Pożytki późnoletnie: BYLINY DZIKO ROSNĄCE

Mięta długolistna – Mentha longifolia L.
Rodzina: Lamiaceae – jasnotowate

Występowanie: miejsca wilgotne, nieużytki, brzegi wód

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyźniejsze, średnio wilgotne do podmokłych

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: 3-4 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, podział

Wydajność miodowa: 400-600 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 6,5-17,5 kg/ha

Kolor obnóży: brak danych

Roślina występuje w miejscach wilgotnych, nad brzegami wód (rzek, stawów, rowów) i na nieużytkach. W przeciwieństwie do innych gatunków mięt słabo pachnie. Wytwarza podziemne rozłogi oraz nadziemną, czworokątną na przekroju łodygę dorastającą do 1 m wysokości. Na łodydze osadzone są liczne lancetowate, ostro zakończone liście z piłkowanym brzegiem. Górna powierzchnia blaszki jest ciemnozielona, dolna pokryta gęstym kutnerem. Niewielkie (o długość 5-6 mm) fioletowe lub różowe kwiaty formują walcowate nibykłosy opatrzone szydlastymi podsadkami. Korona jest prawie promienista z 4-5 łatkami na szycie. Kwitnienie trwa od VII do IX. Owocem jest poczwórna rozłupnia. Roślina wykorzystywana jest jako lecznicza, przyprawowa i olejkowa.

Komosa biała (= lebioda) – Chenopodium album L.
Rodzina: Chenopodiaceae – komosowate

Występowanie: miejsca ruderalne, przydroża, miedze, pola uprawne

Gleba: praktycznie każda

Termin kwitnienia: VII-X

Długość kwitnienia: ~ 3 mies.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: brak produkcji nektaru

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: żółty

Jest ruderalną, bardzo rozpowszechnioną rośliną występującą prawie na całym świecie. Można ją spotkać na przydrożach, nieużytkach, miedzach, na terenach nadrzecznych, w uprawach zbożowych i okopowych (jest jednym z najpospolitszych chwastów). W Himalajach i niektórych rejonach Indii jest uprawiana i wykorzystywana jako warzywo (liście i pędy), natomiast w niektórych stanach USA i w Kanadzie dostarcza paszy dla owiec i trzody chlewnej. Komosa wykształca łodygę o wysokości 50-100 cm, która u starszych roślin rozgałęzia się i drewnieje u nasady. Liście mają jajowaty, romboidalny lub lancetowaty kształt, wyrastają na ogonkach dłuższych niż blaszki liściowe. Z ich kształtem związana jest łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od greckich słów chen = gęś i pódion = nóżka. Młode łodygi i liście okryte są jasnymi włoskami, które sprawiają wrażenie mączystego nalotu. Drobne (٥ mm średnicy), zielonkawe kwiaty o ٥ pręcikach i ١ słupku zrastają się po kilka w kłębiki, które łączą się tworząc wiechowaty lub kłosokształtny kwiatostan. Kwitnienie przypada na VII-X. Owocem jest niełupka, która zawiera jedno, czarne, błyszczące nasiono. Pojedyncza roślina może wytworzyć kilkadziesiąt tysięcy owoców, które są w stanie wykiełkować nawet po tysiącu lat. Komosa wykorzystywana jest w celach leczniczych, gdyż wykazuje działanie wzmacniające, zaś Indianie robili z jej liści okłady na oparzoną skórę. Młode pędy mogą być spożywane jako warzywo (smakują lepiej niż szpinak), liście dodaje się do sałatek, można z nich robić pesto, a nasiona przerabia się na mąkę (wykorzystywaną jako domieszkę do tzw. chleba głodowego) i wykorzystuje jak kaszę. W czasie obu wojen światowych była najczęściej wykorzystywaną rośliną zastępującą warzywa. Spożycie nasion może jednak powodować uczulenie na światło słoneczne. Roślina wykorzystywana jest także jako karma dla drobiu i trzody. Na Węgrzech służyła dawniej do barwienia skór na czerwono.

Krwawnica pospolita – Lythrum salicaria L.
Rodzina: Lythraceae – krwawnicowate

Występowanie: wilgotne łąki, torfowiska, brzegi wód

Stanowisko: słoneczne, półcieniste

Gleba: wilgotna, mokra, o odczynie obojętnym

Termin kwitnienia: VII-VIII

Długość kwitnienia: ~ 6 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, sadzonki wierzchołkowe, podział

Wydajność miodowa: do 260 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 30- 40 kg/ha

Kolor obnóży: szarozielony, szarożółty

Gatunek związany jest z terenami wilgotnymi, można go spotkać w rowach, nad wodami, na wilgotnych łąkach i w wilgotnych lasach. Roślina wykształca krótkie, zdrewniałe kłącze oraz wzniesioną, kanciastą i owłosioną łodygę dorastającą do 0,5-1,5 m wysokości. Lancetowate, zaostrzone na szczycie liście przypominają liście wierzb, do czego nawiązuje łacińska nazwa gatunkowa (łac. salicarius = podobny do wierzby, wierzbowy, rosnący wśród wierzb). Nazwa ta prawdopodobnie związana jest także z częstym występowaniem roślin w łęgach (lasach z przewagą wierzb). Liście nie wykształcają ogonków, wyrastają naprzeciwlegle lub po 3 w okółkach. Kwiaty o purpurowoczerwonej, rzadziej różowej koronie, zebrane są w okazałe, kłosokształtne kwiatostany na szczytach łodyg. Do koloru kwiatów być może nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od greckiego słowa lýthron = splamienie krwią, krew. Może ona także wskazywać na wykorzystywanie roślin jako środka przeciw krwawieniom. Krwawnica kwitnie w VII-VIII czasami już pod koniec VI. Kwiaty cechuje trójpostaciowość (potrójna heterostylia), co oznacza, że występują trzy typy kwiatów (osadzone na innych osobnikach) różniące się długością nitek pręcikowych w stosunku do wysokości słupka. Elementy generatywne kwiatu to 12 pręcików (6 dłuższych i 6 krótszych) i jeden słupek. Owocem jest brązowa torebka pękająca dwiema klapami. Zawiera ona bardzo drobne, brunatnożółte nasiona otoczone pęczniejącym śluzem, który przylepia się do dziobów ptaków wodnych. Gatunek wykorzystywany jest w fitoterapii gdyż ma działanie ściągające, dezynfekujące i tamujące krwawienie. Ponoć jest to najlepszy środek przeciwbiegunkowy, który można stosować nawet u niemowląt. Młode pędy (smakiem przypominają nieco suszone śliwki) można spożywać jako jarzynę, płatki wykorzystuje się do barwienia wyrobów cukierniczych a całe kwiaty do dekoracji deserów i past. Pędami aromatyzuje się napoje alkoholowe i słodkie lemoniady, które uzyskują owocową nutę. Dawniej roślinę wykorzystywano do garbowania skór. Jest również chętnie sadzona w ogrodach w celach dekoracyjnych.

Sadziec konopiasty – Eupatorium cannabinum L.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie: lasy, wilgotne łąki, brzegi wód, rowy

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, wilgotna, wapienna

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: ~ 7 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, podział

Wydajność miodowa: 140-170 kg/ha

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: białoszary

Nazwa rodzajowa rośliny związana jest z królem Pontu Mitrydasem VI (zwanym Eupatorem), który stosował roślinę przy dolegliwościach wątroby, bądź wywodzi się od słowa hepatórius = ziele, środek na chorą wątrobę. Sadziec występuje w lasach, na wilgotnych łąkach i brzegach wód, nad rowami. Wykształca wzniesioną, gęsto ulistnioną łodygę dorastającą do 50-150 cm wysokości. Dłoniastosieczne, trójdzielne liście przypominające liście konopii (stąd nazwa gatunkowa „konopiasty”), wyrastają na krótkich ogonkach po dwa naprzeciw siebie. W VII-IX na szczytach pędów powstają baldachogrona utworzone z małych koszyczków. W skład kwiatostanu wchodzą wyłącznie brudnoróżowe (rzadziej białe), obupłciowe kwiaty rurkowate. Sadziec jest zaliczany do starych roślin leczniczych, wykorzystywanych m.in. w chorobach wątroby i woreczka żółciowego oraz jako środek moczopędny. Zawartość substancji gorzkich w pędzie i kłączu sprawiła, że w niektórych krajach (np. w Meksyku) roślina jest stosowana w piwowarstwie jako namiastka chmielu lub środek odstraszający owady. Ziele dostarcza sinego barwnika.

Lebiodka pospolita – Origanum vulgare L.
Rodzina: Lamiaceae – jasnotowate

Występowanie: widne lasy i zarośla, suche wzgórza, obrzeża lasów, nasypy

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, przepuszczalna, dostatecznie wilgotna, zasobna w wapń

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: 7-8 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, podział

Wydajność miodowa: 100-500 kg/ha

Wydajność pyłkowa: ok. 90 kg/ha

Kolor obnóży: brązowozielonkawy

Lebiodka występuje w widnych lasach i zaroślach, na suchych wzgórzach, skrajach lasów i nasypach. Jej łacińska nazwa rodzajowa pochodzi od greckich słów oros = góra i ganos = ozdoba, gdyż często rośnie także na zboczach gór stanowiąc ich dekorację. Lebiodka wykształca silne, płożące się kłącze i podziemne rozłogi. Część nadziemną stanowią sztywne, wzniesione lub podnoszące się łodygi dorastające do 20-80 cm wysokości. Liście są jajowate, całobrzegie i krótkoogonkowe, wyrastają parami naprzeciw siebie. Drobne, różowe lub różowofioletowe kwiaty zebrane są na szczycie pędu w wierzchotkowate baldachogrona lub wiechy. Kwitnienie przypada na VII-IX. Owocem jest rozłupnia. Cała roślina charakterystycznie pachnie. Ów zapach zawdzięcza olejkowi eterycznemu bogatemu w tymol, który początkowo działa pobudzająco, a później narkotycznie. Olejek wykorzystywany jest w perfumerii i mydlarstwie. Począwszy od starożytności, lebiodka stosowana była jako środek leczniczy ułatwiający trawienie. Zalecano ją także jako antidotum przy ukąszeniach przez jadowite zwierzęta oraz miała chronić przed czarami. Obecnie ziele rośliny wykorzystywane jest jako środek wykrztuśny, ułatwiający trawienie oraz hamujący nieżyty żołądka i jelit, olejek zaś wykazuje m.in. właściwości przeciwgrzybicze. Ziele jest popularną przyprawą (m.in. stanowi składnik ziół prowansalskich), zwłaszcza w południowoeuropejskiej kuchni, a we Włoszech (i nie tylko) stanowi niezbędny składnik pizzy. Ziele wykorzystywane jest także do produkcji likierów, wódek i wermutu. Dawniej liście używane były jako substytut herbaty lub dodatek do tytoniu oraz aromatyzowano nimi kwas chlebowy, a także chmiel przy warzeniu piwa. Kwiatami można barwić wełnę na kolor pomarańczowoczerwony. Jeden kwiat produkuje 0,05 mg pyłku, który zawiera prawie 24% białka. Wydajność pyłkowa z 1 m2 wynosi 8,87 g, co w przeliczeniu na 1 ha daje ok. 90 kg.

Dzięgiel leśny (= angelika, pociąglik) – Angelica sylvestris L.
Rodzina: Apiaceae – selerowate

Występowanie: mokre łąki, wilgotne lasy i zarośla, brzegi rzek, torfowiska niskie

Stanowisko: słoneczne

Gleba: wilgotna, żyzna, próchniczna, o odczynie obojętnym

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: 2-3 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 80-250 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 10-16 kg/ha

Kolor obnóży: żółtawy

Jest silnie aromatyczną rośliną dorastającą do 1,5 m wysokości, występującą na mokrych łąkach, w wilgotnych lasach i zaroślach oraz na torfowiskach niskich i nad brzegami rzek. Jej obecność wskazuje na zwiększoną zawartość próchnicy w glebie. Część podziemną dzięgla stanowi długi, palowy korzeń o intensywnym zapachu (który wiosną zawiera żółty sok) oraz wrzecionowate, biało zabarwione kłącze o marchwiowym aromacie oraz gorzkim, palącym smaku. Łodyga jest wzniesiona, w górnej części rozgałęziona i owłosiona, delikatnie żeberkowana i pusta w środku. Duże (nawet do 60 cm długości), podwójnie lub potrójnie pierzaste liście o rozdętych pochwach liściowych (nasadowe części liścia) osadzone są na łodydze skrętolegle. W węzłach i rozgałęzieniach liści widoczne są czerwonofioletowe obwódki. W VII-IX dzięgiel wykształca drobne, białe (przed rozkwitnięciem zielonkawe) lub różowawe kwiaty zebrane w półkoliste baldachy. Kwiaty są przedprątne - jako pierwsze dojrzewają w nich pręciki, a dopiero po ich wypyleniu dojrzałość osiąga znamię słupka. Owocem są dwudzielne, łatwo osypujące się i dające samosiewki rozłupnie. Chcąc pozyskać materiał siewny (są nim wspomniane owoce) trzeba pilnować terminu ich zbioru. Roślina wykorzystywana jest w fitoterapii (m.in. jako środek żołądkowy pobudzający trawienie, wiatropędny i uspokajający; herbata z liści i korzeni polecana jest przy zatruciach pokarmowych), do aromatyzowania napojów alkoholowych (np. ginu i likierów) oraz w celach kulinarnych (można zjadać jej młode łodygi i pączki, przyrządzać zupy, z młodych łodyg i ogonków liściowych przyrządzać dżemy). Sproszkowane korzenie używane są jako swego rodzaju tabaka. Dawniej utłuczone nasiona wykorzystywano jako środek do zwalczania owadów, zwłaszcza wszy. Roślina znana była w Szwajcarii już w neolicie, w Polsce jej ślady znaleziono w Biskupinie. Dzięgiel zawiera furanokumaryny, które u osób wrażliwych mogą wywołać reakcję alergiczną na świetle (przy kontakcie skóry z rośliną).

Mikołajek płaskolistny – Eryngium planum L.
Rodzina: Apiaceae – selerowate

Występowanie: miedze, ugory, słoneczne zbocza

Stanowisko: słoneczne

Gleba: lekka, piaszczysta

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: ~ 5 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 375-1000 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 30-180 kg/ha

Kolor obnóży: kremowobiały

Mikołajek rośnie w miejscach słonecznych np. na miedzach, ugorach, słonecznych zboczach. Wykształca długi, palowy korzeń i wzniesioną, górą rozgałęzioną łodygę (osiągającą 30-100 cm wysokości) pokrytą przez sztywne i kolczaste liście. Na wszystkich częściach nadziemnych, a zwłaszcza na kwiatostanach, występuje nalot woskowy nadający im niebieskawe zabarwienie. Kwiaty zebrane są w główkowate baldaszki, a te z kolei tworzą baldachy. Pod każdym baldaszkiem wyrastają kolczaste liście przykwiatowe. Roślina kwitnie w VII-IX. Owocem są rozłupnie rozpadające się na dwie rozłupki. Łacińska nazwa rodzajowa mikołajka pochodzi od greckiego słowa ereúgomai = odbija mi się, bekam, co wskazuje na stosowanie rośliny jako środka przeciw wzdęciom.

Nawłoć pospolita (= złota rózga)
– Solidago virgaurea L. (= Solidago virga-aurea L.)
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie: widne lasy i zaroślach, przydroża, suche łąki i murawy, słoneczne zbocza

Stanowisko: słoneczne

Gleba: lżejsza, umiarkowanie wilgotna, piaszczysto-gliniasta

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: ~ 4 tyg.

Rozmnażanie: siew

Wydajność miodowa: 10-500 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 40-70 kg/ha

Kolor obnóży: ceglastopomarańczowy

W Polsce jest jedynym rodzimym gatunkiem nawłoci. Rośnie w widnych lasach i zaroślach, na przydrożach, suchych łąkach i murawach oraz słonecznych zboczach. Niekiedy nazywana jest mimozą północy. Część podziemną rośliny stanowi krótkie kłącze oraz liczne korzenie. Łodygi są wzniesione, rzadko owłosione, wewnątrz puste, osiągają 20-90 cm wysokości. Wyrastają z nich liczne liście: odziomkowe mają ogonki i eliptyczny lub jajowaty kształt, górne są lancetowate o bardzo krótkich ogonkach lub siedzące. Kwiaty zebrane są w złocistożółte koszyczki o średnicy 0,5-2 cm, które tworzą wzniesione grona lub pozorne wiechy. Z ich wyglądem związana jest łacińska nazwa gatunkowa virga-aurea (łac. virga = gałązka, aureus = złoty) i jej polski odpowiednik złota rózga. Koszyczki utworzone są z peryferyjnie ułożonych kwiatów języczkowatych (dłuższych od okrywy koszyczka) i centralnie osadzonych kwiatów rurkowatych. Jeden kwiatostan funkcjonuje od 2 do 5 dni. Kwitnienie trwa od VII do IX, czasem nawet do X. Owocem są niełupki opatrzone szczeciniastym puchem, dlatego łatwo są rozsiewane przez wiatr. Ziele rośliny wykazuje właściwości lecznicze, m.in. jest stosowane w leczeniu chorób nerek i dróg moczowych, w celu pobudzenia przemiany materii, świetnie goi rany. Ponoć starożytne plemiona germańskie leczyły się przy pomocy nawłoci pospolitej. Jej liście służyły jako substytut herbaty, a z kwiatów i liści wyrabiano żółty barwnik wykorzystywany głównie do barwienia wyrobów lnianych. Staropolskie nazwy rośliny „postrzał” i „żywignat” związane są z wykorzystywaniem jej przez barwierzy w leczeniu ran i postrzałów oraz złamań kości. Roślina wykorzystywana jest też w calach ozdobnych.

Nawłoć kanadyjska – Solidago canadensis L.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie: doliny dużych rzek, miejsca ruderalne, tereny kolejowe

Stanowisko: słoneczne

Gleba: praktycznie każda

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: ~ 6-8 tyg.

Rozmnażanie: podział, siew

Wydajność miodowa: 220-1000 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 30-90 kg/ha

Kolor obnóży: ceglastopomarańczowy

Nawłoć kanadyjska została sprowadzona do Europy z Ameryki Północnej w calach dekoracyjnych. Niedługo potem zdziczała i zaczęła się intensywnie rozprzestrzeniać. W Polsce często występuje w dolinach dużych rzek (zwłaszcza w zaroślach łęgowych) oraz w miejscach ruderalnych. Jest gatunkiem bardzo ekspansywnym, świetnie aklimatyzującym się do nowych warunków i przez przyrodników traktowany jest jako szkodliwy chwast zagrażający naszej rodzimej florze. W Polsce (i nie tylko) ma status rośliny inwazyjnej. Rośliny rosną w zwartych kępach i wolniej się rozrastają niż nawłoć późna. Częścią podziemną rośliny jest kłącze, z którego wyrastają rozłogi. Część nadziemną stanowi wzniesiona, szorstko owłosiona na całej długości łodyga, osiągająca do 2 m wysokości. Liście są podłużnie-lancetowate, zaostrzone, ostro piłkowane, na górnej powierzchni wyraźnie szorstkie a spodem owłosione. Łodyga zakończona jest kwiatostanem. Składa się on z wielu małych, żółtych koszyczków o średnicy 3-5 mm (mniejszych niż u nawłoci późnej) utworzonych z brzeżnych kwiatów języczkowatych stanowiących powabnię i kilkunastu środkowych kwiatów rurkowatych dostarczających pożytku. Kwiaty języczkowate i rurkowate osiągają mniej więcej tę samą długość. Koszyczki zebrane są jednostronne, łukowato wygięte grona a te z kolei tworzą rozpierzchłe wiechy. Jeden kwiat rurkowaty żyje średnio 1-2 doby, czasem 2-3 godziny. Kwitnienie trwa od VII do IX, a nawet X. Po przekwitnięciu rośliny wykształcają olbrzymie ilości owoców (niełupek) opatrzonych puchem lotnym ułatwiającym rozsiewanie. Owoce stanowią jednocześnie materiał siewny. Łacińska nazwa rodzajowa nawłoci wywodzi się od słowa solidáre = umacniać, czynić mocnym lub słów sólidum ágere = czynić mocniejszym, zdrowszym, ze względu na przypisywane roślinie właściwości lecznicze. Lista jej oddziaływań na organizm ludzki jest długa, m.in. działa bakteriobójczo, odkażająco, przeciwzapalnie, odtruwająco i bakteriostatycznie. Z kwiatów można robić herbatę oraz smażyć je w cieście naleśnikowym. Dawniej polecano roślinę na strzechy zamiast słomy lub trzciny.

Nawłoć późna (= nawłoć olbrzymia) – Solidago gigantea Aiton.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie: nieużytki, zręby leśne, doliny dużych rzek

Stanowisko: słoneczne

Gleba: piaszczysta, słaba

Termin kwitnienia: VII-IX(X)

Długość kwitnienia: ~ 5-6 tyg.

Rozmnażanie: podział, siew

Wydajność miodowa: 35-900 kg/ha

Wydajność pyłkowa: (6,5) 50-70 kg/ha

Kolor obnóży: ceglastopomarańczowy

Jej ojczyzną jest Ameryka Płn., do Europy zaś została sprowadzona w XIX w. w celach ozdobnych. Jednakże roślina zdziczała i bardzo szybko zaczęła się rozrastać na nieużytkach, zrębach leśnych i w dolinach dużych rzek, skutecznie wypierając rodzime gatunki. Często występuje na tych samych stanowiskach co nawłoć kanadyjska i podobnie jak ona otrzymała status rośliny inwazyjnej. Nawłoć późna wykształca silne, podziemne kłącza i rozłogi, dzięki którym rozrasta się, tworząc kępy lub łany. Jej łodygi nadziemne (do 1,5-2 m wysokości) są wzniesione, często czerwonawo nabiegłe, nagie, jedynie odgałęzienia kwiatostanu pokryte są włoskami. Liście mają lancetowaty kształt i zaostrzony wierzchołek oraz gładką powierzchnię górną. Na ich spodniej stronie widać trzy wyraźne nerwy. Kwiaty tworzą bardzo liczne, złotożółte koszyczki o średnicy 4-8 mm zebrane w piramidalne wiechy o długości do 25 cm. Pojedynczy koszyczek zbudowany jest z brzeżnych kwiatów języczkowatych oraz środkowych rurkowatych. Kwiaty języczkowate są nieznacznie dłuższe od rurkowatych. Kwitnienie przypada na VII-IX. Owocem jest niełupka z puchem lotnym. Indianie wykorzystywali roślinę jako antidotum przy ukąszeniach węży. Zwierzęta jej nie zjadają.

Ostrożeń warzywny (= czarcie żebro) – Cirsium oleraceum (L.) Scop.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie: miejsca wilgotne, brzegi wód, rowy, wilgotne łąki, torfowiska

Stanowisko: słoneczne

Gleba: próchniczna, zasobna w składniki pokarmowe, o zmiennej wilgotności

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: ~ 4 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 500-600 kg/ha

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: kremowy, jasnoszary

Występuje w miejscach wilgotnych, nad brzegami wód, w rowach, na wilgotnych łąkach i torfowiskach. Częścią podziemną rośliny jest walcowate, zgrubiałe w węzłach, niemal poziome kłącze. Wyrastają z niego wzniesione, pojedyncze lub nieznacznie w górnej części rozgałęzione, wewnątrz puste łodygi, osiągające do 0,5-1,5 m wysokości. Liście mają miękkie, kolczaste brzegi oraz czasem włoski na powierzchni. Dolne liście są jajowate lub eliptyczne, całobrzegie lub pierzastodzielne, górne mają lancetowaty kształt i sercowatą nasadę obejmującą łodygę. W VII-VIII na roślinach pojawiają się koszyczki o długości około 4 cm utworzone wyłącznie z rurkowatych, żółtawobiałych (rzadziej czerwonawych) kwiatów. Koszyczki wyrastają po kilka na szczycie pędu głównego lub odgałęzień bocznych w otoczeniu kilku jasnozielonych liści wspierających. Owocem jest niełupka z białym puchem kielichowym. Młode pędy i liście wykorzystywane są jako warzywo i pasza dla zwierząt. Dawniej wierzono, że ostrożeń ma cudowną moc, stąd nazwa czarcie żebro. Roślina znalazła zastosowanie w fitoterapii, m.in. medycyna ludowa polecała ją przy reumatyzmie i dnie moczanowej. Wyciągi z ziela działają moczopędnie i odtruwająco na organizm, wzmacniająco, przeciwzapalnie i przeciwkrwotocznie. Zewnętrznie można go stosować przy łupieżu, trądziku, oparzeniach termicznych i słonecznych oraz zapaleniu spojówek.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"