Pożytki pełni lata: ROŚLINY DWULETNIE UPRAWNE

Dzięgiel litwor (= arcydzięgiel litwor) – Angelica archangelica L.
Rodzina: Apiaceae – selerowate

*Angelica archangelica* L.
[PL] Dzięgiel litwor
[DE] Die Arznei-Engelwurz, Garten-Engelwurz, Engelwurz, Erz-Engelwurz
[EN] garden angelica, Holyghost

[stanowisko] Stanowisko: słoneczne

[gleba] Gleba: próchniczna, żyzna, przepuszczalna, głęboka, dostatecznie wilgotna

[termin-kwitnienia] Termin kwitnienia: VI-VII

[długość-kwitnienia] Długość kwitnienia: ~4 tyg.

[rozmnażanie] Rozmnażanie: siew nasion

[wydajnosc-miodowa] Wydajność miodowa: 60-300 kg/ha

[wydajnosc-pylkowa] Wydajność pyłkowa: brak danych

[kolor-obnozy] Kolor obnóży: szarożółty

Jest silnie aromatyczną rośliną dorastającą do 1,5-3 m wysokości, spotykaną na plantacjach zielarskich i w ogrodach. Tradycja uprawy arcydzięgla sięga średniowiecza, kiedy sadzony był głównie w ogrodach przyklasztornych. Roślina występuje także na stanowiskach naturalnych, gdzie jest objęta częściową ochroną. Łacińska nazwa rodzajowa arcydzięgla nawiązuje do jego rzekomych cudotwórczych właściwości objawionych pustelnikom przez archanioła Rafała. Część podziemną stanowi brunatnoczerwone kłącze, które tworzy silny system korzeniowy. Żeberkowane, puste w środku łodygi są sztywne i grube. Wyrastają z nich pierzaste liście osadzone na długich ogonkach, które u nasady są rozdęte w szerokie pochwy liściowe. W drugim roku wegetacji roślina wykształca duże, kuliste baldachy utworzone z drobnych, zielonkawych lub żółtawych kwiatów. Kwitnienie trwa od VI do VII. Owocem jest rozłupnia. Ogonki liściowe oraz młode pędy arcydzięgla można kandyzować i wykorzystywać jako dekorację tortów i ciast, jak również sporządzać z nich konfiturę nazywaną anżeliką. Roślinę używa się do wyrobu likierów np. tradycyjnej benedyktynki (stąd dawna polska nazwa rośliny to likwor) i wódek. W krajach anglosaskich i nordyckich korzeniem aromatyzuje się piwo. Korzenie i kłącza wykorzystywane są także jako środek łagodzący zaburzenia trawienne, mają również działanie napotne, wykrztuśne i uspokajające. Pierwsze liście arcydzięgla są także przysmakiem reniferów i kóz.