Pożytki późnoletnie: rośliny kwitnące w VII-VIII
ROŚLINY JEDNOROCZNE OZDOBNE

Kleome ciernista – Cleome spinosa Jacq.
Rodzina: Cleomaceae

Stanowisko: słoneczne

Gleba: przepuszczalna, lekko wilgotna, żyzna lub bardzo żyzna

Termin kwitnienia: VII-X

Długość kwitnienia: do 4 mies.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: brak danych

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: żółty

Jest rośliną o wzniesionej, owłosionej łodydze osiągającej 1,5 m wysokości. Wytwarza duże, dłoniastosieczne liście przypominające liście konopi indyjskiej, gęsto pokrywające łodygę. U nasady ogonków znajdują się niewielkie kolce, do których nawiązuje łacińska nazwa gatunkowa spinosa (łac. spina = kolec, cierń, ość). Od VII do X na roślinie pojawiają się oryginalne białe, różowe, czerwone lub purpurowe kwiaty zebrane we wzniesione grona. Kwiaty cechuje przyjemny, piżmowy zapach oraz wygląd przypominający pająka, do czego nawiązuje nazwa rośliny w innych językach: ang. spider flower, spider plant; hiszp. flor araña. Swój fantazyjny kształt kwiaty zawdzięczają długim pręcikom wystającym na zewnątrz korony. Kwiaty są bardzo nietrwałe – rozwijają się wieczorem, a następnego dnia więdną i opadają. Aby wydłużyć okres kwitnienia, należy regularnie usuwać przekwitłe kwiaty. Rośliny po ścięciu zachowują świeżość w wazonie do 2 tygodni. Owocem jest łuszczyna zawierająca około 20 nerkowatych nasion. Owoce po dojrzeniu dosyć szybko pękają, dlatego chcąc pozyskać nasiona, należy spieszyć się z ich zbiorem. Nasiona wykazują trujące właściwości, również bezpośredni kontakt z rośliną może wywołać podrażnienia skóry.

Ślazówka letnia (= ślazówka ogrodowa) – Lavatera trimestris L.
Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, lekka, przepuszczalna

Termin kwitnienia: VII-VIII

Długość kwitnienia: ~ 7 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 13-60 kg/ha

Wydajność pyłkowa: pszczoły nie zbierają pyłku

Kolor obnóży: pszczoły nie zbierają pyłku

Jej ojczyzną jest Ameryka Północna i Europa Południowa. Roślina wykształca wzniesioną, lekko owłosioną łodygę (do 0,8-1,2 m wysokości), z której wyrastają trójklapowe liście o długości 5-7 cm. W VII-VIII pojawiają się lejkowate kwiaty o średnicy do 8 cm, wyrastające z kątów liści na długich szypułkach. Jeden kwiat żyje średnio 3 doby. Korona kwiatów jest biała lub różowa z ciemniejszymi żyłkami na powierzchni. Owoc to wielodzielna rozłupnia.

Heliotrop peruwiański (= heliotrop wonny, słonecznica peruwiańska, tomiłek peruwiański)
– Heliotropium arborescens L. (= Helitropium peruvianum L.)
Rodzina: Boraginaceae – ogórecznikowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: ~ 8 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: brak danych

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: fioletowy

W swojej ojczyźnie (Peru, Ekwador) heliotrop jest półkrzewem osiągającym do 1 m wysokości. Natomiast w Polsce jest uprawiany jako jednoroczna roślina rabatowa dorastająca do 40-60 cm. Dawniej stanowił także popularną ozdobę parapetów okiennych. Łodygi i owalnolancetowate liście heliotropu pokrywają szorstkie włoski. W VII-IX na roślinach pojawiają się fioletowe lub purpurowe kwiaty (zebrane w skrętki) o bardzo silnym zapachu, określanym jako waniliowy lub migdałowy. Z tego powodu w krajach anglojęzycznych nazwano roślinę „cherry pie”, czyli wiśniowy placek (skojarzenie z wiśniami wynika z faktu, że podczas enzymatycznego rozkładu amygdaliny, zawartej w pestkach wiśni, powstają produkty o charakterystycznym zapachu migdałów). Zarówno kwiaty, jak i liście heliotropu ustawiają się ku słońcu, co znalazło odzwierciedlenie w nazwie rodzajowej rośliny. Wywodzi się ona z języka greckiego, gdzie hélios oznacza słońce, zaś trépein = obracać się, zwracać ku czemuś. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki. Cała roślina jest trująca, być może dlatego działa jak insektycyd. W starożytności heliotrop był stosowany jako środek przeciw ukąszeniom węży i ukłuciom skorpionów. Z kwiatów pozyskuje się olejek wykorzystywany w perfumerii. W epoce wiktoriańskiej wręczenie kobiecie kwiatu heliotropu wyrażało oddanie się jej przez mężczyznę-ofiarodawcę.

Heliotrop wymaga stanowiska ciepłego i słonecznego oraz żyznej gleby. Rozmnaża się głównie z nasion wysiewanych w III w szklarni. Nasiona kiełkują na świetle, dlatego nie należy ich przykrywać. Po około 3-4 tygodniach pojawiają się siewki, które wymagają pikowania (najlepiej do doniczek). Młode rośliny wysadza się na miejsce stałe w drugiej połowie V lub na początku VI w rozstawie co 20-25 cm. Aby rośliny się rozkrzewiły, zaleca się kilkakrotne uszczykiwanie pędów. Pierwsze kwiaty pojawiają się po około 4 miesiącach od siewu.

Kosmos podwójnie pierzasty (= kosmos pierzastolistny, onętek, ponętka, warszawianka) – Cosmos bipinnatus Cav.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: średnio wilgotna, przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta

Termin kwitnienia: VII-X

Długość kwitnienia: ~ 3 mies.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: brak danych

Wydajność pyłkowa: 120 kg/ha

Kolor obnóży: żółty

W stanie naturalnym roślina występuje od Arizony po Meksyk, w Polsce zaś jest popularną ozdobą przydomowych ogrodów, jak również stanowi składnik modnych ostatnio łąk kwietnych. Wykształca wzniesioną i rozgałęzioną łodygę dorastającą do 30-150 cm wysokości, z której wyrastają podwójnie pierzastosieczne (stąd polska nazwa gatunkowa „podwójnie pierzasty”) liście o wąskich odcinkach. Od VII do X na szczytach pędów powstają koszyczkowate kwiatostany o średnicy 6-9 cm. Do ich wyglądu nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od słowa kósmos oznaczającego piękno. Koszyczki kosmosu zbudowane są najczęściej z 8 białych, różowych, fioletowych lub purpurowych, zewnętrznych kwiatów języczkowatych oraz 80-100 środkowych, żółtych kwiatów rurkowatych i to one jedynie stanowią źródło pokarmu dla pszczół (kwiaty języczkowate są powabnią). Gwarantem długiego kwitnienia, oprócz warunków pogodowych, jest sukcesywne usuwanie przekwitłych kwiatostanów. Owocem jest niełupka. Młode pędy i liście można konsumować, wykorzystywane są także w lecznictwie.

Dalia zmienna (= dalia karłowa) – Dahlia pinnata Cav. (= Dahlia variabilis Desf. (Baill.))
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta

Termin kwitnienia: VII-IX

Długość kwitnienia: 8-9 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, podział

Wydajność miodowa: do 180-190 kg/ha

Wydajność pyłkowa: ~ 600 kg/ha

Kolor obnóży: pomarańczowożółty

Jest kuzynką popularnych dalii ogrodowych i podobnie jak one wykształca charakterystyczne bulwiaste korzenie, które służą do rozmnażania wegetatywnego i decydują o jej wieloletności (choć w handlu traktowana jest jako roślina jednoroczna). Wyglądem przypomina wspomniane dalie ogrodowe, ale jest niższa (stąd polska nazwa byliny – dalia karłowa). Jej łodygi są rozgałęzione, z węzłów wyrastają ciemnozielone z wierzchu liście, których spodnia strona jest szarozielona. Dalia zmienna wykształca kwiatostany typu koszyczka o średnicy 5-7 cm ułożone poziomo lub lekko zwisające. Z pszczelarskiego punktu widzenia znaczenie mają jedynie odmiany o kwiatostanach pojedynczych zbudowanych z jednego okółka brzeżnych kwiatów języczkowatych oraz licznych kwiatów rurkowatych usytuowanych w centralnej części koszyczka. Kwiaty języczkowate mogą mieć różną barwę: żółtą, pomarańczową, białą, różową, purpurową lub czerwoną, natomiast kwiaty rurkowate są żółte. Dalia zmienna kwitnie od połowy VII do X. Owocem są niełupki.

Kosmos siarkowy (= kosmos żółty) – Cosmos sulphureus Cav.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: próchniczna, przepuszczalna, o średniej zasobności w składniki pokarmowe.

Termin kwitnienia: VII–X

Długość kwitnienia: >2 mies.

Rozmnażanie: siew

Wydajność miodowa: brak danych

Wydajność pyłkowa: 130 kg/ha

Kolor obnóży: pomarańczowożółty

Pochodzi z Brazylii i Meksyku, natomiast w Polsce jest uprawiany w celach ozdobnych jako dekoracja rabat i trawników. Wykształca rozgałęzioną łodygę osiągającą wysokość 60–90 cm. Charakteryzuje się głęboko wcinaną blaszką liściową, co w terminologii botanicznej określane jest jako liście sieczne. Kwiaty zebrane są w kwiatostan typu koszyczka o średnicy 4,5–6 cm, do którego urody nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od greckiego słowa kósmos = ozdoba. Wnętrze kwiatostanu wypełniają kwiaty rurkowate dostarczające nektaru i pyłku, natomiast na jego obrzeżach wyrastają kwiaty języczkowate stanowiące element wizualnie przywabiający owady zapylające. Koszyczki, w zależności od odmiany, cechują się barwą żółtą do żółtopomarańczowej, stąd też polska nazwa gatunkowa - kosmos żółty lub siarkowy. Jedna roślina może wytworzyć w ciągu sezonu wegetacyjnego ponad 180 kwiatostanów. Niektóre odmiany cechują się koszyczkami półpełnymi i pełnymi, lecz te mają mniejsze znaczenie pszczelarskie. Kwitnienie gatunku trwa od VII nawet do połowy X. Owocem są jednonasienne, silnie wydłużone niełupki, które jednocześnie stanowią materiał siewny.

Titonia okrągłolistna (= titonia wspaniała) – Tithonia rotundifolia ((Mill.) S.F. Blake)
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Stanowisko: słoneczne, osłonięte od wiatru

Gleba: żyzna, umiarkowanie przepuszczalna

Termin kwitnienia: VII – X

Długość kwitnienia: > 2 mies.

Rozmnażanie: siew

Wydajność miodowa: brak danych

Wydajność pyłkowa: 230 kg/ha

Kolor obnóży: żółty

Na stanowiskach naturalnych rośnie w Ameryce Środkowej, głównie Meksyku – stąd jej angielskie nazwy zwyczajowe: meksykański słonecznik lub meksykańska aksamitka. W Polsce titonia uprawiana jest na rabatach i w ogrodach przydomowych w celach ozdobnych. Może być także stosowana na kwiat cięty. Nazwa rodzajowa rośliny wywodzi się od mitycznego Titonosa, którego na prośbę zakochanej w nim bogini Eos, Zeus obdarzył nieśmiertelnością. Titonia wykształca wewnątrz puste, rozgałęzione niemal od nasady pędy, dzięki czemu zyskuje krzaczasty pokrój. Rośliny mogą osiągać do 2–3 m wysokości. Z łodyg wyrastają duże, owalne do sercowatych, ogonkowe liście pokryte włoskami. Do ich zaokrąglonego kształtu nawiązuje polska nazwa gatunkowa „okrągłolistna”. Titonia wykształca koszyczkowate kwiatostany, w których formują się dwa typy kwiatów – umieszczone na obwodzie kwiaty języczkowate długości 2–4 cm o pomarańczowo-czerwonej barwie, które stanowią jedynie powabnię dla owadów zapylających oraz wewnętrznie usytuowane żółte kwiaty rurkowate, które dostarczają pożytku nektarowego i pyłkowego. Jedna roślina może wykształcić średnio prawie 300 kwiatostanów. Rozkwitanie koszyczków odbywa się sukcesywnie na odgałęzieniach kolejnych rzędów, dzięki czemu kwitnienie trwa od VII do X z pełnią przypadającą na VIII.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"