad i metod pierwotnego pasiecznictwa (bartnictwa).

Poniżej znajduje się omówienie dyrektywy zrzeszenia Bioland-Verband, na podstawie której można łatwo prześledzić najważniejsze zasady pszczelarstwa ekologicznego w Niemczech.

Lokalizacja rodzin pszczelich

Jeśli miejscem rozstawienia rodzin jest pole uprawne, musi ono być zagospodarowane ekologicznie. Miejsce ustawienia pszczół powinno być tak dobrane, aby w promieniu 3 km od uli nie było żadnych znaczących rolniczych lub nierolniczych źródeł zanieczyszczenia, ujemnie wpływających na produkty pszczele. Jeśli istnieje podejrzenie zanieczyszczeń ze strony otoczenia, produkty należy przebadać. W razie potwierdzenia podejrzeń należy pasieczysko opuścić. W jednym miejscu powinno stać tylko tyle rodzin, by każda z nich miała zapewnione dostateczne zaopatrzenie w pyłek, nektar i wodę.

Dopuszcza się wykorzystanie pożytków z roślin uprawnych, w miarę możliwości jednak jako źródło pożytków należy w pierwszej kolejności wykorzystywać tereny zagospodarowane w sposób ekologiczny.

Pszczelarz powinien możliwie rzadko zmieniać miejsce stacjonowania pasieki. Celowe przewożenie rodzin do sadów owocowych w celu ich wykorzystania jako źródła nektaru lub zapylania jest niedozwolone. Miejsca ustawienia pasiek należy umieścić w rocznym planie wędrówek, zawierającym dokładne dane na temat okresu i miejsca przebywania (łan, działka itp.), rodzaju pożytku i liczby rodzin. Jeśli rodziny pszczele pozostają na terenach, które urzędy kontrolne uznały za nienadające się dla pszczelarstwa ekologicznego, ich produkty nie powinny być sprzedawane (znakowane) jako pochodzące z ekologicznej produkcji.

Zdjęcie: Zdzisław Wyleżyński

Zdrowotność

pszczół Dopuszczone jest stosowanie jedynie metod biotechnicznych i biofizycznych. Wyjątkiem jest zwalczanie roztocza Varroa destructor – w tym wypadku dodatkowo można zastosować kwasy organiczne (mlekowy, mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) w dawkach zgodnych z przepisami UE dotyczącymi ekologicznego utrzymania zwierząt. Stosowanie tych środków w trakcie pożytku jest niedozwolone. Wszystkie zabiegi lecznicze należy zanotować w książce zabiegów leczniczych.

Budowa ula

Ule mogą być budowane z drewna, słomy lub gliny. Wyjątkiem są okucia, pokrycia dachowe, osiatkowane dennice i podkarmiaczki. Do budowy uli należy stosować możliwie wolne od szkodliwych substancji kleje i powłoki malarskie (np. naturalne farby z oleju lnianego lub na bazie żywicy drzewnej). Zabronione jest używanie farb syntetycznych lub zawierających biocydy. Do zabezpieczania uli od wewnątrz nie wolno używać żadnych substancji poza woskiem, propolisem i olejami roślinnymi. Czyszczenie i dezynfekcję można przeprowadzać tylko za pomocą wysokiej temperatury (płomień, ukrop) lub mechanicznie. Przy ostrych zakażeniach dozwolone jest stosowanie roztworu NaOH (sody kaustycznej), pod warunkiem jej późniejszej neutralizacji za pomocą kwasów organicznych. Stosowanie innych środków chemicznych jest niedopuszczalne.

Wosk i plastry

W okresie czerwienia należy zapewnić rodzinom pszczelim możliwość naturalnej budowy na wielu plastrach. Węza powinna być wykonana tylko z wosku pszczelego, który został pozyskany w pasiekach zrzeszenia Bioland z naturalnej zabudowy lub odsklepin. Zaleca się zamknięty obrót wosku w obrębie danego zrzeszenia. Dozwolone jest wprowadzanie obcego wosku w ilości do 30% zapotrzebowania, ale pod kontrolą. Plastikowa węza jest zakazana. Wosk nie powinien mieć styczności z rozpuszczalnikami, wybielaczami ani innymi szkodliwymi substancjami. Sprzęty i pojemniki do przerobu wosku mogą być wykonane tylko z materiałów nieutleniających się.

Higiena plastrów

W wosku pszczelim nie powinny znajdować się wykrywalne pozostałości po chemioterapeutykach, które wskazują na stosowanie niedozwolonych metod zwalczania warrozy lub motylicy. Do dezynfekcji plastrów można wykorzystywać tylko metody termiczne, kwas octowy lub biopreparaty na bazie bakterii Bacillus thuringiensis.

Poskramianie, przeganianie pszczół i inne zabiegi

Do poskramiania i przeganiania pszczół nie wolno używać żadnych syntetycznych chemikaliów. Przycinanie pszczołom skrzydeł i inne formy okaleczania są zakazane. Czerw trutowy może być usuwany jedynie przy zwalczaniu warrozy.

Andrzej Niedźwiedzki

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"