Wypełnianie luk pożytkowych: lato, późne lato, jesień

Jednym z ważnych letnich i późnoletnich źródeł pokarmu dla pszczół jest roślinność ruderalna skupiająca cztery grupy (rzędy) zbiorowisk o odmiennych wymaganiach siedliskowych. Podczas letnich susz dobrze funkcjonują gatunki roślin związane ze stanowiskami bardzo ciepłymi, silnie nasłonecznionymi, suchymi i kamienistymi. Poza roślinami ruderalnymi kwitnącymi od lata do jesieni, gatunki łąk ciepłolubnych, świeżych i niektórych wilgotnych przy rozłożeniu koszenia w czasie mogą stopniowo zakwitać od maja do końca września. W późniejszym okresie kwitnie też wiele roślin ugorów. Na lato przypada optimum kwitnienia okrajków, muraw ciepłolubnych i kserotermicznych oraz łąk zmiennowilgotnych. Wiatrołomy i poręby oferują pożytek od późnej wiosny do jesieni. Warto też wysiewać w niewielkich odstępach czasowych dostarczające pożytku uprawne rośliny jednoroczne.

Fot. Milan Motyka

Oto lista wybranych roślin, które mogą być źródłem pokarmu dla pszczół zarówno po głównym pożytku, jak i wcześniej, w wypadku słabego nektarowania lip. Gatunki zostały podzielone według siedlisk, w których zazwyczaj można je spotkać. W wielu przypadkach pojawiają się w różnych zbiorowiskach roślinnych.

Rośliny uprawne:

gorczyca biała Sinapis alba (V–VIII, zależnie od pory siewu), facelia błękitna Phacelia tanacetifolia (zależnie od pory siewu), koniczyna białoróżowa Trifolium hybridum (V–IX), koniczyna perska T. resupinatum (VI–IX, zależnie od pory siewu), lucerna siewna Medicago sativa (V–IX).

Rośliny pól uprawnych:

chaber bławatek Centaurea cyanus (VI–X), mak polny Papaver rhoeas (V–VIII), rzodkiew świrzepa Raphanus raphanistrum (V–IX), czyściec roczny Stachys annua (VI–X).

Rośliny muraw ciepłolubnych:

chaber driakiewnik Centaurea scabiosa (VI–IX), czyściec prosty Stachys recta (VI–IX), kocimiętka właściwa Nepeta cataria (VI–IX), lebiodka pospolita Origanum vulgare (VI–IX).

Rośliny łąk:

brodawnik (różne gatunki) Leontodon sp. div. (V–VIII), chaber łąkowy Centaurea jacea (VI–X), dzięgiel leśny Angelica sylvestris (VII–IX), koniczyna biała Trifolium repens (V–IX), koniczyna łąkowa T. pratense (V–IX), pępawa dwuletnia Crepis biennis (VI–IX), ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum (VI–IX), ostrożeń łąkowy C. rivulare (VI–VIII), świerzbnica polna Knautia arvensis (V–IX), wyka ptasia Vicia cracca (VI–IX).

Rośliny ziołorośli i gatunki nitrofilne:

czyściec błotny Stachys palustris (VI–IX), jasnota biała Lamium album (IV–XI), krwawnica pospolita Lythrum salicaria (VII–VIII), sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum (VII–IX), serdecznik pospolity Leonurus cardiaca (VI–VIII), wiązówka błotna Filipendula ulmaria (VI–VIII), żywokost lekarski Symphytum officinale (V–VIII).

Rośliny przydroży, suchych ugorów, odłogów:

brodawnik (różne gatunki) Leontodon sp. div. (V–VIII), cykoria podróżnik Cichorium intybus (VI–IX), dziewanna wielkokwiatowa Verbascum densiflorum (VI–IX), dziurawiec czteroboczny Hypericum maculatum (VI–VIII), dziurawiec zwyczajny H. perforatum (VI–VIII), farbownik lekarski Anchusa officinalis (VI–VII), jasieniec piaskowy Jasione montana (VI–IX), komonica zwyczajna Lotus corniculatus (V–IX), koniczyna polna Trifolium arvense (VII–IX), koniczyna złocistożółta T. aureum (VI–VIII), lnica pospolita Linaria vulgaris (VI – IX), lucerna sierpowata Medicago falcata (VI–VIII), łopian pajęczynowaty Arctium tomentosum (VII–IX), łopian większy A. lappa (VII–IX), macierzanka piaskowa Thymus serpyllum (VI–IX), macierzanka pospolita T. pulegioides (V–X), mierznica czarna Ballota nigra (VI–IX), nawłoć pospolita Solidago virgaurea (VII–IX), nostrzyk biały Melilotus albus (VI–X), nostrzyk żółty M. officinalis (VI–X), oset kędzierzawy Carduus crispus (VII–IX), oset nastroszony C. acanthoides (VII–IX), oset zwisły C. nutans (VI–jesień), ostrożeń lancetowaty Cirsium lanceolatum (VI–VII), ostrożeń polny C. arvense (VI–IX), ostrzeń pospolity Cynoglossum officinale (VI), popłoch pospolity Onopordum acanthium (VII–VIII), poziewnik szorstki Galeopsis tetrahit (VI–X), przelot pospolity Anthyllis vulneraria (V–VIII), pyleniec pospolity Berteroa incana (VI–IX), rozchodnik wielki Sedum maximum (VII–IX), rozchodnik ostry S. acre (VI–VII), rozchodnik sześciorzędowy S. sexangulare (VI–VII), szałwia okręgowa Salvia verticillata (VI–IX), szanta zwyczajna Marrubium vulgare (VI–VIII), szczeć pospolita Dipsacus fullonum (VII–VIII), ślaz dziki Malva sylvestris (VII–IX), ślaz zaniedbany M. neglecta (VII–IX), ślaz zygmarek M. alcea (VII–VIII), świerzbnica polna Knautia arvensis (V–IX), wiesiołek dwuletni Oenothera biennis (VI–VIII), wrzos pospolity Calluna vulgaris (VIII–IX), wyka drobnokwiatowa Vicia hirsuta (VI–VII), wyka płotowa V. sepium (V–VI, jesień), wyka ptasia V. cracca (VI–IX), zagorzałek późny Odontites serotina (VIII–IX), żmijowiec zwyczajny Echium vulgare (VI–IX).

Fot. Milan Motyka

Rośliny wiatrołomów, poręb:

jeżyna (różne gatunki) Rubus sp. div. (V–IX), malina właściwa Rubus idaeus (V–VIII), nawłoć pospolita Solidago virgaurea (VII–IX), wierzbówka kiprzyca Epilobium angustifolium (VI–VIII).

Optymalna baza pożytkowa jest obfita, bardzo różnorodna i równomiernie rozmieszczona w zasięgu efektywnego oblotu pszczół, a dzięki dostępności w całym sezonie tworzy swoistą taśmę pokarmową.

Fot. Milan Motyka

Przykładowa taśma pokarmowa

oparta na zbiorowiskach roślinnych, z wybranymi roślinami pożytkowymi – okolice Ojcowa (Wyżyna Krakowska):

1. lasy grądowe i łęgi nadpotokowe (III–IV): wierzba iwa i inne gatunki wierzb
2. lasy grądowe, buczyny (III–IV): rośliny wiosennego runa
3. lasy grądowe (IV–V): wiśnia ptasia (miejscami występuje masowo), różne drzewa i krzewy liściaste; drzewa i krzewy owocowe w sadach
4. łąki (V): mniszek lekarski (masowo na dużych powierzchniach)
5. ziołorośla nad potokami (V–VI): bodziszek żałobny, podagrycznik pospolity, świerząbek orzęsiony (występują masowo na dużych powierzchniach)
6. łąki świeże i wilgotne (V–VII): bodziszek łąkowy, bodziszek błotny, ostrożeń łąkowy, świerzbnica polna, chaber łąkowy, koniczyna biała, brodawnik (różne gatunki), pępawa dwuletnia
7. murawy ciepłolubne (VI–VIII): driakiew żółtawa, chaber driakiewnik, macierzanki (różne gatunki)
8. ugory, odłogi na wierzchowinie (VI–IX): nawłoć pospolita, koniczyna biała, żmijowiec zwyczajny, wyka ptasia, dziurawiec zwyczajny, dziewanna (różne gatunki), lucerna sierpowata i siewna, brodawnik (różne gatunki)
9. łąki świeże i wilgotne (VII–IX): bodziszek łąkowy (masowo), ostrożeń warzywny (masowo na dużych powierzchniach)
10. ziołorośla (VII–IX): mięta długolistna.

Dr Maria Janicka
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"