ROŚLINY JEDNOROCZNE UPRAWNE

Facelia błękitna (= facelia wrotyczolistna) – Phacelia tanacetifolia Benth.
Rodzina: Boraginaceae – ogórecznikowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: średnio wilgotna, lekka

Termin kwitnienia: VI

Długość kwitnienia: 4-6 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 300-500 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 180-300 kg/ha

Kolor obnóży: fioletowy, niebieskogranatowy

W stanie naturalnym facelia występuje w Arizonie i Kalifornii, zaś w Europie jest uprawiana od połowy XIX w. Jej część nadziemną stanowi szorstko owłosiona łodyga, osiągająca 20-70 cm wysokości, z której wyrastają głęboko wcinane liście. Kwiaty o niebieskiej, niebieskofioletowej, rzadziej białej barwie zebrane są w gęste, szczytowe skrętki. Do ich wyglądu nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od greckiego phákelos = wiązka, pęk. Koronę kwiatów tworzy pięć zrośniętych płatków, o czym informuje pięć łatek (niezrośniętych szczytowych fragmentów płatków). Wewnątrz rurki korony, w połowie jej długości, znajduje się 10 osklepek (wyrostków korony), które chronią nektar przed wysychaniem. Kwiaty mają 5 pręcików o długich, wystających poza koronę nitkach i purpurowoniebieskich pylnikach. Centralne miejsce w kwiecie zajmuje słupek, którego szyjka ze znamieniem także wystają daleko z korony. Owocem jest wielonasienna torebka. Facelia uprawiana jest w celach pastewnych, pszczelarskich i ozdobnych.

Wyka bób (= bób) – Vicia faba subsp. maior L.

Rodzina: Fabaceae – bobowate

Stanowisko: słoneczne

Gleba: lżejsza, zasobna w składniki pokarmowe

Termin kwitnienia: V-VI

Długość kwitnienia: 2-3 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion

Wydajność miodowa: 25-60 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 0,6 mg/kwiat

Kolor obnóży: szarozielonkawy

Roślina wykształca wzniesioną, sinozieloną, czterokanciastą na przekroju łodygę, osiągającą 40-100 cm wysokości. Liście są złożone z 1-3 par grubych, eliptycznych listków. U podstawy liścia wyrastają małe, skrzydlaste, ostro zakończone przylistki, które obejmują łodygę. Na przylistkach widoczne są nektarniki pozakwiatowe w postaci czarnych plamek. Przyjemnie pachnące (wieczorem zapach jest najsilniejszy), białe kwiaty wyrastają po 2-4 w kątach liści. Na górnym płatku (żagielku) występują fioletowe prążki, zaś u nasady środkowych płatków, nazywanych skrzydełkami lub wiosełkami, widoczne są czarne plamy. Owocem jest strąk wyścielony gąbczastą tkanką, zawierający owalne lub lekko spłaszczone nasiona, które stanowią pożywienie ludzi i zwierząt. Niedojrzałe nasiona konsumuje się po ugotowaniu lub zakonserwowaniu, zaś dojrzałe po zmieleniu mogą stanowić dodatek przy wypieku chleba. U niektórych osób spożywanie bobu może wywołać rodzaj anemii nazywany fawizmem. Choroba ujawnia się także u tych, którzy przez dłuższy czas jedzą duże ilości nasion – dotyczy to zwłaszcza mieszkańców basenu M. Śródziemnego (podaje się, że m.in. Pitagoras cierpiał na fawizm). Ze względu na dużą wartość odżywczą, bób ceniony był już w starożytności. Zanim w Europie pojawiła się fasola sprowadzona z Ameryki, roślinę chętnie spożywano w krajach śródziemnomorskich i na Środkowym Wschodzie. W dawnym Izraelu niedojrzałe nasiona i strąki wykorzystywane były jako jarzyna, zaś dojrzałe owoce przeznaczano na zupę.

Rośliny preferują stanowiska słoneczne. Kwiaty najlepiej nektarują na glebach lżejszych, zasobnych w składniki pokarmowe. Rozmnażanie polega na wysiewie nasion pod koniec IV lub na początku V. Zalecana rozstawa między rzędami to 30-40 cm a w rzędzie co 25 cm.

Rokietta siewna (= rukola, rukiew siewna, rokietta (rukola) ogrodowa, gorczyca perska, jamba) – Eruca vesicaria (L.) Cav.

Rodzina: Brassicaceae – kapustowate

Stanowisko: lekko ocienione

Gleba: żyzna, zasobna w składniki pokarmowe

Termin kwitnienia: koniec V

Długość kwitnienia: ok. 4 tyg.

Rozmnażanie: wysiew nasion

Wydajność miodowa: 50–125 kg/ha

Wydajność pyłkowa: 40–80 kg/ha

Kolor obnóży: żółtooliwkowe

Pochodzi z rejonów śródziemnomorskich po Afganistan. Należy do gatunków uprawnych, pojawia się również jako chwast w innych zasiewach, przejściowo dziczeje. Jest jednoroczną rośliną oleistą o nieprzyjemnym zapachu, rzadko u nas uprawianą ze względu na stosunkowo słabe plony oleju z hektara (w porównaniu np. z jej krewniakiem rzepakiem). Wykształca rozgałęzioną, owłosioną lub nagą łodygę dorastającą do 60 cm wysokości.

Dolne liście wyrastają na ogonkach, górne są siedzące, lirowatopierzaste. Korona kwiatów utworzona jest z 4 białych lub jasnożółtych płatków z fioletowym użyłkowaniem, kielich budują 4 stulone działki. Kwiaty zebrane są w szczytowe grona. Elementy generatywne stanowi 6 pręcików oraz centralnie usytuowany słupek. Roślina kwitnie pod koniec V przez ok. 4 tyg. Owocem jest łuszczyna przylegająca do osi pędu, zakończona długim, mieczowatym dzióbkiem. Łacińska nazwa rodzajowa rokietty wywodzi się od greckiego słowa ereúgomai lub łacińskiego eructáre = wypluwać, wymiotować, bekać, zionąć. Związane jest to ze swoistym, ostrym smakiem lub rozdymającymi właściwościami rośliny.

Gatunek należy do dobrych roślin pożytkowych, a jego kwiaty są chętnie oblatywane przez pszczoły, które zbierają nektar i pyłek. Nektarnik w postaci owalnych gruczołów znajduje się u podstawy nitek pręcikowych. Pojedynczy kwiat produkuje 1,0–1,4 mg nektaru o koncentracji cukrów 36–56%. Jeden kwiat wydziela w ciągu życia 0,3–0,7 mg cukrów w nektarze. Wydajność miodowa gatunku wynosi 50–125 kg/ha, zaś wydajność pyłkową oszacowano na 40–80 kg/ha.

Rokietta dobrze rośnie na stanowiskach lekko ocienionych oraz żyznych, zasobnych w składniki pokarmowe glebach. Rozmnaża się przez wysiew nasion.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"