ROŚLINY DWULETNIE OZDOBNE

Rezeda żółtawa – Reseda luteola L.
Rodzina: Resedaceae – rezedowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: niezbyt wilgotna, zasobna w próchnicę i wapń

Termin kwitnienia: VI-IX

Długość kwitnienia: 5-8 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: ~200 kg/ha

Wydajność pyłkowa: ~60 kg/ha

Kolor obnóży: żółty

Rezeda żółtawa w pierwszym roku wegetacji wykształca rozetę liści, w drugim – sztywne, wzniesione pędy o długości do 1,5 m. Są one pokryte równowąskimi, siedzącymi liśćmi oraz zakończone wąskim, groniastym kwiatostanem. Drobne, jasnożółtawe kwiaty wyrastają na bardzo krótkich szypułkach, kwitną w VI-IX. Koronę tworzą 4 zielonkawe, wycięte na szczycie płatki nierównej długości. Najbardziej widocznym elementem kwiatu są liczne (20-30) pręciki. W epoce brązu roślina wykorzystywana była w celach barwierskich (dostarcza żółtego barwnika odpornego na światło i mydło – białe tkaniny nią farbowane nabierają żółtego koloru, a niebieskie – zielonego). Młode liście i pędy są jadalne. Z nasion uzyskuje się nieprzyjemnie pachnący olej o gorzkim smaku, który szybko schnie. Roślina stosowana jest także w fitoterapii, do czego nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa wywodząca się od słowa resédo = uspokajam, leczę, koję. Dawniej wykorzystywano ją właśnie jako środek uspokajający oraz łagodzący siniaki.

Malwa różowa (= malwa ogrodowa, prawoślaz różowy, prawoślaz wysoki, topolówka) – Alcea rosea L.
Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: żyzna, przepuszczalna, średnio wilgotna

Termin kwitnienia: VI-IX

Długość kwitnienia: ~6 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 100-200 kg/ha

Wydajność pyłkowa: pszczoły nie zbierają pyłku

Kolor obnóży: pszczoły nie zbierają pyłku

W celach ozdobnych roślina była uprawiana w Europie już w średniowieczu, a w Polsce od XVI w. Kojarzona jest z tradycyjnym ogrodem przydomowym polskiej wsi i stała się jej symbolem. Był to także ulubiony kwiat Juliusza Słowackiego. Malwa jest okazałą (do 2,5-3 m wysokości), szorstko owłosioną byliną uprawianą u nas jako roślina dwuletnia. Wykształca głęboki, palowy korzeń oraz duże, długoogonkowe liście odziomkowe w kształcie serca i drobne liście łodygowe. W VI-IX pojawiają się kwiaty o średnicy 5-10 cm, które wyrastają po 1-2 w kątach liści. Tworzą one kłosokształtny kwiatostan o długości 1 m. Regularne usuwanie przekwitłych kwiatów wydłuża okres kwitnienia. Kwiaty mogą mieć barwę białą, żółtą, różową, czerwoną, fioletową, purpurową do prawie czarnej, a ich charakterystyczną cechą są liczne pręciki (~300) zrośnięte nitkami w rurkę otaczającą słupek. Po przekwitnięciu powstają owoce typu wielodzielnych rozłupni. Odmiany malwy o purpurowych płatkach używane są do barwienia m.in. likierów, win, syropów oraz tkanin. Odmiany z najciemniejszymi, prawie czarnymi koronami kwiatów znajdują zastosowanie w leczeniu nieżytów górnych dróg oddechowych, chrypki i uporczywego kaszlu.

Naparstnica purpurowa – Digitalis purpurea L.
Rodzina: Plantaginaceae – babkowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: przepuszczalna, próchniczna, średnio wilgotna

Termin kwitnienia: VI-VII

Długość kwitnienia: ~3 tyg.

Wydajność miodowa: do 180-200 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 10-30 kg/ha

Kolor obnóży: szarożółty

W pierwszym roku uprawy roślina wykształca rozetę przyziemnych, długoogonkowych liści o jajowatym kształcie. Natomiast w kolejnym sezonie wegetacyjnym wyrasta pojedynczy, sztywny, ulistniony pęd kwiatostanowy o długości do 1,5 m zakończony groniastym kwiatostanem. Liście łodygowe są jajowatolancetowate o krótkim ogonku lub siedzące. Wszystkie liście mają karbowany brzeg, z wierzchu są krótko owłosione a od spodu pokryte szarym kutnerem. Duże, zwisające, najczęściej różowopurpurowe kwiaty ustawione są na osi kwiatostanu jednostronnie, wskazując południe lub kierunek maksymalnego padania światła. Kielich jest dzwonkowaty, korona rurkowatodzwonkowata o długości 4-5 cm z widocznymi wewnątrz ciemnymi plamami z białą obwódką. Plamy wskazują owadom drogę do nektaru (który wydzielany jest przez cztery gruczoły usytuowane u podstawy zalążni), stanowią także imitację ziaren pyłku - tym samym pełnią funkcję zwabiającą owady zapylające. Kwiaty przypominają wyglądem naparstek, dlatego też nazwa rośliny w różnych językach wywodzi się od palca, naparstka lub rękawiczki (łac. dígitus = palec, digitalís = naparstek). Wewnątrz korony znajdują się cztery dwusilne pręciki (dwa krótsze i dwa dłuższe) przyrośnięte nitkami do płatków. Naparstnica kwitnie w VI-VII, a po przycięciu przekwitłego kwiatostanu może powtórnie zakwitnąć, ale mniej obficie. Z zapylonych kwiatów powstają owoce typu torebki. Naparstnica zaliczana jest do roślin trujących, jak również leczniczych. Zawarte w liściach glikozydy nasercowe wzmacniają mięsień sercowy zwiększając jego kurczliwość i wydajność. Z nasion uzyskuje się digitoninę do oznaczania poziomu cholesterolu we krwi.

Doględka nastroszona (= doględa nastroszona, grindelia kalifornijska, grindelia nastroszona, grindelia szorstka) – Grindelia squarrosa (Pursh) Dunal.
Rodzina: Asteraceae – astrowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: sucha, słabsza

Termin kwitnienia: V-IX

Długość kwitnienia: 3-4 mies.

Rozmnażanie: wysiew nasion

Wydajność miodowa: brak danych

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: żółty

Jest rośliną dwuletnią lub byliną osiągającą do 1 m wysokości. Pochodzi z pn.-zach. części Ameryki Północnej. Wykształca wzniesioną, rozgałęzioną, gruczołowato owłosioną, lepką łodygę. Wyrastają z niej podłużnie jajowate, obejmujące łodygę, żółtawozielone, brzegiem ząbkowane liście. Kwiaty zebrane są w żółte koszyczki o średnicy 2,5–4 cm. Na ich spodniej stronie znajdują się zielone listki nazywane listkami okrywy koszyczka, które są bardzo lepkie. Do tej cechy prawdopodobnie nawiązuje angielska nazwa rośliny gumweed, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „chwast, który klei się jak guma do żucia”. Kwitnienie gatunku trwa od VI do IX. Ziele rośliny wykorzystywane jest w celach leczniczych (wykazuje działanie przeciwkaszlowe i rozkurczowe). Zewnętrznie stosowane jest przy ranach, egzemach i schorzeniach skóry.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"