BYLINY UPRAWNE

Lubczyk ogrodowy (= lubszczyk) – Levisticum officinale W. D. J. Koch
Rodzina: Apiaceae – selerowate

Stanowisko: słoneczne, ciepłe

Gleba: lekka, przepuszczalna, zasobna w wapń i próchnicę, dostatecznie wilgotna

Termin kwitnienia: VI-VII

Długość kwitnienia: 4-5 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, podział

Wydajność miodowa: ~ 550 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 35 kg/ha

Kolor obnóży: beżowy

Tradycja uprawy lubczyku w Europie sięga VIII w. Roślina wykształca żeberkowaną, pustą w środku, w górze silnie rozgałęzioną łodygę, dorastającą do 1,2 m wysokości. Liście mają podwójnie pierzastą blaszkę. Drobne, pachnące kwiaty (pszczoły ponoć lubią ich zapach) o niewyraźnym kielichu i zielonkawożółtej, pięciopłatkowej koronie, zebrane są w baldachy na szczytach łodyg. Elementy generatywne stanowi 5 pręcików i jeden słupek, którego zalążnię otacza pierścień tkanki nektarnikowej. Kwitnienie jednego kwiatostanu trwa około 6-8 dni. We wszystkich organach rośliny występuje olejek lotny nadający roślinie bulionowy zapach i smak. Owocem jest podwójna rozłupnia. Korzenie i liście znalazły zastosowanie jako przyprawa kuchenna. Używane są także do aromatyzowania likierów, papierosów i słodyczy. Młode pędy i liście można wykorzystywać jako warzywo. Wyciąg z ziela jest jednym ze składników przyprawy maggi oraz stanowi dodatek przy produkcji kostek rosołowych. Ponadto lubczyk znalazł zastosowanie jako roślina kosmetyczna i lecznicza. Dawniej stanowił antidotum na ukąszenia węży, stosowano go także jako afrodyzjak (czasami nazywany jest „zielem miłości”) oraz jako dodatek do kąpieli. Miał również chronić przed niepogodą i czarami.

Melisa lekarska (= rojownik) – Melissa officinalis L.
Rodzina: Lamiaceae – jasnotowate

Stanowisko: słoneczne, ciepłe

Gleba: przepuszczalna, umiarkowanie sucha lub lekko wilgotna, o średniej zawartości składników pokarmowych

Termin kwitnienia: VI-IX

Długość kwitnienia: ~6-7 tyg.

Rozmnażanie: siew, podział, sadzonki

Wydajność miodowa: 30-150 kg/ha

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: kremowy

Charakteryzuje się wzniesionym, krzaczastym pokrojem, dorasta do 1 m wysokości. Na organach nadziemnych obecne są włoski wydzielnicze produkujące olejek eteryczny, który nadaje całej roślinie przyjemny, cytrynowy zapach. Część podziemną stanowi poziome, rozgałęzione kłącze. Łodygi nadziemne są czterokanciaste, ulistnione nakrzyżlegle. Liście mają sercowatojajowaty kształt, brzegiem są ząbkowano-karbowane. Kwiaty charakteryzują się białą, kremową, rzadziej fiołkową lub różową, dwuwargową koroną o długości 15 mm. Zebrane są po 3-6 w nibyokółki wyrastające w kątach liści. Pojawiają się w drugiej dekadzie VI i kwitną do IX. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na cztery części. Podaje się, że melisa to znana od dawna roślina miododajna wprowadzona do uprawy przez starożytnych Rzymian i Greków. Łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodzi się od greckiej nimfy Melissy – opiekunki Zeusa na Krecie, która karmiła go kozim mlekiem i miodem, a została zamieniona w pszczołę, gdyż chciała zostać kochanką boga. Melisa znalazła także zastosowanie w celach przyprawowych i leczniczych. Jej liście można dodawać do napojów, grzanego wina, likierów i nalewek (gł. jako namiastka cytryny), a herbata z ziela skutecznie uspokoi i zrelaksuje. W XVII w. popularnością cieszyła się tzw. wódka karmelitańska (ponoć o szczególnych właściwościach leczniczych), którą zakonnicy wytwarzali na bazie destylatu melisowego. Świeże liście mogą stanowić przyprawę do sałat i sałatek owocowych, dodatek do galaretek, dżemów, zup owocowych, potraw z drobiu, ryb i warzyw, jak również do marynat i sosów z ziół. Olejek melisowy stosowany jest w perfumerii.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"