Pożytki późnoletnie: DRZEWA OZDOBNE

Ewodia Daniela (= ewodia aksamitna)
– Tetradium daniellii (Benn.) T.G. Hartley
Rodzina: Rutaceae – rutowate

Stanowisko: słoneczne, osłonięte

Gleba: świeża, żyzna

Termin kwitnienia: k. VII-IX

Długość kwitnienia: > 1 mies.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 200 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 40 kg/ha

Kolor obnóży: złocistożółty

Jest drzewem dorastającym do 10-15 m wysokości o nisko osadzonej, szerokiej koronie. Wykształca duże (do 30 cm długości) nieparzystozłożone liście, które po roztarciu wydzielają nieprzyjemny zapach. Zarówno liście, jak i łodygi pokryte są licznymi włoskami nadającymi im aksamitną miękkość, co znalazło odzwierciedlenie w polskiej nazwie gatunkowej. Kwiaty ewodii mają niewielkie rozmiary, są rozdzielnopłciowe (żeńskie zawierają jedynie słupek, męskie tylko pręciki) zebrane w duże, szczytowe wiechy (które mogą liczyć nawet 2 tys. kwiatów). W pełni kwitnienia cała korona okryta jest kwiatostanami. Na jednym drzewie ewodii mogą być osadzone wyłącznie kwiaty męskie, na innym tylko żeńskie, a na kolejnym oba typy kwiatów. Kwiaty męskie cechują się białym kolorem, żeńskie zaś zielonkawym. Kwitnienie rozpoczyna się pod koniec VII i trwa do początków IX. Owocem ewodii jest mieszek, który po roztarciu pachnie cytryną.

Perełkowiec japoński (= sofora japońska, sofora chińska, szupin japoński) – Styphnolobium japonicum (L.) Schott
Rodzina: Fabaceae – bobowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, przepuszczalna, umiarkowanie sucha, zasobna w składniki pokarmowe

Termin kwitnienia: VII-VIII

Długość kwitnienia: ~ 5 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 70-300 kg/ha

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: żółty

Jest wysokim (do 30 m) drzewem o szerokiej, zaokrąglonej lub parasolowatej koronie. Mimo nazwy – nie pochodzi z Japonii, lecz z Korei i Chin, zaś w Kraju Kwitnącej Wiśni jest od wieków sadzony, najczęściej jako przyświątynne drzewo. Do Europy sprowadzili go Francuzi w 1747 r., a wkrótce jego uprawa w celach ozdobnych stała się popularna na południu i zachodzie.

Roślina wykształca pierzastozłożone liście utworzone z 7-17 ciemnozielonych jajowatych listków o zaostrzonych wierzchołkach. W VII-VIII zakwitają białokremowe, przyjemnie pachnące kwiaty o długości 1,5 cm. Na górnym płatku korony (żagielku) widoczna jest żółtozielonkawa plamka wskazująca owadom drogę do nektaru. Kwiaty zebrane są w wiechy (do 30 cm długości) na szczytach pędów liczące 50-100 kwiatów. Kwitnienie trwa około 5 tygodni. Owocem jest długi, mięsisty, przewęzisty strąk, od którego wyglądu pochodzi nazwa perełkowiec. Wewnątrz owocu znajdują się owalne (przypominające kształtem nasiona fasoli), ciemnobrązowe lub czarne nasiona (1-6) zanurzone w zielonym, galaretowym miąższu. Drewno perełkowca jest cenione w budownictwie i meblarstwie, używane do wyrobu parkietów. Z pączków i kory można uzyskać żółty barwnik, który w Japonii był zarezerwowany jedynie do farbowania cesarskich szat. W Persji barwiono nim dywany, a w Niemczech jaja wielkanocne. Wszystkie części rośliny są trujące. Jednakże pąki i owoce znalazły zastosowanie w leczeniu szkorbutu i nadciśnienia, natomiast preparaty z owoców stosowane są na rany, oparzenia i wrzody. Na skalę przemysłową roślinę wykorzystuje się także do produkcji rutyny wchodzącej w skład leków pomocnych w leczeniu chorób żył.

Lipa krymska – Tilia ×euchlora K. Koch
Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, świeża, dość wilgotna

Termin kwitnienia: VII

Długość kwitnienia: ~ 2 tyg.

Rozmnażanie: okulizacja, szczepienie

Wydajność miodowa: 300 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 90 kg/ha

Kolor obnóży: żółty

Drzewo osiąga wysokość do 20 m, cechuje się zaokrągloną lub stożkowatą koroną o dolnych pędach silnie zwieszających się w kierunku podłoża. Liście mają jajowatą i asymetryczną, u podstawy ukośnie sercowatą blaszkę o długości do 10 cm. Brzeg liści jest ostro piłkowany z charakterystycznymi szczeciniastymi wyrostkami na ząbkach. Górna strona liści jest ciemnozielona, błyszcząca (po wysuszeniu traci połysk), dolna jaśniejsza z kępkami żółtawych włosków w kątach nerwów u podstawy blaszki. Kwitnienie rozpoczyna się w pierwszej dekadzie VII, około 2 tygodnie później niż lipa drobnolistna. Żółtawobiałe kwiaty (przypominające wyglądem i zapachem kwiaty lipy drobnolistnej) zebrane są po 3-7 w zwisające wierzchotki. W kwiecie jest ponad 40 pręcików. Owoc to jajowaty, żeberkowany, silnie owłosiony orzeszek, najczęściej bez wykształconych nasion (dlatego gatunek nie może być rozmnażany generatywnie).

Lipa japońska – Tilia japonica (Miq.) Simonk.
Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, świeża

Termin kwitnienia: VII-VIII

Długość kwitnienia: ~ 2 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, okulizacja

Wydajność miodowa: 280 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 40 kg/ha

Kolor obnóży: złotożółty

Jest niewielkim drzewem o stożkowatej koronie dorastającym do 10-12 m wysokości. Liście tego gatunku osiągają 5-8 cm długości, mają prawie okrągły kształt oraz zakończone są ostrym wierzchołkiem. Brzeg liści jest ostro piłkowany. Dolna strona liści cechuje się niebieskawozieloną barwą oraz obecnością rudych włosków w kątach nerwów. Kwitnienie rozpoczyna się w drugiej dekadzie VII i może trwać do początków VIII. Silnie pachnące kwiaty wyrastają w zwisających kwiatostanach złożonych z 7-40 lub większej liczby kwiatów. W kwiecie jest nieco ponad 30 pręcików, a ich zewnętrzny okółek został przekształcony w staminodia (płonne pręciki, niewytwarzające pyłku). Owoc stanowi elipsoidalny orzeszek bez żeberek.

Lipa wonna – Tilia insularis Nakai
Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, dosyć głęboka

Termin kwitnienia: VII-VIII

Długość kwitnienia: ~ 2-3 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 200 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 40 kg/ha

Kolor obnóży: złotożółty

Roślina pochodzi z Azji. Wykształca nieco rozpierzchłą koronę. Kwitnie kilka dni później niż lipa japońska. Kwitnienie jest obfite – w jednym kwiatostanie może być ponad 70 kwiatów. Kwiaty silnie pachną, mają ponad 30 pręcików i 5 staminodiów (płonnych pręcików). Początek kwitnienia obserwuje się około 15 VII. Owocem jest orzeszek.

Lipa srebrzysta (= lipa węgierska) – Tilia tomentosa Moench
Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, dość głęboka

Termin kwitnienia: VII-VIII

Długość kwitnienia: ~ 2 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 150 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 140-150 g/drzewo

Kolor obnóży: złotożółty

Dorasta do 30 m wysokości. Jej korona jest gęsta, szerokostożkowata o pędach skośnie wzniesionych. Młode gałązki są szarawe, filcowato owłosione, starsze mają czerwonobrązowy lub szarooliwkowy kolor. Liście cechują się okrągłosercowatym kształtem, najczęściej są tak samo długie jak szerokie (około 5-10 cm). Na obu powierzchniach młodych liści znajdują się liczne, gwiazdkowate włoski mechaniczne o srebrzystej barwie. Starsze liście wyróżniają się obecnością włosków i charakterystyczną barwą wyłącznie na spodniej stronie. Do wyglądu liści nawiązuje łacińska nazwa gatunkowa wywodząca się od słowa tomentósus = filcowaty, kutnerowaty, gęsto owłosiony (łac. toméntum = filc, kłaki). Srebrzystobiały kutner występuje także na działkach kielicha, szypułkach i osi kwiatostanu. Wonne (przypominające zapach białej koniczyny), kremowe kwiaty zebrane są po 7-10 w zwisające kwiatostany. Kwitnienie trwa od drugiej połowy VII do VIII, mniej obficie w porównaniu z innymi gatunkami lip. Działki kielicha są stulone, płatki korony cechują się żółtokremową barwą. Wewnątrz kwiatu znajduje się około 50 pręcików, 1 słupek i 5 przylegających do płatków staminodiów (przekształconych pręcików). Owocem jest szary, filcowato owłosiony orzeszek o średnicy do 1 cm.

Lipa srebrzysta wykazuje dużą tolerancję w stosunku do warunków siedliskowych. Jest wytrzymała na mróz i suszę. Lubi słoneczne stanowiska oraz żyzne, dość głębokie gleby. Rozmnaża się z nasion wysiewanych jesienią lub wiosną (ale wówczas nasiona trzeba poddać stratyfikacji).

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"