Z artykułu dowiesz się m.in.:
- jak przenieść magię leśnych ścieżek do ogrodu;
- jakie konkretne gatunki roślin wykorzystać, aby zapewnić owadom pokarm przez cały sezon;
- które rośliny zestawiać ze sobą, aby przypominały naturalne zbiorowiska.
Wzbogacanie bazy pokarmowej: miododajne rabaty z natury – wzdłuż leśnych ścieżek
Pory roku przechodzą jedna w drugą, a kwitnące rośliny ustępują miejsca kolejnym – jak szkiełka w kalejdoskopie. Następstwo kształtów, kolorów i gości kwiatowych są wyraźnie widoczne podczas spacerów leśnymi ścieżkami, gdy każdy tydzień przynosi coś nowego. Przenieśmy te wrażenia do ogrodów, komponując rabaty bogate w rośliny będące źródłem pyłku i nektaru dla rozmaitych grup zapylaczy.
Kompozycje miododajne
W artykule przedstawiam czytelnikom „Pasieki” dziewięć kompozycji wspierających lokalne sieci zapyleń, inspirowanych płatami zbiorowisk roślinnych z południowej Polski. Podczas wykonywania spisów florystycznych uchwyciłam momenty, w których fitocenozy były w pełni kwitnienia i przyciągały bogactwem zapachów oraz odwiedzających je owadów. Aranżacje odznaczają się spójną paletą kolorów, lecz zróżnicowaną atmosferą, ponieważ mają źródło w roślinności typowej dla różnych fenologicznych pór roku: pierwiośnia, pełni wiosny oraz pełnego i późnego lata. Przygotowałam również tabelę z czasem kwitnienia gatunków wymienionych w kompozycjach, która pokazuje ich następstwo w sezonie i może być inspiracją do obserwowania taśm pokarmowych w miejscach zamieszkania czytelników. Rośliny objęte ochroną prawną zaznaczyłam podkreśleniem – można je zastąpić innym gatunkiem lub zakupić okazy przeznaczone do uprawy.
Dolina Czosnkowa w Rdzawie na Pogórzu Wiśnickim
Jest ciepły kwiecień. Słońce migocze między młodymi liśćmi i puszcza zajączki na leśne runo. O tej porze dno lasu jest pełne kolorów i brzęczenia owadów. Powietrze wypełnia aromat ziół. Jako pierwszy pojawia się zapach liści czosnku, który miesza się ze słodką wonią jego kwiatów zebranych w białe, ażurowe półkule. Pachnie poruszony dłonią kurdybanek, a kozłek roztacza uspokajający aromat. Jego wyniosłe kwiatostany kołyszą się w podmuchach tego samego wiatru, który w zaciszu niższych pięter roślinności lekko muska różowo-fioletowe kwiaty miodunki, bladożółte dzwoneczki żywokostu i liliowe kielichy bluszczyku.
Kompozycja 1
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Kompozycja 2
Dobór roślin: knieć błotna Caltha palustris, kozłek całolistny Valeriana simplicifolia, rzeżucha gorzka Cardamine amara.
Chobot w Puszczy Niepołomickiej
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Kompozycja 3
Dobór roślin: miodunka miękkowłosa Pulmonaria mollis, groszek wiosenny Lathyrus vernus, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis, dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans, koniczyna biała Trifolium repens, barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium, poziomka pospolita Fragaria vesca.
Kompozycja 4
Dobór roślin: miodunka miękkowłosa Pulmonaria mollis, wyka płotowa Vicia sepium, czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans, koniczyna biała Trifolium repens, barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium, bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea.
Ojcowski Park Narodowy
Nieco później, gdy trwa maj, w ojcowskich dolinach zakwitają bodziszki. Ich amarantowe i bordowe płatki przeplatają się z bielą kwiatów czosnaczka. Rozmaite odcienie różowego pochodzące od miodunki, czyśćca, jasnoty i świerząbka znaczą plamki wśród zieleni, sprawiając, że las zdaje się otulony różowoliliową mgłą. W ciepłym, wilgotnym powietrzu unosi się zapach kwiatów – wieczorami jego słodycz jest wszechobecna. Wiosna trwa, a zestawienia kwiatów i palety barw zmieniają się wraz z upływem czasu. Delikatnie zielona nuta stulonych kwiatostanów ostrożnia warzywnego zyskuje kremowy odcień, powoli osypują się kwiaty barszczu, na pędach miesiącznicy dojrzewają owoce. Wkrótce zaschną i zmienią się w srebrzyste, przejrzyste łuski przypominające leśną biżuterię.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Kompozycja 5
Dobór roślin: bodziszek błotny Geranium palustre, bodziszek żałobny G. phaeum, czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, czyściec leśny Stachys sylvatica, miesiącznica trwała Lunaria rediviva, ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum.
Kompozycja 6
Dobór roślin: barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium, bodziszek żałobny Geranium phaeum, czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, jasnota plamista Lamium maculatum, miodunka ćma Pulmonaria obscura, świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum.
Okolice Chabówki
Pełnia lata przynosi niebieskawe płatki bodziszka łąkowego i różowe kolumny wierzbówki zmieniające się w białosrebrzyste chmurki unoszące nasiona. Wśród nich roztaczają zapach bladoliliowe kwiaty kozłka lekarskiego. Z czasem w ich miejscu pojawią się nasiona z lotnymi włoskami, a kwiatostany zaczną przypominać ciemnoróżowe, ażurowe rzeźby.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Kompozycja 7
Dobór gatunków: wierzbówka kiprzyca Chamaenerion angustifolium, kozłek lekarski Valeriana officinalis, bodziszek łąkowy Geranium pratense.
Magura Małastowska w Beskidzie Niskim
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Kompozycja 8
Dobór roślin: omieg górski Doronicum austriacum, mięta długolistna Mentha longifolia, dzięgiel leśny Angelica sylvestris, dzwonek pokrzywolistny Campanula trachelium, krwawnica pospolita Lythrum salicaria, dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum, krwawnik pospolity Achillea millefolium.
Kompozycja 9
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Dr Maria Janicka
Literatura:
- Banaszak J., Ekologia pszczół, PWN, Warszawa-Poznań 1993.
- Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Vademecum Botanicum, Poznań-Kraków.
- Falińska K. 2012. Ekologia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Janicka M. 2023. Odwiedziny na kwiatach – owady, rośliny i sieci zapyleń. Pasieka 2: 54–57.
- Janicka M. 2023. O wzbogacaniu pożytków – wprowadzenie z ekologii roślin. Pasieka 1: 48–51.
- Janicka M. 2022. Wykorzystanie danych fitosocjologicznych w projektowaniu zestawów roślin miododajnych na przykładzie wybranych zbiorowisk nieleśnych z Beskidu Sądeckiego. 59 Naukowa Konferencja Pszczelarska. Zakład Pszczelnictwa Instytut Ogrodnictwa w Puławach, 8–9 marca 2022 r., Materiały Konferencji on-line: 58.
- Lipiński M. 2010. Pożytki pszczele. Zapylanie i miododajność roślin. PWRiL, Wyd. Sądecki Bartnik, Warszawa – Stróże.
- Ruszkowski A., Jabłoński B., Rośliny pokarmowe pszczół, Wyd. Zarząd Główny PKE, Kraków 2000.
- Sulborska A. 2020. Mniej znane rośliny pożytkowe, cz. 5. Pasieka 3: 50–xx.
- Sulborska A. 2019. Rośliny pożytkowe. Wydawnictwo „Pasieka”, Klecza Dolna.
