Zapewnienie ciągłości pożytków dla pasiek hobbystycznych

Fot. 1. Kwiaty klonu zwyczajnego
fot.© Krzysztof Furso

Zakwitanie roślin zaraz po kwitnieniu ich poprzedzających nazywamy ciągłością pożytków lub inaczej taśmą pożytkową. Ideałem jest, gdy od wiosny do sierpnia, a nawet września kwitną nieprzerwanie rośliny dostarczające pszczołom nektaru w dużych ilościach. Niestety z taką sytuacją mamy do czynienia bardzo rzadko. Pasieki towarowe, aby zapewnić sobie warunki pozyskiwania miodu przez cały sezon, stosują gospodarkę wędrowną.

Przy prowadzeniu małej pasieki hobbystycznej przewożenie pszczół z kilku powodów może okazać się niemożliwe. Pszczelarz hobbysta chcąc mieć stały kontakt z pszczołami nie chce prowadzić jej na odległość i stosunkowo rzadko do niej zaglądać. Ule leżaki, a te właśnie zapewniają w małej pasiece największy komfort pracy, są mało przydatne do przewozu. Ponadto przewożenie dwóch czy trzech pni i późniejszy dojazd do pasieki generuje dodatkowe koszty, trudne do pokrycia przez zwiększone zbiory miodu w nowych warunkach. Warto więc pozostawić takie jednostki pasieczne na miejscu stałym przez cały sezon, samemu dbając o polepszenie warunków pożytkowych w najbliższym ich otoczeniu. Przede wszystkim powinniśmy dobrze się zorientować, jakie rośliny pożytkowe występują w promieniu 1,5 km od naszej pasieki.

Fot. 2. Mniszek lekarski
fot.© Krzysztof Furso

Weźmy też pod uwagę roślinność występującą w promieniu do 2,5 km, ale traktujmy ją tylko jako uzupełnienie pożytków i nie liczmy na zbiory miodu towarowego nawet z roślin uprawnych, takich jak rzepak czy gryka, ponieważ nawet niewielkie załamanie pogody może te szanse pogrzebać. Musimy też uwzględnić inne pasieki, które będą korzystać z podobnego obszaru jak nasza. Nie jesteśmy niestety w stanie uwzględnić obecności pasiek wędrownych, dlatego licząc orientacyjnie zasoby pożytkowe nigdy nie bierzmy pod uwagę maksymalnych wydajności miodowej roślin.

Dla większości naszych pasiek rośliną otwierającą sezon jest wierzba (iwa i jej mieszańce oraz wierzba wiciowa zakwitają z reguły na początku kwietnia). O sadzeniu tej rośliny w pobliżu pasiek już wielokrotnie pisano w naszym piśmie. Zachęcam więc do zapoznania się z tymi artykułami. Choć trudno pozyskać z niej miód towarowy, to jej znaczenie dla późniejszych zbiorów jest ogromne. Pasieki korzystające z obfitych zasobów pyłkowych tej rośliny cechują się dużą dynamiką rozwoju wiosennego i są dobrze przygotowane do całego sezonu.

Fot. 3. Kwitnące oregano
fot.© Krzysztof Furso

Po wierzbach zakwitają klony zwyczajne (zdj. 1.) – bardzo miododajne drzewa, ale niestety kwitnące krótko i w warunkach częstych nawrotów chłodów. Z końcem kwietnia rozpoczynają kwitnienie późne wierzby oraz mniszek lekarski (zdj. 2.). Na początku maja dołącza do nich klon jawor, a po jego kwitnieniu głogi. Pod koniec maja na łąkach pojawiają się pierwsze kwiaty koniczyny białej oraz rozpoczyna kwitnienie chaber bławatek (kwitnie ponad czterdzieści dni). Oprócz wymienionych roślin kwitnie jeszcze wiele innych gatunków mających mniejsze znaczenie dla pszczół (np. drzewa owocowe).

Najważniejszą roślinę pożytkową wiosny stanowi rzepak. Czerwiec to okres kwitnienia koniczyn i wielu chwastów oraz roślin łąkowych (chabrów, ostrożeni, ostów, dzwonków polnych, żmijowców itp.). Z roślin uprawnych kwitnie rzepak jary i pod koniec miesiąca często także gryka. Około połowy miesiąca pojawiają się kwiaty na lipach. Na lipiec przeciąga się okres kwitnienia chwastów, rzepaku jarego, to również czas kwitnienia gryki (często do początków sierpnia – w zależności od rejonu kraju i pogody w danym sezonie) oraz wielu ziół, np. oregano (zdj. 3.). W lipcu kwitną bardzo miododajne lipy drobnolistne oraz od trzeciej dekady wszędobylska obecnie nawłoć (zdj. 4.) oraz macierzanka piaskowa. Sierpień do początków września to królestwo wrzosu. Przez cały sezon pszczelarski dodatkowym źródłem nektaru może być również spadź, spotykana najczęściej na południu Polski.

Uzupełnienie pożytków

Jeżeli w przedstawionej powyżej taśmie pożytkowej występują braki (z powodu niewystępowania pewnych roślin lub niewielkich ich ilości w otoczeniu pasieki), możemy je uzupełnić. Pamiętajmy, że dla kilkuulowej pasieki nawet niewielkie kawałki gruntu obsiane na przykład facelią stanowią dobry pożytek. Facelia jest właśnie tą rośliną, którą możemy wysiewać w różnych okresach i prawie zawsze nektaruje dość dobrze, poza okresem jesiennym, dostarczając wtedy dużych ilości pyłku. Uzupełnieniem pożytków w lipcu (szczególnie w jego drugiej połowie odczuwamy braki) może być wysianie oregano.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów